Zonder lift naar verdieping 18

© BELGAIMAGE

PSV zag zijn hoofdcoach vertrekken en ook de technisch manager en hoofd jeugdopleiding zochten een nieuwe uitdaging. Toch heerst er ‘rust’ op trainingscomplex De Herdgang – het toverwoord bij de club al sinds enkele jaren. Hoe een club niet door mensen maar door een visie wordt gedragen.

Een maandag op het trainingscomplex van PSV in Eindhoven. Fietsen staan tussen de bomen in het bos geparkeerd, de parkeerplaats is afgeladen vol. Supporters drommen samen rond het trainingsveld op De Herdgang. Nooit zijn het optimisme en het verlangen groter dan tijdens de voorbereiding op het nieuwe seizoen.

De nieuwe coach Mark van Bommel stuurt zijn ploeg deze morgen aan met ferme kreten, die in het decor van De Herdgang steevast blijven hangen. Het trainingscomplex van PSV komt idyllisch voor. Veel groen, het geluid van de wind die door de toppen van de bomen jaagt en voetbalkreten die uitsterven in de weidsheid van de omgeving. Een gemoedelijk ‘hoi’ klinkt links en rechts, mensen uit de top van de club lopen gewoon door de menigte naar binnen. PSV is een topclub in een grote stad, maar lijkt van buitenaf nog altijd een vereniging van een dorp.

In het lommerrijke gebied werkt de landskampioen van vorig jaar in alle rust toe naar het nieuwe seizoen. De Open Dag en de laatste oefenwedstrijd (2-1-winst op Valencia) zitten erop. Op de zaterdag die volgt, wacht de seizoensopening tegen bekerwinnaar Feyenoord om de Johan Cruijff Schaal, de Nederlandse supercup. Kreten als ‘een prijs wil je altijd winnen’ en ‘elke prijs is er één’ zijn ook op deze velden van toepassing.

Van Kemenades

Tegen de middag fluit Van Bommel een laatste keer. Het trainingsveld loopt leeg, kinderen dringen bij het hek voor een handtekening. Hun (groot)ouders zoeken de verkoeling op van het terras of de kantine. Daar draait de keuken op volle toeren. Het middageten van de selectie moet worden klaargemaakt.

Uitbater Paul van Kemenade veegt zo nu en dan het zweet van zijn voorhoofd. Hij is zoon van de fameuze Van Kemenades. De familie die de ziel bewaakt van De Herdgang, het trainingscomplex van PSV dat het hart van de club vormt. Hier wordt getraind, overlegd, gegeten, geslapen, hier wordt een fundament gelegd voor de toekomst.

Vader Harrie en moeder Mies van Kemenade begonnen daar ooit mee, in 1976. Ze pachtten de kantine van de voetbalclub, eerst op een andere plek in Eindhoven, later op de huidige locatie aan de Oirschotsedijk. Wat begon als een relatief simpel beheer van de kantine, groeide gaandeweg uit tot de volledige catering van de selectie en Jong PSV.

Sinds 1999 hebben zoon Paul en dochter Liesbeth daarover de leiding. Vader Harrie overleed in 2014, op 79-jarige leeftijd. Tot drie weken daarvoor was hij nog elke dag op De Herdgang te vinden, stiefelend van de kantine naar de keuken en weer terug, de rug gebogen, de sigaar bungelend in de mondhoek, mopperend en mijmerend over alles wat ooit beter was. ‘Een bietje in de weg lopen’, noemde hij dat zelf.

Paul van Kemenade lacht wanneer de rol van zijn vader ter sprake komt. ‘Er zijn nu dingen die ons pa niet had moeten meemaken’, zegt hij, terwijl hij de aardbeien van hun kroontjes ontdoet. ‘Als een voedingsdeskundige zegt: ‘Die kroketten willen we niet meer’, dan zou hij zeggen: ‘Daar hedde er weer zo ene. Wijsneus.’ Ons pap en ons mam hebben altijd gedaan wat ze zelf dachten dat goed was. En dat heeft lange tijd prima gewerkt. Toen ik begon waren er misschien vijf stafleden. Nu 22. Continu kijkt er iemand mee.’ Van Kemenade heft een schaal op. ‘Herstelkwark is dit. Die moet elke dag gemaakt worden, precies volgens de richtlijnen. Met mango, honing, verse kwark met nul procent vet en wat sap. Voor de eiwitten na de training. Van dat soort dingen was mijn pa wars.’ Toen zoon en dochter de taken overnamen, bombardeerden ze vader Harrie tot inkoopmanager. ‘Ik ben godverdomme loopjongen voor jullie, zei hij dan. En toch bleef hij komen. Hij kon gewoon niet stoppen. Hij trok de deur hier pas achter zich dicht nadat hij écht niet meer kon. Drie weken later was hij dood.’

PSV stelt zich als doel dat de helft van de A-selectie uit de eigen jeugd moet komen.

Gemoedelijkheid

In een interview in het Eindhovens Dagblad van 2013 gaat Harrie van Kemenade dieper in op zijn werk. ‘Niet om te zwetsen, maar dat familiaire waarover iedereen spreekt bij PSV is wel een bietje door ons gekomen. Nee, dat is niet uit te leggen. Omdat wij de kantine altijd met eigen familie gedaan hebben, is er een vertrouwen gegroeid.’ Paul reageert: ‘Dat heeft meer met een vertrouwd gezicht te maken. PSV is een club waar mensen weggaan en heel vaak weer terugkomen. Die komen na jaren binnen en zien: verrek, er is niets veranderd. Liesbeth en ik staan nog steeds in de keuken, we houden dezelfde gemoedelijkheid erin. Overal een hoi en een gesprekje. Dat voelt gelijk heel vertrouwd. Ook voor de nieuwe jongens.’

Van Kemenade zag Nick Viergever van Ajax naar PSV komen afgelopen zomer. ‘Na twee weken vroeg ik: ‘En Nick, hoe is het?’ Hij zei verbaasd: ‘Het is echt zo, hè? Wat je over PSV leest en hoort: dat iedereen door elkaar loopt en relaxed met elkaar omgaat. Niet normaal. Bij Ajax is alles strak en afgeschermd. Hier is het zoveel meer ontspannen.”

Vroeger zaten spelers en staf zelfs nog vooraan in de kantine, tussen de supporters. Met de komst van trainer Guus Hiddink werd er echter een wand tussen de voor- en achterkant geplaatst: de supporters en journalisten aan de ene kant, de spelers en de staf aan de andere.

Precies daartussenin, in de keuken, werkt Paul van Kemenade. Hij draagt de erfenis van zijn vader met verve. In hetzelfde plat Eindhovens dolt hij met wat journalisten die steevast aan de hoek van de bar staan en bezorgt enkele supporters een tosti. Terug in de keuken giet hij de ravioli af en roert in een grote ketel tomatensoep, hij moppert cynisch en lacht met de spelers en stafleden die een kijkje komen nemen.

Wie bij PSV binnenkomt, weet binnen de kortste keren: de Van Kemenades horen bij het meubilair van de club. ‘Ik heb alleen minder haar gekregen’, zegt Paul. Nu is er wel meer veranderd. Langzaam is er een andere mentaliteit in geslopen. Een voorbeeld: via een app kunnen spelers voortaan aangeven welk avondeten ze mee naar huis willen nemen, afgestemd op hun fysieke staat zoals die gemeten is. ’s Middags komt de supermarktketen met wie PSV samenwerkt het tasje afleveren. ‘Eén speler had er ook vier flessen rode wijn in zitten. Hij had de buurman verteld over de app. Die zei: ‘Bestel maar gelijk vier flessen rode wijn voor mij bij.’ Wie dat was? Dat zeg ik niet. Dat doen wij niet.’ Hij grinnikt. Iedereen weet: voor alle ins en outs moet je bij Paul terecht. ‘Ik weet wat ik wel en niet kan zeggen.’

Gastón Pereiro geflankeerd door Steven Bergwijn (links) en Jorrit Hendrix (rechts), twee exponenten van de jeugdopleiding van PSV.
Gastón Pereiro geflankeerd door Steven Bergwijn (links) en Jorrit Hendrix (rechts), twee exponenten van de jeugdopleiding van PSV.© BELGAIMAGE

Omslag van filosofie

Honderden spelers en tientallen trainers zag hij voorbij komen. Phillip Cocu vertrok deze zomer naar Fenerbahçe en werd opgevolgd door de vervanger die al klaarstond: Mark van Bommel ( zie kader). Ook technisch directeur Marcel Brands koos, na acht jaar PSV, voor een nieuwe uitdaging en ging naar Everton. Een frisse wind waaide door Eindhoven, zoals dat dan heet. Maar wie op De Herdgang rondloopt voelt: veel is er niet veranderd. De club wordt dan ook niet gedragen door mensen, maar door een visie.

De taken van Brands zijn overgenomen door algemeen directeur Toon Gerbrands en hoofdscout John de Jong. De club ziet in De Jong de ideale opvolger van Brands, die hem de laatste jaren in het traject begeleidde, en wil hem graag als technisch manager vastleggen. Half augustus zal De Jong zijn besluit te kennen geven.

De club die Brands binnenkwam en die hij achterliet, zijn verschillend van filosofie, zegt hij. ‘Tien jaar geleden was er een jeugdopleiding bij PSV, maar daarmee was het wel gezegd. Daar kwam weinig rendement uit’, aldus Brands vanuit Liverpool.

Waar eerst nog spelers als Romário en Ronaldo en later Alex en Gomes uit Brazilië werden gehaald om hen met een fikse winstmarge door te verkopen, moest de focus bij PSV – net als bij veel andere clubs – worden verlegd. ‘De bedragen van de transfers zijn immens veranderd, clubs als Manchester City en Chelsea kunnen elke speler kopen die ze willen, om die vervolgens elders te stallen. Voor PSV droogt die markt op. Daarom is een jeugdopleiding zo belangrijk geworden.’

PSV stelt zich als doel dat de helft van de A-selectie uit de eigen jeugd moet komen. Momenteel is dat ook het geval. Jeroen Zoet, Jorrit Hendrix en StevenBergwijn zijn basisspelers die PSV in de toekomst vermoedelijk een mooi bedrag gaan opleveren. Om dat te bewerkstelligen, investeerde de club de afgelopen jaren fors in de jeugdopleiding. ‘Jaarlijks tussen de 4 en 5 miljoen’, zegt algemeen directeur Toon Gerbrands. ‘Dat is veel geld. Maar kijk naar Memphis Depay: die is voor 30 miljoen verkocht aan Manchester United. Daar kun je heel wat jaren voor in de jeugdopleiding investeren.’

Momenteel wordt aan De Herdgang een nieuw jeugdcomplex gebouwd, met de meest vernuftige meetapparatuur.

Momenteel wordt aan de andere kant van De Herdgang een nieuw jeugdcomplex gebouwd, met de meest vernuftige meetapparatuur die ook al bij het eerste wordt gebruikt. Die gegevens worden op elke training toegepast, iedere training wordt geëvalueerd. ‘Per speler worden alle aspecten van zijn ontwikkeling in kaart gebracht’, aldus Gerbrands. ‘Onze hoofdcoach móét met dat meetsysteem werken, vanuit daar zal hij zich ook individueel op de spelers richten. Ontwikkeling staat voorop. ‘

Waar een jeugdspeler voorheen slechts een gat mocht opvullen in de A-selectie is de visie nu volledig omgedraaid. ‘De wereld is veranderd. De begroting van topclubs zit aan de 700 miljoen’, zegt Gerbrands. ‘Met onze 75 miljoen – en 95 miljoen als we de Champions League halen – zullen wij dat gat nooit meer kunnen dichten. Maar wij zijn met die 75 of 95 miljoen heel tevreden. Het biedt ook kansen. Om de zaken op een andere manier te bekijken. Om op een ander niveau te gaan werken.’

Achttiende verdieping

Jarenlang vochten clubs als PSV en Ajax tegen het feit dat ze niet meer tot de Europese top behoorden. Ook PSV raakte tussen wal en schip, met financiële verliezen tot gevolg. ‘Voor ik hier kwam, waren er financiële zorgen’, aldus Gerbrands, die nu vijf jaar in dienst is bij PSV. ‘Die zijn helemaal weggewerkt. Over anderhalf jaar moeten we zelfs een potje hebben van 30 miljoen om op de markt wat sneller te kunnen reageren.’

Op die markt richt PSV zich op spelers tussen de 5 en maximaal 9 miljoen euro. Voorbeelden daarvan zijn Santiago Arias, Gastón Pereiro en Hirving Lozano die vermoedelijk zullen worden verkocht voor het veelvoudige. Toch zijn die spelers slechts aanvulling op de selectie. Gerbrands: ‘Als een talentvolle spits van negentien jaar uit de opleiding tegen het eerste aan zit, halen we geen externe speler; dan zouden we de ontwikkeling van onze eigen spits blokkeren. Diens ontwikkeling gaat altijd voor op een externe speler. Maar dat wil niet zeggen dat we onze ambities bijstellen. Een speler moet echt aan het eerste toe zijn, PSV 1 is geen leerschool.’

Hirving Lozano stond vorig jaar in de belangstelling van enkele topclubs, maar koos bewust voor PSV. Hij lijkt, ondanks een goed WK met Mexico, ook dit jaar in Eindhoven te blijven.
Hirving Lozano stond vorig jaar in de belangstelling van enkele topclubs, maar koos bewust voor PSV. Hij lijkt, ondanks een goed WK met Mexico, ook dit jaar in Eindhoven te blijven.© BELGAIMAGE

De koerswijziging van PSV laat zich ook zien in de cijfers. ‘De laatste jaren hebben we 60 miljoen uit transfers gehaald van spelers uit de eigen opleiding’, aldus Brands. ‘De eerste was Ibrahim Afellay, daarna Zakaria Bakkali en Zakaria Labyad voor kleine bedragen, maar als je kijkt wat jongens als Memphis Depay, Jetro Willems, Jürgen Locadia en Joshua Brenet de club hebben opgebracht… Dan is het natuurlijk prachtig als je die jongens óók nog eens kunt vervangen door andere spelers uit de eigen opleiding.’ Bergwijn en Hendrix komen er nu aan, daarachter zitten jongens als Cody Gakpo, Donyell Malen en Pablo Rosario.

Directeur Gerbrands komt met een metafoor, eens geopperd door Bayernbaas Karl-Heinz Rummenigge: ‘Voor de Champions Leaguewedstrijd tegen Bayern München in 2016 zaten we aan een lunch met Rummenigge. Het voetballandschap kwam ter sprake en Rummenigge zei: ‘Op de 18e verdieping zitten clubs als Bayern München, Real Madrid, FC Barcelona en Manchester United. PSV zit op de 13e verdieping. Máár: er gaat geen lift. Jullie, als club, moeten de spelers dus de vaardigheden eigen maken om te kunnen klimmen tot ze op de 16e, 17e verdieping zijn. Daar pikken wij hen op.’ Zo zien wij het exact. En we merken dat ook spelers dat traject zien zitten. In onderhandelingen met spelers voelen we dat ze heel graag naar PSV willen komen. Wij zijn de top van de Champions League voor spelers tussen 16 en 22 jaar.’

De nieuwe trainer van PSV, Mark van Bommel, spreekt met Gastón Pereiro. De Urugayuaan moest onder Phillip Cocu genoegen nemen met een bijrol, maar krijgt nu een bepalende rol op de nummer-tien-positie.
De nieuwe trainer van PSV, Mark van Bommel, spreekt met Gastón Pereiro. De Urugayuaan moest onder Phillip Cocu genoegen nemen met een bijrol, maar krijgt nu een bepalende rol op de nummer-tien-positie.© BELGAIMAGE

Ook een hoofdcoach opleiden

PSV bleef vrijwel intact deze zomer. Luuk de Jong en Jeroen Zoet konden vertrekken, zo was AS Roma in de markt voor de doelman, maar beiden bleven én verlengden hun contract. Ook WK-ganger Hirving Lozano speelde zich in de kijker, maar zal vermoedelijk niet al na één jaar vertrekken.

En zo is het vertrek bij PSV beperkt gebleven tot de mensen aan de top. Trainer Phillip Cocu vertrok naar Fenerbahçe, technisch manager Marcel Brands naar Everton en Pascal Janssen besloot na een jaar als hoofd jeugdopleiding dat hij liever dagelijks op het veld staat.

Mark van Bommel was de logische vervanger van Cocu. Toen de oud-speler van onder meer FC Barcelona en Bayern München vijf jaar geleden zijn carrière afsloot bij PSV, bood de club hem een rol in de jeugdopleiding aan. Als trainer kreeg hij de ruimte zich te ontwikkelen om zich zo als potentiële opvolger van Cocu aan te dienen. Afgelopen jaar was hij trainer van U19, waarmee hij landskampioen werd. Een soortgelijk traject is de club ingegaan met Ruud van Nistelrooij. ‘Binnen de jeugdopleiding is 20 procent carrièrecoach en 80 procent zal zijn rol binnen de jeugdopleiding blijven vervullen’, aldus algemeen directeur Toon Gerbrands. ‘Van Bommel is een voorbeeld van zo’n carrièrecoach. Zo’n trainer leert eerst de club – nu kende Mark die al natuurlijk – het vak en zichzelf als trainer kennen. Om uiteindelijk de stap naar het eerste te zetten. Ruud van Nistelrooij is de nieuwe hoofdcoach van U19. Wellicht kan PSV daar in de toekomst profijt van hebben.’

PSV leidt dus niet enkel spelers voor het eerste elftal op. Het liefst ook zijn hoofdcoach. ‘Dat is inderdaad een doel van PSV, míts de kwaliteit aanwezig is. Dat staat voorop. Zo niet zullen we een coach aanwerven. Maar onze hoofdcoach móét binnen de nieuwe filosofie van PSV passen. Dat is een vereiste.’

Met Van Bommel staat er een coach voor de groep die de club als gegoten past. Hij zal bovendien gesteund worden in zijn proces als hoofdcoach. Een jaar eerder dan verwacht werd hij aangesteld. ‘Het vertrek van Phillip kwam toch vrij onverwacht. Mark is daardoor sneller dan verwacht voor de leeuwen gegooid’, aldus Marcel Brands. ‘Zoals we ook Phillip een jaar eerder hebben aangesteld dan gepland na het vertrek van Dick Advocaat. Het traject dat je bent gestart, moet je niet gaan vertragen door een jaar voor een tussenoplossing te kiezen. Als je in iemand vertrouwen hebt en potentieel ziet, moet je hem dat vertrouwen ook geven. En ja, dan moet je als club incalculeren dat hij nog wat steun en tijd nodig heeft. Ook Mark zal nog heel wat onverwachts voor de kiezen krijgen. Maar je ziet ook dat hij er klaar voor is.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content