Eddy Casteels werkt in Charleroi aan de grote wederopstanding, niet aan een imagocampagne. ‘Want’, stelt Casteels, ‘wat heb je het liefst : het palmares van Henin of de schouderklopjes van Clijsters ?’

E ddy Casteels (45) ontvangt ons in zijn bureau in de majestueuze Spiroudôme van Charleroi, zijn nieuwe thuis. Aan de muur prijkt een kalenderbord, daarop zowel de activiteiten met Charleroi als met de Belgian Lions. Want Casteels fungeert sinds anderhalf jaar tevens als bondscoach van België. Daarmee bevestigt de kleine Mechelaar zijn staat van dienst : hij voerde Antwerpen naar de dubbel, speelde kampioen met Oostende, werd ondertussen tweemaal verkozen tot beste coach, bouwde de jeugdschool van Pepinster uit en sinds deze zomer leidt hij de machtigste club van ’t land. Daarmee werpt Eddy Casteels zich nadrukkelijk op als een van de invloedrijkste Belgische basketfiguren van de afgelopen tien jaar. Tot spijt van wie het benijdt… en dat zijn er heel wat. De rechtlijnigheid en no-nonsense aanpak van Casteels joeg al meermaals bestuursleden, spelers, journalisten en collega-coaches de kast op.

Casteels gaat autoritair in de bureaustoel zitten en zet meteen de toon voor het gesprek : “Ik sta scherp. Shoot.”

Charleroi stond voor een moeilijke start. Je kreeg Bergen, Luik, Oostende en Antwerpen voorgeschoteld. Toch staat Charleroi mee aan de top van het klassement. Tevreden ?

Eddy Casteels : “We stellen vast dat er iets in deze ploeg zit. Zeker als je ziet uit welke periode we komen – moeilijke voorbereiding door mijn combinatie met de Belgian Lions – dan kan ik niet anders dan tevreden zijn. Ik ben blij dat we zo snel de problemen van vorig seizoen hebben herkend. Een tactische play kan je in tien minuten aanleren, maar om een mentaal probleem op te lossen heb je normaliter veel langer nodig.”

In onze seizoenvoorstelling zei je dat je in Charleroi een ‘zieke’ ploeg in handen kreeg.

“Dat is verleden jaar toch duidelijk gebleken ? ! Op het einde van het seizoen was die ploeg zodanig geschokt dat ze door iedereen werd weggespeeld. Dat was pijnlijk om zien. Jongens als Ralph Biggs waren onherkenbaar.”

Wat scheelde er dan ? Een gebrek aan gedrevenheid ?

“Neen, dat kan je hen niet aanwrijven. Ik wil ook niet de rekening maken van mijn voorganger (David Desy, nvdr), die trouwens nog binnen de club zit. Een aantal jongens krijgt nu de kans te bewijzen dat het mindere presteren vorig seizoen niet enkel aan hen lag. Door goed te trainen en te werken ontneem ik hen alvast het excuus dat de basis er niet is.”

Hoe pak je zo’n zieke groep aan ?

“Door constant op ze in te praten, door regels te stellen. Niemand wordt geacht te laat te komen. Op verplaatsing verschijnt heel Charleroi netjes in dezelfde outfit. We streven een bepaald imago na.”

In het leger steken ze de soldaten ook in eenzelfde uniform om ze hun identiteit te ontnemen. Zo lopen ze makkelijker in het gareel.

“Wat is de identiteit van een speler ? Als een van je spelers anderhalf uur voor de wedstrijd ligt te slapen op vier stoelen ; dat moet je mij niet verkopen, dan neem ik inderdaad identiteit af. Dat heeft te maken met respect. Ik laat nochtans iedereen de wedstrijd voorbereiden zoals hij dat wil, maar ik heb voorgaande jaren meegemaakt dat een speler een uur voor de wedstrijd op zijn dooie gemak een film van Eddie Murphy ligt te kijken. Sorry, daarvoor betalen we die spelers niet.”

Biggs oogt ook nonchalant, maar is wel een winnaar. Het type dat jou aanspreekt ?

“Tuurlijk. Wie kent er Biggs echt ? Ik weet ook wat ze van mij vinden… Maar ik ben geen verrader en geen koele goudvis. Ik heb ook geen probleem met Yves Dupont of Jean-Marc Jaumin. Dat zij niet voor de Belgian Lions willen uitkomen, heeft niets met Casteels te maken. Zij hadden geldige redenen om niet op mijn selectie in te gaan.”

Je zit met een imagoprobleem. Gebrek aan communicatievaardigheden, luidt het algemene verwijt.

“Ik weiger inderdaad mee te spelen in dat theater. Ik wil gewoon correct zijn en weten wat je aan elkaar hebt.”

Maar met een aangenamere verpakking zou je boodschap misschien iets beter overkomen. Daar nooit aan gedacht ?

“Echte kenners kijken door de verpakking.”

Door die stugheid maak je jezelf niet populair. Sta je daar bij stil ?

“Ik sta daar zeer vaak bij stil. Weinig mensen doen de moeite om mij echt te leren kennen. In elke mens schuilt er een coach, maar in elke coach schuilt ook een mens. Dat vergeet men wel eens.”

Waarom altijd zo agressief, zo achterdochtig in interviews ?

“In hoeverre heb ik de pers al proberen te manipuleren zoals Niksa Bavcevic ? Ik probeer mijn visie op een correcte manier over te brengen, niet achter de rug om, maar persoonlijk. Opvoeding en respect zijn belangrijk voor mij.”

Ik citeer je even : “Als coach leef ik op een eiland.”

“Inderdaad. Ik hou van isolatie. Dat neemt niet weg dat ik perfect samenwerk met Jacques Stas en dat ik in deze club iets probeer op te bouwen. Ik heb contact met de collega’s, maar coaching is een persoonlijk iets.”

Rudolf Vanmoerkerke zegt in zijn memoires : “Eddy Casteels heeft hetzelfde probleem als zijn mentor Van Kersschae- ver, ze zijn te one way minded.”

“Dat is steeds hetzelfde probleem met die mensen. Basketbal is hun hobby en zij bezitten het geld. Maar zij kennen de geur van het zweet niet, weten niet wat in de vestiaires leeft. Vanuit hun zetel maken ze hun evaluatie. Dat geldt voor Rudolf Vanmoerkerke, Johan Vande Lanotte en Eric Somme. Als je je laat beteugelen, kom je in een doodlopend straatje terecht.”

Is dat de reden waarom je destijds bij Oostende opstapte ?

“Deels wel, ja.”

Somme is ook geen makkelijk mens, hé…

“Neen, hij is een man met een visie en veel invloed, maar dan stel ik de vraag : hoe is het zover kunnen komen dat Charleroi de voorbije twee jaar niet presteerde ? Hij zal zijn lessen wel getrokken hebben, denk ik. (sarcastisch) Ik hoop alleen dat hij mij evenveel tijd gaat gunnen als mijn voorganger om eens een prijs te halen… Al maak ik mij die illusie niet.”

Hoe groot was jouw aandeel in het aankoopbeleid ?

“Wij hebben over elke speler samen beslist, ik denk dat mijn inspraak vrij groot is geweest.”

Dus geen excuses als het misloopt ?

“Als ik zie wat hier momenteel rondloopt, dan aanvaard ik die challenge, ja. Wij gaan mooie maanden tegemoet.”

Het eiland van Casteels

Toen je nog coach van Oostende was, luidde je stokpaardje dat Charleroi het grootste budget en de talentrijkste kern bezat en dus titelfavoriet was. Nu zit je zelf in deze koningsstoel, je moet dus kampioen worden…

“Het is niet omdat je het grootste budget hebt, dat op het veld de beste ploeg staat.”

Dat zeg je nu.

“Ik verstop me niet. Als wij deze mogelijkheden behouden en verder blijven werken, dan komt Charleroi weer boven water. Alleen moeten we op mentaal vlak nog sterker worden. Als ik zie hoe sommige spelers reageren na een gemist shot of een verkeerde beslissing van een scheidsrechter dan schud ik mijn hoofd. Ik krijg bijvoorbeeld kromme tenen als ik bij een time-out drie zombiegezichten voor mij krijg. Winnen moet je uitstralen. Waar is de periode dat iedereen bang was om tegen Charleroi te spelen ? Dat is het verschil tussen Justine Henin en Kim Clijsters. Wat heb je liefst : het palmares van Henin of de schouderklopjes van Clijsters ? Ik ben op zoek naar iets : een derde titel, met een derde club. Die kans is het grootst in Charleroi.”

Het valt wel op dat je over een ruime kern beschikt, maar slechts weinig spelers gebruikt. Tegen Antwerpen kwamen Krupalija, Jorssen en Massot niet van de bank.

“Als jij gewoon bent van drie jaar een goed loon op te strijken en tijdens de wedstrijd te wuiven naar iemand in de tribune, dan mag ik daar toch iets over zeggen ? ! Ik ben al vier weken met Tamir bezig om hem duidelijk te maken dat hij hier niet is om voor zijn statistieken te spelen. Hij krijgt vier keer een bal in zijn handen en gooit vier keer een konijn weg, dan zeg ik hem dat. Doe je dat niet, dan heb je geen identiteit als coach. Damir Krupalija werd door de medische staf fin de carrière verklaard door zijn probleem aan de knie- en. Ik zal hem dan nu niet zomaar voor de leeuwen gooien. Sasha Massot hetzelfde. Ik weet ook waar ik met Kris Sergeant en zelfs Dimitri Jorssen naartoe wil. Ik werk met een bredere kijk. Ik weet natuurlijk niet in hoeverre mijn spelers dat zullen pikken. Tegen Antwerpen start ik met Corey Brewer op de bank en misschien is het wel daardoor dat we verliezen. Dát is mijn eiland. Denken over het waarom.”

Vucevic had de naam tactisch weinig bedreven te zijn. Op training werd er amper op gewerkt, veelal werden partijtjes vijf tegen vijf gespeeld, zeggen de spelers. Dat is nu toch al veranderd mag ik hopen ?

“Dat is het eigenaardige aan coaching. Het is perfect mogelijk dat Vucevic hier vier jaar geen kloten gedaan heeft en twee keer kampioen werd. En dat ik hier vier jaar dag en nacht spendeer en vertrek zonder prijs.”

Na Oostende heb je een sabbatjaar ingelast. Ben je sindsdien veranderd ?

“Ik heb toen een fout begaan. Na het faillissement van Ieper zou ik ook een sabbatjaar inlassen, maar het was half oktober en ik was in Oostende bezig. Na Oostende, in februari, wilde ik opnieuw even de riem afsmijten. Maar in november begon ik weer bij Pepinster. Voor de tweede maal liet ik mij vangen aan de belofte om met jeugdprojecten bezig te zijn. Bij Oostende werd de Ajaxschool opgedoekt en bij Pepinster bleek de ‘grote’ jeugdschool één grote woestijn. Guy Muya en Axel Hervelle bleken uitzonderlijke talenten die de juiste begeleiding kregen en hard werkten. Van een school was geen sprake, die fundamenten heb ik er gelegd.”

Je hebt er na twee jaar wel spelers en een assistent-trainer, die speciaal voor jou naar Pepinster waren gekomen, achtergelaten.

“Sport is hard, hé. Ik ben aan Pepinster begonnen met een bepaalde richting voor ogen. In januari vorig jaar wilde men mijn staf buitengooien om te besparen. Ik heb toen aan het bestuur zelfs voorgesteld om een buitenlander te laten gaan en een bijkomende jongere in de kern op te nemen. Ik heb mijn handen in het vuur gestoken voor die mensen die mij waren gevolgd. Pepinster heeft me uiteindelijk laten gaan om budgettaire redenen. Zeggen ze.”

In dat sabbatjaar volgde je Dallas, Treviso en de Chinese nationale ploeg. Veel geleerd ?

“Die reizen doe ik al tien jaar, niet enkel in die periode zonder club. Ik heb mijn vrije tijd gebruikt om mij met taal bezig te houden. Ik wilde over basketbal schrijven, het resultaat daarvan zal je in maart of april volgend jaar zien. Ik heb boeken gekocht van Shakespeare, Goethe en Hugo Claus. Ik heb met andere coaches gesproken, andere sporten onderzocht, veel nagedacht. Die clubloze periode heeft me veel deugd gedaan. Eindelijk kon ik nog eens goeiemorgen zeggen tegen mijn gezin.”

Laatste kans op EK-ticket

Sinds april 2005 ben je bondscoach. De Belgian Lions konden zich deze zomer niet kwalificeren voor het EK in Spanje, maar zijn heropgevist voor een additional round in augustus volgend jaar. Daar krijgen jullie een kans om het laatste EK-ticket te pakken. Wat mogen we verwachten in een poule met Oekraïne, Israël en Denemarken ?

“Ik koester een fanatieke ambitie. Ik ruik iets binnen deze lichting Belgian Lions. Een challenge. Ik steek daar enorm veel tijd in, onderschat niet wat daar allemaal moet gebeuren. Ken je het verhaal van Don Quichote en de windmolens ?

“Men verwijt mij te veel onbekende jongeren te selecteren, maar ik doe dat om nu al te bouwen aan iets groters. Welk nut heeft het om spelers op te roepen die al tien jaar proberen een EK te halen ? Ik moest iets nieuws proberen.”

België eindigde als laatste in zijn poule maar won wel knap tegen Rusland. Is dat die glinstering van wat jij in de verte al ziet schitteren ?

“Ja. Dat is die glimp van iets dat borrelt onder de oppervlakte. Dat heeft tijd en positivisme nodig om er uit te komen. Veel van de Belgische internationals komen weinig aan spelen toe, hoe kan je dan van die jongens verlangen dat zij een wedstrijd op Europees niveau in handen nemen ? Toch verwacht ik van de additional round maar één ding : dat we ons alsnog kwalificeren.”

Na de zege tegen Rusland kwamen veel jongens meteen de video vragen van hun prestatie, daar wond jij je behoorlijk over op.

“Natuurlijk. Wij Belgen spelen om te spelen, niet om te winnen. Ook als we praten over Mbenga : hij kan veel betekenen voor België, maar vergeet niet dat hij de voorbije twee jaar amper heeft gespeeld bij Dallas. Hij gebruikt de nationale ploeg ook om ritme op te doen, hé.”

Zowel bij Charleroi als bij de nationale ploeg vorm je een tandem met Jacques Stas. Een voordeel ?

“Het ene vloeit voort uit het andere. Hij komt fris in het vak, is altijd bezig geweest met tactiek en oefening. En ondanks zijn statuut van halfgod in Wallonië, toont hij veel respect voor mij. Terwijl ik als speler nooit zoveel heb bereikt.”

Is dat een frustratie ?

“Neen, want ik ben op mijn 29ste gestopt en voelde meteen dat ik coachen nog veel liever deed. Dat ik er zo vroeg aan begon, heeft me geholpen toch iets te verwezenlijken.”

MATTHIAS STOCKMANS