Veertig jaar geleden, op 5 september 1973, speelde Johan Cruijff zijn eerste wedstrijd in het shirt van Fútbol Club Barcelona. Tegenstander die avond in een broeierig Camp Nou was… Cercle Brugge. Reconstructie van een memorabele trip.
Het is 22 augustus 1973, vijf over drie in de namiddag, wanneer KLM-vlucht 254 op de luchthaven van Barcelona landt. Aan boord zit Hendrik Johannes – kortweg Johan – Cruijff, op dat moment de duurste voetballer ter wereld. De Catalaanse voetbaltrots heeft zes miljoen gulden (drie miljoen euro, waarvan de helft naar Cruijff zelf ging) neergeteld voor de 26-jarige linksbuiten, die met Ajax Amsterdam drie seizoenen na elkaar Europacup I heeft gewonnen. De prijzenkast van Fútbol Club Barcelona, daarentegen, staat al sinds 1960 onder het stof, maar trainer Rinus Michels is ervan overtuigd dat Barça mét Cruijff de Madrileense hegemonie – negen titels voor Real, drie voor Atlético – zal doorbreken.
Het legendarische nummer veertien wordt onthaald als El Salvador de Cataluña, maar omdat het contract pas na het verstrijken van de transferperiode is getekend, blijkt ‘De Verlosser van Catalonië’ voorlopig niet speelgerechtigd. Hij mag pas op 28 oktober in de thuiswedstrijd tegen Granada debuteren, maar de socios willen hun nieuwe godenkind zo snel mogelijk aan het werk zien. De club bezwijkt en zal Cruijff op 5 september voorstellen, in een oefenduel tegen… Cercle Brugge.
Cercle Brugge? Het nummer elf van de Belgische competitie? Jawel. Met dank aan Han Grijzenhout, tussen 1965 en 1971 Michels’ assistent bij Ajax en sinds de zomer van 1972 – na zijn derde Europabekerwinst met Ajax onder Stefan Kovács – hoofdtrainer van groen-zwart. Michels is sinds 1971 trainer in Barcelona, maar wanneer er een sparringpartner voor Cruijff gevonden moet worden, denkt De Generaal meteen aan Grijzenhout, zijn goede vriend. Er is slechts één voorwaarde: Cruijff moet de vedette van de avond worden. Geen korte dekking, geen tackles, de ster van El Salvador moet absoluut kunnen schitteren. En als de show volgens scenario verloopt, dan komen de Catalanen in november 1974 het 75-jarige bestaan van groen-zwart in het Edgard Desmedtstadion opluisteren.
13 euro zakgeld
Drie dagen na het 2-0-verlies in Sclessin op de openingsspeeldag stappen 17 spelers in Zaventem op het vliegtuig. In hun portefeuille zitten 1500 peseta’s, omgerekend… 13 euro, een zakcentje van het bestuur. Patrick Albert, de toenmalige doelman, lacht. “De premies in die tijd bedroegen 6000 frank (150 euro, nvdr) voor winst, 3000 frank (75 euro, nvdr) voor een gelijkspel. En elke eerste dag van de maand gingen de spelers een voor een hun envelopje ophalen bij Edmond Van Iseghem, de penningmeester. Neen, rijk werd je bij Cercle niet. En voor die wedstrijd in Barcelona moesten de meeste spelers ook nog eens drie dagen vakantie nemen.”
Benny Nielsen, een van de drie profs bij Cercle, is er niet bij. “Met de nationale ploeg had hij ooit eens een noodlanding moeten maken en sindsdien durfde hij niet meer te vliegen. Hij is toen, samen met een supporter, met de trein naar Barcelona gespoord. Een hele dag onderweg”, lacht kinesist Albert Van Osselaer.
De spelersvrouwen mogen mee naar Barcelona, maar moeten – net als voorzitter Paul Ducheyne en de bestuurders – de trip zelf betalen én in een ander hotel slapen. Van Osselaer: “Typisch Grijzenhout. Onder Urbain Braems, met wie ik nog twee jaar heb samengewerkt, mochten de vrouwen altijd met de spelersbus mee, maar dat schafte Grijzenhout meteen af.”
Op de luchthaven El Prat, waar Rinus Michels de Belgische gasten verwelkomt, wordt Jules Verriest door tientallen journalisten aangeklampt. Of hij Johan Cruijff kent? Of hij een versterking voor Barça zal zijn? Maar de verslaggevers van La Vanguardia en El Mundo Deportivo botsen op een onoverbrugbare taalbarrière. De Cerclekapitein komt niet verder dan een ‘Si señor‘ en ‘No señor‘, Franky Simon – op dat moment assistent geschiedenis aan de Gentse universiteit – spreekt wel Spaans en snelt zijn kapitein te hulp. Raf Lapeire, de Izegemse middenvelder: “Aan de uitgang van de luchthaven stonden twee bussen op ons te wachten: een voor de spelers en eentje voor de vrouwen.”
De Cerclespelers logeren in het chique Regent Hotel, waar ze een koninklijke behandeling krijgen. Van Osselaer: “Wilden we iets extra bestellen om te eten of te drinken, dan was dat allemaal gratis. Alleen voor sterke drank moest er bijbetaald worden.” Maar het wordt geen plezierreisje, zo wordt snel duidelijk, want amper een uur na aankomst in het hotel moeten de spelers al opnieuw de bus op: Grijzenhout wil trainen.
De spelers kijken zich de ogen uit wanneer ze met de geëscorteerde bus Camp Nou binnenrijden. Van Osselaer: “Toen we uitstapten, stonden we meteen in de kleedkamer. Het eerste wat ik zag, was het zwembad. Onvoorstelbaar… Er was zelfs een kapelletje en een operatiezaal. Wat een contrast met ons medisch kabinet, musea hadden veel geld gegeven om mijn materiaal in handen te krijgen.” (lacht)
Aan de rand van het oefenveld staan ruim 4000 (!) Catalanen, op dat moment méér dan het aantal toeschouwers voor een thuiswedstrijd van Cercle. Albert, lachend: “Wellicht omdat we op de affiche als de Belgische landskampioen waren aangekondigd.” Iedereen verwacht een rustige training, maar Grijzenhout legt er in de broeierige hitte stevig de pees op. Lapeire: “Ik herinner me nog dat ze de straten nat spoten, zó warm was het.”
Jules Verriest, in zijn biografie De Cercle van mijn leven: “Toen ik na de training, half uitgekookt, bij de bus verscheen met mijn hemd open, wees Grijzenhout mij meteen terecht. ‘Die knoopjes dicht. Als kapitein moet je voorbeeldig zijn!’ Onze dorst lessen in de hotelbar kon evenmin. En het nachtleven van Barcelona hebben wij nooit gezien. Met een man als Grijzenhout moest je daar niet aan denken.”
“Grijzenhout heeft Cercle écht op de kaart gezet”, zegt Albert Van Osselaer. “Hij was streng, ja, maar de spelers gingen voor hem door het vuur. We hadden drie profs – Morten Olsen, Benny Nielsen en Peter de Quant – en twee spelers die het niveau van eerste klasse waardig waren – Jules Verriest en Franky Vanhaecke – maar voor de rest? Gewone voetballers, hoewel iedereen zó scherp stond dat ze bléven gaan.”
Maar de kennismaking tussen de semiprofs van Cercle en Han Grijzenhout, gepokt en gemazeld in het zakelijke klimaat van een Europese topclub, viel aanvankelijk tegen. Van Osselaer: “In burgerkledij de vriendelijkheid zelve, maar o wee als hij zijn voetbalschoenen aantrok.” Patrick Albert knikt. “We hebben enorm afgezien. Op maandag trainden de twee doelmannen nooit met de groep, maar werden we door Grijzenhout naar een fitnesscentrum gestuurd. Trainen met gewichten om de quadriceps te versterken, zodat we ver konden uittrappen. En krachtoefeningen voor de bovenarmen en schouders, om verder te kunnen gooien. Op het einde van mijn eerste seizoen was de col van mijn hemd twee maten groter… (lacht) Toen Prudent Bettens het seizoen ervoor op Cercle arriveerde, zei Grijzenhout dat hij veel te veel woog, waarna hij een speciaal vestje met gewichten liet maken. Prudent moest elke training tien kilogram extra meesleuren!” (blaast)
Grijzenhout zadelde zijn spelers bovendien met een ellenlange lijst van verboden voedingsmiddelen op. “Toen we met de spelersgroep een korte wandeling op de Ramblas maakten en hij Jean-Pierre Gardin met een ijsje in de hand zag, riep Grijzenhout meteen: ‘Nou, dat heb ik vergeten op het lijstje te plaatsen'”, herinnert Raf Lapeire zich.
Maar, benadrukt Van Osselaer: “Grijzenhout was eerlijk en rechtlijnig, heel belangrijk voor een trainer.” Albert: “Toen Nielsen – toch een van de spelers die het verschil konden maken – eens te laat op training arriveerde, moest hij de hele week elke morgen om 6.30 uur komen trainen. Neen, Grijzenhout keek niet naar namen. Twee of drie slechte matchen en hij zette je uit de ploeg. Ook de keepers. Ik begon aan het seizoen, maar na 1-4-verlies in de derby mocht Pol Decoussemaecker de week erna starten. En: bikkelharde analyses. In Lokeren, bijvoorbeeld, krulde Wilfried Puis in de slotminuten een vrije trap perfect in de kruising, waardoor het alsnog 2-1 werd. ‘De muur stond slecht opgesteld’, zei Grijzenhout, waarna ik mijn voetbalschoen naar zijn hoofd smeet. Gelukkig kon hij zich net op tijd bukken.”
Geen mandekking
5 september, wedstrijddag. De spelers moeten in het hotel blijven, maar Van Osselaer trekt met enkele bestuurders en supporters naar de binnenstad. “Gilbert Crampe, lid van het sportcomité, liep met een reuzegrote sombrero op het hoofd. Maar ik ben die namiddag vooral geschrokken van de reacties van de ‘gewone’ mensen, die het een schande vonden dat Barcelona zo veel geld voor een voetballer had betaald, terwijl veel landgenoten hun familie niet meer konden onderhouden en in een ander land als gastarbeider een job moesten zoeken.”
In Camp Nou is de tactische bespreking bijzonder kort: Cruijff moet ruimte krijgen om te voetballen, er zal geen mandekking worden gespeeld. Van Osselaer: “Nochtans een geknipte opdracht voor Walter Van Poucke, die tegen Belgische toppers altijd de spelmaker uit de wedstrijd moest houden. Pierre Carteus, Paul Van Himst, Wilfried Van Moer, die raakten vaak geen bal, hé… Met Walter op Cruijff was het wellicht een andere wedstrijd geworden, maar uiteindelijk waren wij daar alleen maar om de show te verzorgen.”
De sfeer is uitzinnig, bijna 100.000 supporters wachten vol ongeduld op El Salvador. Van Osselaer: “Lucien Hautekiet, onze ondervoorzitter, vertelde me dat Cercle het hele seizoen ervoor om en bij de 20 miljoen frank (500.000 euro, nvdr) recette had ontvangen, in die ene wedstrijd ‘raapte’ Barcelona 24 miljoen (600.000 euro, nvdr) op. En na onze match werden nog vijf vriendschappelijke ontmoetingen gespeeld, waardoor het transferbedrag nog voor Cruijffs eerste officiële wedstrijd al ruimschoots was terugverdiend.”
De spelers van de twee ploegen moeten zich in de catacomben opwarmen. Patrick Albert, lachend: “Nooit eerder meegemaakt, maar in ons kleine stadionnetje zou dat ook niet gelukt zijn.” De spanning zwelt aan, tot de Amsterdammer het terrein betreedt. De fotografen verdringen zich rond het nummer… 9 (zie kaderstukje), de Cerclespelers staan er onwennig bij. “Roland Boey, een beer van een vent, stond te trillen op zijn benen en zag zo wit als een laken”, lacht Albert Van Osselaer.
De Brugse bezoekers hebben twee geschenkjes bij: een stukje Brugse kant en een kistje… witloof, om de export van de Belgische groente naar Spanje te promoten. Jules Verriest: “Ik overhandigde het mijne aan Cruijff en wenste hem het allerbeste toe in zijn nieuwe thuis. ‘Ik twijfel er niet aan dat het sportieve succes als vanzelf komt, maar ik hoop in de eerste plaats dat je hier ook familiaal het geluk vindt.’ Op dat laatste zinnetje had hij duidelijk niet gerekend, hij leek even uit zijn lood geslagen. En door al die fotoshoots en dat handjes schudden begon de match met tien minuten vertraging.”
De ‘wedstrijd’
De show kan beginnen, maar de socios schrikken wanneer Gardinde bal vanop dertig meter op de lat schiet. Michels veert recht en stuurt bij. “Hij plaatste een mannetje op Gardin, die we van de hele wedstrijd niet meer gezien hebben.” Cruijff glipt keer op keer als een adder tussen de Cerclespelers, met ritmeveranderingen net zo onvoorspelbaar als flamencomuziek. Van Osselaer: “Naast Cruijff maakten ook Hugo Sotil – een Peruaan – en Carles Rexach een enorme indruk. Zo’n voetbal heb ik nooit meer gezien.” Albert: “Voetbaltechnisch deden wij het niet eens zo slecht, maar als je niet mag tackelen…. In de hele wedstrijd hebben we slechts drie fouten gemaakt, terwijl we het als ploeg vooral van onze vechtlust moesten hebben.”
Guido Geldof, een van de drie aanwezige Belgische journalisten, noteert in het Brugsch Handelsblad de film van de ‘wedstrijd’.
15′ Juanito wordt gelanceerd door Cruijff. De donkere Spanjaard dribbelt zich voorbij twee Bruggelingen en scoort: 1-0.
16′ Een omgekeerd scenario, dit keer met Cruijff als afnemer. De Cercleverdediging gelooft in buitenspel en Albert wordt voorbijgelopen: 2-0.
44′ Een voorzet van rechtsbuiten Juanito wordt op magistrale wijze door Cruijff in de bovenhoek gekopt: 3-0.
62′ De ingevallen Laredo scoort uit een vrije trap: 4-0.
66′ Sotil wordt in de Brugse zestien door Verriest en De Quant getackeld, de strafschop wordt door Cruijff kalm omgezet: 5-0.
78′ Rexach sluit de reeks met een krachtig schot naast de verste paal: 6-0.
Het publiek krijgt waarvoor het gekomen is. 6-0, met een glansrol voor Cru-wief. Patrick Albert: “Mijn gelukkigste moment was toen de scheidsrechter affloot. Ik pakte wat ik kon pakken, maar stond eigenlijk in een schietkraam.” De shirtjes worden gewisseld, Limburger Jean Corthouts is iedereen te snel af en verdwijnt in de kleedkamer met het nummer 9. “Cruijff vroeg wel eerst aan iemand van het bestuur of hij zijn truitje mocht weggeven. Het mocht… Een mooi souvenir, hé? Er werd zelfs nog een foto van ons genomen, maar die is helaas mislukt.”
In de catacomben loopt De Verlosser verloren, dolgedraaide supporters begeleiden hem en zijn echtgenote, Danny Coster, naar de parking. Van Osselaer: “Michels en Cruijff zijn die avond nog in het hotel geweest.” Albert: “Is dat zo? Met een paar Cerclespelers hebben we – zonder dat Grijzenhout het wist – nog een ritje door de stad gemaakt, anders hadden we van Barcelona helemaal níéts gezien. En wat ik me ook nog goed herinner, is dat we de dag erna bij de aankomst in Brugge in het stadion moesten blijven. ‘Niemand gaat naar huis. Straftraining.’ Maar in het weekend wonnen we wel met 3-1 van Anderlecht.” (schatert)
En de beloofde terugwedstrijd in Brugge? Nooit meer iets van gehoord. Jules Verriest: “Misschien maar best. Zo onder de indruk als wij waren van de luxe van Camp Nou, zo erg zouden zij geschrokken zijn van ons armtierige stadionnetje.” ?
DOOR CHRIS TETAERT
“De meeste spelers moesten drie dagen vakantie nemen.” Patrick Albert
“Benny Nielsen durfde niet meer te vliegen. Hij is toen met de trein naar Barcelona gespoord. Een hele dag onderweg.” Albert Van Osselaer
