Hij scoorde al in de derby della madonnina, el clásico, le classique en onlangs ook in de Manchesterderby. De 34-jarige Zweed geeft United weer uitstraling.
Een wapperend geel shirt aan een hek met achterop in het blauw rugnummer 10. Zlatan Ibrahimovic heeft het tricot zorgvuldig opgehangen en loopt voorzichtig achteruit. Malmö moet nog ontwaken, het ochtendlicht breekt voorzichtig door en hij beseft: hier tussen de arbeidersflats in Rosengard is de magie ontstaan. Hier eindigt het, hier begint het.
Twee voeten, een sterk karakter en een bal. Meer blijkt niet nodig om een planeet te veroveren. Hij zag het centrum van zijn eigen stad voor het eerst op zijn zestiende, toen pas inderdaad. Als zoon van gescheiden ouders in een migrantenwijk was zijn wereld klein. Daarna sloeg hij dribbelend en dominerend zijn vleugels uit. Hij kwam, hij zag, hij won, maar belangrijker: hij bleef overal zijn unieke zelf. Soms onmogelijk, dan ontwapenend, vaak onnavolgbaar.
Na zijn laatste interland, tegen de Rode Duivels in de Allianz Riviera in Nice, bedankte een van zijn sponsors hem voor de jarenlange inzet met een videootje. Een filmpje van vier minuten dat in twee maanden bijna drie miljoen keer werd bekeken. Eindshot is het tenue van Zweden bevestigd aan het hek van het plein dat sinds een kleine tien jaar zijn naam draagt. Het trapveldje waar de jonge Ibrahimovic de mysteries ontrafelde van de bal en alles wat daarbij komt kijken. Zijn ziel, zijn verleden, zijn voetbal; het is hier. De bron van de betovering is wat nu het Zlatan Court heet. Hij financierde de kooi zelf en zegt daar trotser op te zijn dan op alle prijzen die hij won. Het is misschien wat overdreven, toch zal hij dat zo voelen. De kern van de fenomenale speler ontstond in de onbekommerde uren met vrienden. Pingelen totdat het donker werd en je honger kreeg. Bij de toegang naar zijn court staat de volgende tekst: Här finns mitt hjäta. Här finns min historia. Här finns mitt spel. Ta det vidare. Zlatan. Hier ligt mijn hart. Hier is mijn historie. Hier ligt mijn spel. Geef het door. Zlatan.
Uitzoomend op het geel-blauwe tricot verschijnt dan nog een laatste zin. Een symbolische tekst. Waar één hoofdstuk eindigt, begint het volgende.
GOD
Hij is nu het gezicht van een van de meest aansprekende clubs ter wereld. De in potentie grootste club ter wereld. Ibrahimovic heeft Manchester United weer uitstraling gegeven. Dat heeft met geld te maken, met het netwerk van José Mourinho en de legende met rugnummer 9 die voorop gaat in de revolutie op Old Trafford.
Ibrahimovic staat in de tunnel, kijkt het monster recht in de bek en duldt geen angst, geen limieten, geen twijfels. Hij is de gladiator die de dood uitdaagt, die een arena binnenstapt en uitstraalt dat hij onsterfelijk is. De spits neemt de anderen mee in dat gevoel. Mourinho wist precies wat hij aan hem had toen hij begon aan misschien wel de klus van zijn leven: Manchester United terugbrengen naar de top in een omgeving waarin hij alleen maar vijanden heeft. Zlatan is zijn schild, zijn stem, zijn special one. Een voetballer naar wie de rest opkijkt. Hij heeft het charisma van een kampioen. In Italië heeft hij geleerd wat topsport inhoudt. Door te kijken naar bijvoorbeeld Pavel Nedved. Zonder concessies te doen aan zijn eigenheid. Zlatan is Zlatan gebleven, een onaangepaste ster in een omgeving waarin nabootsen de standaard is geworden. Hij zegt wat hij wil, doet wat hij wil, scoort wanneer hij wil. Gewoon omdat hij daar zin in heeft. Ogenschijnlijk dan.
Net zoals zijn optredens in de media authentiek zijn omdat je nooit weet hoe een gesprek precies zal verlopen. Hij speelt het spel mee, stuurt, triggert, daagt uit en heeft daarbovenop een eigenaardig gevoel voor humor en een iconisch soort zelfvertrouwen. Dat bewijst bijvoorbeeld dit gesprek met een verslaggever van een Zweeds tv-station, een paar jaar geleden:
Journalist: ‘Wie wint de play-off voor het WK?’
Zlatan: ‘Alleen God weet dat.’
Journalist: ‘Die kan ik dat moeilijk vragen.’
Zlatan: ‘Hoezo? Je kijkt hem nu aan.’
Megalomaan als je dat zo leest, tegelijkertijd is het een originele manier om aan te geven dat de vraag hem niet aanstaat. Je kunt zwijgen, bozig kijken of doen wat alleen Ibrahimovic zich durft te veroorloven en op dat moment in hem opkomt. Hij had al vroeg door dat hij op zijn eigen beeldvorming geen invloed had. Als Ajacied zei hij onder meer: ‘De voetballer uit het getto, die zichzelf omhoog heeft gevochten. Bij dat beeld horen rare uitspraken, uitspattingen en noem maar op. Dat ben ik niet, maar ik ben door schade en schande erachter gekomen dat ik me daartegen nauwelijks kan wapenen. Na de wedstrijd tegen AZ wordt tegen me gezegd: ‘Wat een fantastische goal, Zlatan.’ Voor de grap antwoord ik dan eerst: ‘Dat valt toch wel mee? Ik maak ze vaak op die manier.’ Weet je wel, met een knipoog. En daarna zeg ik gewoon dat het inderdaad een bijzonder doelpunt is waar ik en de ploeg bijzonder blij mee zijn. Maar je snapt zeker wel wat er dan wordt uitgezonden…’
KRANKZINNIGE KRONKEL
In zijn periode bij Ajax bezat hij nog niet de maniakale drive van de wereldveroveraar. Hij had nog niet helemaal door hoe de balans werd opgemaakt. Als trainer Ronald Koeman hem vroeg de bal te kaatsen in plaats van de actie te zoeken, antwoordde Ibrahimovic: ‘Als ik bij Malmö de bal alleen maar had gekaatst, had ik nu nog in Zweden gevoetbald.’ Voor hem was voetbal in de eerste plaats een manier om plezier te hebben. Hij wilde laten zien hoe ongelooflijk goed hij was, hoeveel techniek hij ondanks zijn lengte bezat. Pas na zijn vertrek uit Amsterdam is hij gaan inzien dat talent moet worden omkaderd met goals en prijzen, wil het een mooi podium krijgen.
De Zweed is daarin wat doorgeslagen. Met zijn erelijst kun je inmiddels een heel paleis behangen. Zlatan is een garantie op landstitels gebleken en koestert elke beker die hij wint als een oorlogstrofee. Een instelling waarmee hij een belangrijk deel van de selectie van Manchester United ongetwijfeld inspireert. Elke gewonnen prijs geeft hij sinds een paar jaar een speciale plek in zijn huis. Ter herinnering, ter motivatie. ‘Als je getalenteerd bent zoals ik, is succes een keuze’, heeft hij daarover gezegd. ‘Als je keihard werkt, dan komt het succes. Vroeg of laat. Bij mij kwam het vroeg en doordat ik hard ben blijven werken, is het er nu nog steeds. Ik had altijd al de drang overal de beste in te zijn. Dus als iemand snel was, wilde ik nóg sneller worden. Als iemand goed dribbelde, wilde ik dat nóg beter kunnen. Als iemand veel scoorde, moest ik hem overtreffen. En wanneer iemand fantastisch kopte, deed ik er alles aan om dat ook te kunnen. Zelfs als iets niet mijn kwaliteit was, was het mijn doel er wel een kwaliteit van te maken.’
Die drang heeft van hem een complete spits gemaakt. Zlatan is van de buitencategorie, een meester in verschillende disciplines. Hij heeft op alle mogelijke manieren doelpunten gemaakt: van ver, van dichtbij, met zijn hoofd, een omhaal, met de punt van zijn schoen, de wreef, de hak, vanaf de penalty- stip, vanuit een vrije trap… Improviserend verrast hij telkens weer. Hij is bovendien, samen met Cristiano Ronaldo, de enige die heeft gescoord in alle minuten van een wedstrijd. ‘Ik ben bijna twee meter, maar kan dribbelen en snel van richting veranderen als een speler van 1 meter 60’, verklaarde hij enkele jaren geleden. Het hoogtepunt in zijn oeuvre van kunstzinnige goals is de omhaal in Stockholm tijdens een oefeninterland tegen Engeland. De krankzinnige kronkel in je kop hebben op 25 meter van het doel te bedenken dat zoiets mogelijk is. Dat is fantasie, dat is lef, dat is volledig vrij zijn op een voetbalveld. Daar kan geen videosysteem tegenop. De meeste spelers zouden die bal gecontroleerd hebben en dan misschien schieten. Ibrahimovic niet. Hij deed iets wat niemand verwachtte, wat helemaal niet kan. ‘En toch wist ik meteen dat die bal erin zou gaan, ik geloofde in mezelf’, keek hij recent terug op de goal die hem de FIFA Puskas Award 2013 zou opleveren. Een curiositeit omdat de treffer was gemaakt in 2012, maar net te laat om mee te nemen in de stemming van dat jaar.
TEGEN DE WERELD
Dwars, dominant, maar vooral: anders. Naar de Zweedse tv keek hij als kind niet. Zijn Bosnische vader en Kroatische moeder gingen uit elkaar toen hij twee jaar was. Samen met zijn zus en jongere broertje moest hij maar zien of er ’s avonds wat te eten was. Ibrahimovic heeft er naar eigen zeggen de tic aan overgehouden dat de koelkast bij hem thuis altijd gevuld moet zijn. Bij Malmö FF hadden zijn ploeggenoten allemaal een achternaam die eindigde op -son. ‘Ik was een buitenstaander’, vertelde hij drie jaar geleden in een interview met Der Spiegel. ‘Mijn trainer wilde dat ik in dienst van de ploeg speelde, de simpele pass gaf. Meer zou lopen ook. Ik dacht: fuck you! Als ik drie man kan passeren, dan doe ik dat ook. Ik zal nooit een echte Zweed zijn, waarom zou ik dan voetballen als een Zweed?’
De woedde voedde hem, gaf hem energie. Tot op de dag van vandaag. De bewijsdrang is groot, zeker als hij wordt uitgedaagd. De handtekening onder zijn periode bij Ajax was een machtig vaarwel. De slalom in De Arena waarbij de NAC-verdedigers één voor één omvielen, was behalve een van de mooiste doelpunten in de zestigjarige historie van de Eredivisie ook een enorm uitroepteken. Een cadeautje aan alle mensen die ooit aan hem hebben getwijfeld. Recent postte hij de volgende tekst op zijn Instagramaccount: I need new haters, the old ones became my fans.
Een mededeling voor verdedigers die Zlatan Ibrahimovic moeten uitschakelen: daag hem vooral niet uit. Al is het lef hebben als je dat wél doet. Moustapha Bayal Sall probeerde het een keer in de Ligue 1. De verdediger van Saint-Etienne tikte de Zweed op diens rug en grapte dat hij tegen hem geen schijn van kans zou hebben. Zlatan keek hem grijzend aan en zei dat hij zichzelf zou laten wisselen zodra hij die avond drie keer had gescoord. De spits maakte vlak voor de pauze zijn eerste doelpunt, een kwartier na rust zijn tweede en tien minuten later zijn derde. Bayal Sall werd voor schut gezet en zag Ibrahimovic na zijn hattrick naar de kant wandelen. Een bijna sadistisch machtsvertoon. In Der Spiegel: ‘Het is niet gemakkelijk je elke dag te motiveren. Af en toe sta ik ’s morgens op en denk ik: fuck, ik moet alweer spelen. Gelukkig wind ik me nogal snel op, ook over futiliteiten.’
Kijk goed naar hem, een paar minuten voordat het eerste fluitsignaal klinkt. De borst vooruit, de blik op oneindig, geconcentreerd. Het is de emotie die hij voelt voordat hij op moet. Ibrahimovic heeft het eens vergeleken met een scène uit Gladiator, zijn favoriete film. ‘Er is een moment waarop de keizer de arena binnenkomt en de gladiator vraagt zijn masker af te doen. Hij doet dat en zegt dan: ‘Mijn naam is Maximus Decimus Meridius. Ik zal mijn wraak vinden, in dit leven of het volgende.’ Dat is hoe ik mij voelde of wilde voelen. Ik wilde daar staan tegenover de rest van de wereld en iedereen die ooit aan mij heeft getwijfeld laten zie wie ik werkelijk ben. Ik kon me niet inbeelden wie me dan zou kunnen stoppen.’
PREMIER LEAGUE
Vijftien jaar na zijn intrede bij Ajax is de uitdaging nu de Premier League. De competitie die hij in het begin van zijn loopbaan niet interessant vond. Het echte voetbal werd elders gespeeld. ‘Nah’, luidde het commentaar in een documentaire waarin de jonge Zlatan zijn eerste stappen zette als voetballer. Hij wilde naar Italië, Spanje. En altijd die grijns. Andersom was de warmte ook niet aanwezig. Pas na zijn masterclass en De Omhaal veranderde het beeld. Daarvóór vonden veel coaches, analisten en fans hem een overgewaardeerde spits.
Het kan niet anders of dat heeft meegespeeld in zijn besluit in het spoor van José Mourinho de uitdaging aan te gaan. Binnenkort viert hij zijn 35e verjaardag. De krachten vloeien langzaam weg, fit en sterk blijven wordt een steeds grotere belasting. Maar met het shirt van Manchester United om zijn schouders voelt hij zich onoverwinnelijk. Je hoeft hem niet te vertellen wie hij is. Zijn naam is Zlatan Ibrahimovic. En hij zal zijn wraak vinden, in dit leven of het volgende.
DOOR SÜLEYMAN ÖZTÜRK – FOTO’S BELGAIMAGE
Hij zegt wat hij wil, doet wat hij wil, scoort wanneer hij wil. Gewoon omdat hij daar zin in heeft. Ogenschijnlijk dan.
