Geen 48 uur na de aankondiging lag het plan van de Super League al aan gruzelementen. Hoe kan het in elkaar stortende voetballandschap gezond weer verder?
Door Peter t’Kint en Sebastiaan Van Praet
Dit stuk verscheen in Raimundo, het nieuwe e-magazine van Sport/Voetbalmagazine.
Terwijl u en ik vorige zondag uitkeken naar de laatste competitieduels in 1A, speelde er op internationaal niveau een heel ander spel. Tussen Madrid, Londen, Manchester, Milaan en Turijn werd hevig gecommuniceerd. De Super League moest op tafel. Onmiddellijk. Chelsea en Manchester City waren de twee laatste grote clubs uit Engeland die overstag gingen, eerder uit angst om er niet bij te zijn, dan omdat ze dat als juiste richting zagen. Druk lobbyverkeer was er ook richting Frankrijk (PSG) en Duitsland (Bayern München en Borussia Dortmund). Het statement dat was voorbereid ging over vijftien vaste deelnemers en vijf gasten voor een competitie met 18 wedstrijden tot de kwartfinales, om niet de indruk te wekken dat het een gesloten groep was.
Uiteindelijk hielden die drie het been stijf. Dus kwam er een aangepaste mededeling. Eerst algemeen. ‘Twaalf van de leidende voetbalclubs in Europa zijn vandaag samengekomen om aan te kondigen dat zij een nieuwe midweekse competitie opstarten, de Super League, die ze zelf gaan runnen.’ Die algemene mededeling werd prompt gevolg door individuele van Andrea Agnelli (Juventus), Joel Glazer (Manchester United) en Florentino Pérez (Real Madrid). De andere leden van wat snel the dirty dozen (naar de gelijknamige film) genoemd werd: Milan en Inter, Atlético Madrid en Barça, en de hele Engelse top: Arsenal, Chelsea, Tottenham, Liverpool en Manchester City.
Het geheel was goed voorbereid. Er ging meteen een website in de lucht en het Britse In House Communications, waarvan de baas in het verleden toppolitici als Theresa May en Boris Johnson (vreemd genoeg direct een van de grootste opposanten) had begeleid, verzorgde de communicatie. Prompt schoten de beurscijfers van Man United de hoogte in.
Dat de bank JP Morgan, al goed geïntroduceerd in voetbalmiddens via Ed Woodward en Man United, veel geld had voor de competitie was al een publiek geheim. Alleen was het toch schrikken van de bedragen: de founding fathers zouden meteen zo’n 3,5 miljard euro onder zich kunnen verdelen. De grote onbekende was de mediapartner die alles op de buis wilde brengen. DAZN zei zondag meteen niet geïnteresseerd te zijn, op Sky schoten analisten direct met scherp en later op de week verspreidde Amazon Prime Video de mededeling dat zij momenteel niet geïnteresseerd waren. Het leek er sterk op dat zenders eerst wilden afwachten hoe breed het draagvlak was.
Bazooka
Gelijk hadden ze, want geen 48 uur later lag de Super League geveld door een bazooka tegen de grasmat. Dat UEFA en ECA (een vereniging van 246 clubs) hevig reageerden, kon je verwachten. Maar dat ook historische figuren uit de rangen van de founding fathers het geheel zouden neersabelen, deed toch grote ogen trekken.
Nooit liet Sir Alex Ferguson sinds zijn pensioen bij Man U een overtogen woord over de club horen. Tot nu. ‘Deze Super League gaat weg van 70 jaar Europese clubvoetbalgeschiedenis.’ Prompt volgden spelers als Bruno Fernandes (Instagram), Marcus Rashford en Luke Shaw (beide via Twitter). Bij Liverpool knalde Jürgen Klopp de nieuwe vogel uit de lucht, bij City Pep Guardiola. Media, supporters, hoofdrolspelers: iedereen viel over mekaar. Publieke rechtbanken, met de sociale media als schandpaal.
Hebben wij gelijk of de founding fathers? Er valt voor allebei, ook voor de clubleiders van de groten, iets te zeggen. Al in 2009 signaleerde Florentino Pérez dat er een nieuwe Super League moest komen. ‘Die garandeert dat de besten altijd tegen de besten spelen. Iets wat niet altijd het geval is in de Champions League.’ Pérez is de founding father van de eerste Galácticos (u weet wel: Figo, Zidane, de Braziliaanse Ronaldo, Beckham, Robinho en Ramos in één team). Nieuw was dat niet, het Real Madrid van de jaren zestig verzamelde ook topvoetballers. Maar het was wel nieuw in de 21e eeuw. Nieuw en duur. Instant succes – titels, de Champions League – maar tegen een hoge schuld. Pérez verkocht zijn trainingscomplex om een deel te financieren, hij bouwde goedkoop en snel een nieuw, maar zoiets kan je slechts één keer. Daarom zocht hij nieuwe inkomsten, om Galácticos the sequal te financieren. De Super League kon dat zijn.
Dat de eerste president van de Super League een decennium later gehoor vond bij de Engelse clubs – Agnelli mag de voorbije dagen dan wel veel in de media zijn verschenen, het waren vooral Liverpool en Manchester United die de kar trokken – is ook geen toeval. Die twee clubs zijn in handen van Amerikanen én in de ban van die sportcultuur. Die is op profniveau gericht op een gesloten competitie om investeringen te beschermen. Spektakel en een sterke marketing in eigen handen. De macht van de NBA en de NFL wordt af en toe door de spelers aangevallen maar uiteindelijk gaat de show nagenoeg altijd door.
Schuldenberg
In Europa ben je niet zeker van gegarandeerde deelname, ondanks vier plaatsen. Daarom wilden Liverpool en Man United vorige zomer ook al morrelen aan de Premier League. Project Big Picture heette dat. Meer stemrechten voor de groten, maar vooral: minder clubs in de Premier League, zodat het geld herverdeeld kon worden. Wat Club Brugge voor Real Madrid is, is daar Burnley of West Brom: luizen in de pels die met hun geld morsen.
Pérez vond bij hen gehoor. Real Madrid heeft ook een basketbalploeg. En wat gebeurde daar op Europees vlak zo’n 20 jaar geleden? De negen machtigste clubs scheidden zich af van de internationale basketbalfederatie en zetten hun eigen internationale competitie op. De nationale federaties keken toe, de EuroLeague en de oude Europese competitie leefden even naast elkaar en in 2004 moest FIBA, de overkoepelende basketbalfederatie, inbinden. De EuroLeague werd de Champions League van het basket. Operatie coup gelukt. Dacht Pérez, met de steun van Amerikanen, dat kunstje ook in het voetbal te kunnen flikken?
The dirty dozen hebben momenteel een schuldenlast van zo’n 6,47 miljard euro. Dit bedrag houdt enkel schulden aan banken en van transfers in.
Veel heeft met de directe gevolgen van COVID-19 en een nijpende schuldenberg uit het verleden te maken. The dirty dozen hebben momenteel een schuldenlast van zo’n 6,47 miljard euro. Dit bedrag houdt enkel schulden aan banken en van transfers in. Als daar schulden aan werknemers, belastingautoriteiten, leveranciers en andere eisers aan worden toegevoegd, stijgt het totaalplaatje naar zo’n 8,55 miljard euro. Dat berekende een Brits econoom die onder de naam The Swiss Ramble de voetbaleconomie ontleedt.
Die twaalf clubs voeren al jaren met hun galácticopolitiek een onbetaalbaar wanbeleid. Elf van de twaalf hebben vorig jaar een gezamenlijk verlies geleden van 1,38 miljard euro, en Liverpool moet zijn cijfers nog delen. De grootste klap is voor volgende boekjaar. Pérez zei deze week in alle interviews dat de Super League diende ‘om het voetbal te redden’. Beter is: de Super League dient om de topclubs te redden.
Champions Leaguedeelname is voor hen naast cruciaal helaas ook onvoldoende. De Amerikaanse Arsenaleigenaar Stan Kroenke, bekend van Walmart, investeerde tot vorige zomer nooit een cent in zijn club en rekende op het geld van het kampioenenbal om zelf bedruipend te blijven. Arsenal nam echter al sinds 2017 niet meer deel aan de competitie. Tottenham (nieuw stadion) en Liverpool werken volgens een gelijkaardig model. AC Milan werd wegens een te hoge schuldenlast al eens uitgesloten van een Europese editie, Inter vreest ervoor Lukaku te moeten verkopen om te overleven, Juventus dreigt na enkele jaren wanbeleid zijn monopolie te verliezen en over de financiële malaise van FC Barcelona is ook al veel inkt gevloeid.
Twee richtingen
Van de huidige (en straks nieuwe) Champions League komt het heil niet meer. Die verdeelt iets meer dan twee miljard euro per seizoen. Het nieuwe format vanaf 2024 is voor de topclubs een stap achteruit. Nu spelen ze van september tot december zes groepswedstrijden zonder (in hun ogen) veel betekenis, in het nieuwe format worden dat er tien: vijf thuis, vijf uit, van september tot januari. Nog meer belasting voor de spelers, al was dat in hun plannen geen zorg. In het format van de Super League zouden die voetballers in dezelfde periode achttien (!) duels spelen, naast de eigen competitie.
Financial Fair Play (FFP), licenties: het helpt duidelijk niet om de spiraal van excessen tegen te gaan. In plaats van de broekriem aan te halen, kijken Pérez en co steeds hoger. Lastig voor wie al aan de top zit. Daarom keken ze begerig richting die minstens 3,5 miljard euro waar de Amerikanen mee aanzetten. De rest krijgt de kruimels: miskopen, jonge talenten en wat geld.
Het voetbal kan twee richtingen uit. Een strengere regulering van FFP, met salary caps en beperkingen op het aantal contractspelers. Of je zet een stap in de richting van de groten en laat een nieuwe expansie toe. Want als we allemaal eerlijk zijn: we vergapen ons collectief aan het mooie dat clubvoetbal op topniveau kan brengen. En aan clubs die erin slagen om al die talenten met elkaar te verbinden. Dertig jaar geleden was het ook een revolte van de Engelse topclubs die leidde tot de Premier League en het zich losrukken van de donkere jaren tachtig. De huidige Champions League zorgde daar internationaal voor, maar heeft ook zijn negatieve kanten. In Duitsland (Bayern), Frankrijk (PSG) of Italië (Juventus) was de kampioen de vorige jaren op voorhand gekend.
Dat is de keuze die UEFA en FIFA nu moeten maken. Of een veel forsere herverdeling om sportief weer spanning te brengen – niet toevallig lopen kijkcijfers voor CL terug – of een manier vinden om de superclubs te laten overleven. FIFA-voorzitter Gianni Infantino veroordeelde de Super League, maar heeft wellicht in zijn achterhoofd een World League: de beste clubs van de hele wereld tegenover elkaar. Noord-, Midden- en Zuid-Amerikaanse, Chinese, Arabische, Afrikaanse,… Die kan je wél aan supporters en topclubs proberen te verkopen. Een open format, met stijgen en dalen. Want waar zitten Juventus, Real Madrid, Liverpool of Bayern nu? Aan hun top. Nog een keer kampioen worden? Is dat de uitdaging van Bayern? Of is dat: de échte wereldkampioen worden na een langere strijd dan een weekje in een of andere zandbak?
ZIJDELINGS: Het Chinese virus
Birmingham. Al jaren het ondergeschoven kindje. Ze strijden er ook vaak voor titels of een promotie, helaas in de Championship, de tweede afdeling van het Engelse voetbal. Een seizoen later is het weer bang omkijken om niet te degraderen. De gemene deler tussen de grote drie van Birmingham (Aston Villa, Birmingham FC en West Bromwich Albion): veel traditie, maar een gebrek aan geld.
En ook: een verkeerde blik. Terwijl andere clubs naar de Verenigde Staten keken, gokten ze in Birmingham op de Chinese financiële markten. Zij niet alleen trouwens, in 2015/16 belandden op anderhalf jaar tijd AC Milan en stadsgenoot Inter, Aston Villa, AJ Auxerre, Birmingham City, Espanyol Barcelona, Granada CF, Parma Calcio 1913, Slavia Praag, FC Sochaux, Southampton FC, West Bromwich Albion en Wolverhampton Wanderers in Chinese handen.
Als we vijf jaar later de balans opmaken, kan je, wat Birmingham betreft, alleen maar spreken over falen. Birmingham City kreeg voor financieel wanbeleid vorig seizoen al negen punten in mindering en is een degradatieploeg in de Championship. De derby van zaterdagavond tussen Aston Villa en West Bromwich Albion – de stadions liggen ongeveer 6 km van elkaar – is de laatste voor even op topniveau want West Brom zakt. De investeerder zit er op zijn centen, zijn project is dood, hij wil verkopen. En Aston Villa, dat drie jaar in tweede klasse vegeteerde voor het in 2019 weer promoveerde, is inmiddels al lang niet meer in Chinese handen. Een Egyptenaar en een Amerikaan kochten de Chinezen in 2018 uit.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
