Zondagavond debuteerde Youri Mulder in Studio Voetbal als vaste commentator over de Nederlandse competitie. Voor het eerst in tien jaar miste hij door zijn nieuwe roeping de start van de Bundesliga. Een terugblik.

Een openbaring, vonden kijkers hem na zijn tv-commentaar op het WK en later in de Tour. De NOS speelde kort op de bal en maakt van Youri Mulder het ankerpunt voor het nieuwe zondagavondprogramma rond de Nederlandse competitie. Daarmee treedt Youri Mulder (33), geboren in Brussel en in het voetbal via Ajax en Twente in Duitsland bij Schalke beland, steeds meer in de voetsporen van vader Jan Mulder. Ook een man met een mening.

Had je niet liever nog een jaar langer op het veld gestaan en de geur van vers gras geroken in de voorbereiding dan in zo’n studio wat te zitten ouwehoeren ?

Youri Mulder : Ik heb de voorbereiding niet gemist. Dat is de rotste tijd voor een voetballer : veel trainen, zwaar. Ooit hield ik daarvan, was ik een van de fitste spelers. De laatste tijd was het een moeilijke tijd omdat ik last had van gewrichten en de knie. Met mijn knie moest ik na elke training een dag rusten.

Wanneer wist je : het is over ?

Tijdens het seizoen wist ik al dat ik dit jaar niet meer bij Schalke zou spelen. Door die knie was ik een soort van pinchhitter geworden. Dat wilde ik mezelf niet nog eens een jaar aan doen. Toen dacht ik om nog een jaar bij een Nederlandse club te gaan spelen. Maar toen kwam de televisie, met dat WK-programma. Dat beviel zo goed dat zij graag met mij doorwilden en ik met hen. Dat deed me besluiten met voetballen te stoppen. Als je zelf eerst speelt en dan ’s avonds over collega’s gaat oordelen, nou nee. Ik wilde daar toch een beetje vrij zitten. Als ik helemaal fit was geweest, had ik nog een paar jaar gespeeld. Met Groningen was ik heel ver. Er waren ook wat Chinese, Saoedische en Zuid-Koreaanse clubs. Maar het schoot allemaal niet op. Diep binnenin wilde ik stoppen.

Was Schalke een club die bij jou paste ?

Toen ik kwam, hadden we een gesloten groep, met veel jongens die in zichzelf gekeerd waren, op het schuchtere en verlegene af. Duitsers vind ik over het algemeen wel bescheiden, liefst op de achtergrond. Onderdanig soms, heel volgzaam. Ze hebben alleen een verkeerd imago naar buiten. In die ploeg had je weinig persoonlijkheden die het voortouw durfden nemen. Ze voetbalden ook zo, een beetje angstig. Ik was daar iets anders in. Assauer was er toen ook net. Hij wilde niet alleen types die voetbaltechnisch bij de vereniging pasten, maar ook mentaal : geen individualisten.

Het is intussen wel een megaclub geworden, met een nieuw stadion.

Het is altijd een grote club geweest. Voor de jaren zeventig zelfs de grootste van Duitsland, groter dan Bayern en Dortmund. Dat vergeet men wel eens. Alleen in de jaren zeventig en tachtig liep het wat minder. Maar ik voelde me er goed. Als je in de tweede wedstrijd tegen Dortmund meteen de winninggoal maakt, helpt dat. Bij Twente voetbalde ik voor 6000 mensen, bij Schalke voor het tienvoudige.

Is de Bundesliga in die negen jaar een andere competitie geworden ?

Het voetbal is anders geworden. Toen ik er kwam, bleef de libero op de zestien meter hangen en moest je negentig minuten blind hard gaan. Haalde je daar je neus voor op, dan moest je afhaken. Nu spelen teams als Hertha, Leverkusen en Schalke meer beredeneerd. Maar het blijft heel erg op resultaat gericht. Bayern kan de hele tijd achterin blijven hangen en loeren op twee counters. Dat wordt door het publiek daar geaccepteerd. Twente werd drie keer naeen derde maar met een saai imago, ook bij de eigen supporters. Die trainer was niet populair. Huub Stevens heeft niet alles willen veranderen. Hij begon met Nederlandse oefenstof, maar paste zich wel aan de manier van spelen aan. Nooit speelden wij met buitenspelers, wat hij voordien met Roda wel deed. Dat zit niet in de Duitse aard.

De Mos kreeg heel het land over zich toen hij experimenteerde met de Viererkette, vier verdedigers op een lijn.

Misschien wilde hij wel te nadrukkelijk te veel veranderen. Ook al zijn Duitse spelers net als Spaanse voetballers heel volgzaam. Die accepteren in tegenstelling tot de Nederlander dat de trainer bepaalt wat er gebeurt. Niet voor niets noemen ze in Zuid-Europa de trainer ook Mister. Wel is Duitsland echt een land van de libero. Beckenbauer heeft dat bij wijze van spreken uitgevonden. In wezen is het een mooie positie, een speler die doorschuift. Matthäus heeft het lang goed gespeeld, bij ons Olaf Thon ook. In Nederland associeer je het met iets negatiefs, terwijl het eigenlijk een soort verkapte aanvaller is. Beckenbauer of Ronald Koeman associeer je toch niet met een slot op de deur ? Nu speel je met drie echte verdedigers. Vroeger had je drie verdedigers waarvan er één, de libero , altijd mee naar voor ging.

Duitsland is ook het land waar voetbal voor het eerst geassocieerd werd met Pay-tv.

Het was bij mijn komst al een gemediatiseerde competitie . RTL maakte er toen al een heel circus van. Nu stappen ze daar van terug. Het geld is op. Ze maken te veel kosten door er een circus van te maken. Televisie dacht lang dat je voetbalwedstrijden met dertig camera’s moet volgen. Ik kreeg hoofdpijn van het geschakel. Dat zien ze nu ook in, al komt dat vooral door het kostenplaatje. Dus blijven er straks vijf camera’s over. Alle betaalzenders vonden dat ze het groots moesten aanpakken, om de kijker wat te bieden. Door die enorme kosten kunnen ze de gelden niet betalen die ze clubs beloofden. Straks wordt alles weer normaal.

Vond je soms dat je in een show meespeelde ?

Ik zag of speelde wel eens wedstrijden die nergens op leken, maar als je ’s avonds op Sat 1 afstemde, zag je gewoon een goeie wedstrijd. Ze waren er echt bij gebaat om het aantrekkelijk te maken. Puur journalistieke waarde had het niet. Soms viel je wel eens in slaap en stond de kwaliteit niet in verhouding tot de reputatie van de competitie, maar dat heb je elders ook.

Heeft Assauer Schalke opnieuw groot gemaakt, of omgekeerd ?

Assauer heeft veel aan Schalke te danken, hoor. Maar hij heeft het wel gesaneerd. Toen ik kwam, had de club twintig miljoen euro schuld. Die werkte hij weg. Dat clubs als Schalke en Hertha naar de top toegroeiden, komt omdat ze ineens in de gaten kregen welke enorme achterban zij hebben. Schalke heeft de grootste achterban van Duitsland. Omdat het beleid beter werd, konden ze met het geld dat daardoor binnenkomt de afstand naar de top verkleinen. Vroeger hadden de meeste clubs een structuur waar de leden alles bepaalden. Nu heb je een raad van commissarissen waardoor niet na elke ledenvergadering een nieuwe voorzitter aan het bewind staat. Daardoor krijg je een meer gelijkmatig beleid op lange termijn.

Het voetbal is soms niet om aan te zien, maar de stadions zitten wel altijd vol.

Ja. Maar die zaten ook al vol toen ik er aankwam. Die zitten ook in Nederland vol. Twente is altijd uitverkocht, 12.000 man. In het oude stadion zat gemiddeld nog niet de helft. Er is meer aandacht voor het voetbal dan vroeger, je hebt ook minder last met geweld waardoor het weer fijner naar het voetbal gaan is. In Duitsland vond die ontwikkeling iets vroeger plaats. Een recente enquête wees uit dat 80 procent van alle Duitsers zich interesseert voor het voetbal. Voetbal is in Duitsland niet alleen een zaak van braadworsten. Duitse voetbalhelden als Netzer of Beckenbauer zijn niet echt volkse types, maar maken het Duitse voetbal een beetje een hogeschoolachtige bezigheid. Kijk maar wat er bij Bayern allemaal op de tribune zit.

Wat zat er bij jullie op de tribune ?

Pornosterren ( grijnst). Volksmensen vooral. Ik zat op Leverkusen eens bij een gezin van vijf mensen die elk 30 euro voor een ticket betaalden. Dat maakt samen 150 euro voor anderhalf uur voetballen. Schalke heeft nog altijd 20.000 staanplaatsen aan zes euro per ticket. Dat is nog net betaalbaar voor een gezin. Ze hadden daar ook duurdere zitjes kunnen van maken waardoor ze per wedstrijd meer geld konden vangen, maar ze doen dat toch niet. Omdat ze weten dat ze daarmee de ziel van de club raken. Als er meer volk zit, heb je ook meer sfeer, waardoor je als speler een extra motivatie krijgt om te presteren, wat de club ten goede komt. Er is over nagedacht.

Wat me in het begin ook opviel, was hoe hele families naar het voetbal gingen. Met vrouw, kinderen en opa. Die zitten ook allemaal door elkaar. Bij Dortmund-Schalke zag je geel en blauw door elkaar. Dat moet je in Nederland niet proberen. Een Ajaxsupporter die tussen Feyenoordfans gaat zitten, brengt het er niet levend vanaf.

In Duitsland zou volgens jou Schalke zijn naam nooit veranderen in FC Gelsenkirchen.

Nooit. Stel dat morgen een sponsor met heel veel geld naar Schalke stapt, maar dan moeten ze wel in het geel spelen in plaats van het blauw : Assauer doet dat niet. Als je je naam verandert, raak je aan de ziel van een club. ABN Amro Bank is ook alleen maar geïnteresseerd in de naam Ajax. Die willen zich heus niet associëren met FC Amsterdam. Ajax, Schalke en Anderlecht zijn juist unieke namen die daarom een grote commerciële waarde hebben. Dat kan elk reclamebureautje je zo vertellen, hoor. FC Brussel of FC Amsterdam klinkt zo derdeklasachtig. Vanuit traditieoogpunt doe je dat gewoon niet. Jij verandert toch ook je naam niet als iemand je duizend euro extra biedt?

Ik zie ook graag spelers uit de eigen regio spelen. Bij Schalke had je alleen nog Thon die uit de buurt kwam. De volgende wiens roots het dichtst bij het Ruhrgebied lagen, was ik. Op geen uurtje rijden. Dat men dat daar niet erg vind, komt omdat vanaf de jaren dertig altijd nieuwe golven gastarbeiders arriveerden. Eerst Polen, dan Turken. Toen Hami bij ons kwam voetballen, vloog het gemiddelde zo omhoog, allemaal Turkse fans.

Heeft de eenmaking het Duitse voetbal iets bijgebracht ?

Beckenbauer kreeg geen gelijk toen hij vooraf stelde dat Duitsland na de eenmaking elke keer fluitend Europees of wereldkampioen zou worden. Maar je ziet wel dat de helft van de Mannschaft uit voormalig Oost-Duitsland komt. De technisch betere voetballers uit de nationale ploeg zijn de Oost-Duitsers. Zij kregen een goeie jeugdopleiding. Maar dat wordt daar nu ook al minder. Nu hebben ze daar ook de vrijheid te kiezen wat ze willen. Als je vroeger goed kon zwemmen, moest je zwemmen. Kon je goed voetballen, dan was het voetballen. Voor hen is dat een verbetering, niet voor het Duitse voetbal.

Heeft het Duitse elftal je op het WK verbaasd ?

Verbaasd in welke zin ? Dat ze zo slecht speelden ?

Vond jij ze slecht spelen ?

Dramatisch slecht vond ik ze. Op die eerste helft tegen Brazilië na. De rest vond ik niet om aan te zien. Ver-schrik-ke-lijk! Niet dat ik er meer van verwacht had. Ik dacht dat ze er in de kwartfinale of zelfs al de eerste ronde uit zouden gaan. Omdat ik verwachtte dat Kameroen het beter zou doen. Dat ze de finale haalden, komt omdat ze geen tegenstand hadden. Paraguay was net zo slecht, Korea was in die halve finale ook slecht. Tegen de VS hebben ze zo onterecht gewonnen. Mazzel, geluk : meer niet. Er zit ook weinig achter, hoor, er komt weinig jong talent door. Dat heeft te maken met het grote aantal buitenlanders in de Bundesliga.

Wanneer heb je voor dit WK voor het laatst een goed Duitsland gezien ?

(denkt heel lang na) Ik kan het me echt niet herinneren.

Waarom winnen ze dan altijd ?

Mij interesseert winnen niet zozeer, wel het voetbal. Hun kracht is wel dat ze er staan wanneer ze er moeten zijn. Maar het is geen mooie ploeg. De boodschap toen Vogts na het WK ’98 aan de alarmbel trok, is niet overgekomen. Jammer dat ze nu dat tv-geld toch wel weer krijgen. Het is de enige competitie die weer hetzelfde bedrag krijgt. Want zonder dat geld hadden ze inventiever moeten worden. Nu gaan ze weer spelers kopen.

Welke goeie jonge spelers zag je de voorbije jaren doorbreken?

Bastürk vond ik ook bij Bochum al die jaren een heel hoog niveau halen. Bochum heeft sowieso altijd goeie, jonge spelers. Santa Cruz van Bayern ook. Maar het zijn geen echte Duitsers. Metzelder misschien, maar dat is dan weer een verdediger. Als je als jongere een beetje goed bent, word je meteen over het paard getild omdat er zo weinig zijn. Dat had je met Ricken van Dortmund, nu weer met Deisler. Heeft weinig concurrentie van andere goeie jonge spelers van zijn leeftijd. In Nederland was je heel oud als je achterin de twintig was. Bij Schalke was ik heel lang de jongste speler. Tot mijn achtentwintigste. En Schalke is geen uitzondering, hoor.

Was Dortmund vorig jaar de verdiende kampioen ?

Nee. Leverkusen voetbalde veel beter. On-Duits, omdat wij de laatste jaren aan Duits voetbal het cliché ophangen van lopen. Vroeger had je mooi Duits voetbal : Keulen, Mönchengladbach. In die traditie speelt Leverkusen wel. Dat was mooi, technisch spel. Ik vind Ballack een typisch Duitse speler, met een functionele techniek. Een middenvelder die 15 keer scoort, zie je vaker in Duitsland dan elders. Opvallend was ook dat geen ploeg meer halve finalisten had dan Leverkusen. Misschien hebben zij net die honger behouden omdat ze voordien overal net naast gegrepen. Ik zoek de reden naar hun succes niet bij de club, maar bij trainer Toppmöller. Toen die trainer was van Bochum hadden we het altijd heel erg moeilijk. Hoewel Bochum minder kwaliteit had, werden we soms helemaal weggetikt. Die weet het wel voor elkaar te krijgen om een goed voetballende ploeg in elkaar te steken.

Was Bayern de club waar je het liefst tegen speelde ?

Bayern was samen met Dortmund de enige match die altijd van tevoren uitverkocht was. Maar ik vond voetballen tegen Dortmund nog net iets anders, meer speciaal dan tegen Bayern. Bayern is ook een behoorlijk saaie ploeg. Een counterploeg, soms goed voetballend, maar vooral altijd heel degelijk. Het is een ploeg die slecht kan spelen maar weet dat ze ook dan winnen omdat ze een goeie middenvelder en een goeie spits hebben. Maar ik heb ze de laatste tien jaar echt niet kunnen betrappen op goed voetballen. Ook al hebben ze in die tijd heel veel gewonnen. Er is geen enkele reden om te veronderstellen dat het straks verandert.

door Geert Foutré

‘Duitsers vind ik over het algemeen wel bescheiden, onderdanig soms.’

‘Ik heb Bayern München de laatste tien jaar echt niet kunnen betrappen op goed voetbal.’