Na maanden van verlamming en ontreddering in het Israëlische vredeskamp, werd in Tel Aviv nu weer een actie ondernomen ; door Shimon Peres.
Daar komt Shimon Peres weer voor het voetlicht getreden, en hoe ! Al de lieden die geregeld de ?definitieve? neergang van de travaillistische ex-premier plegen aan te kondigen, hebben weer eens hun hoed mogen opeten, die avond toen in het Tel Aviv Hilton het Peres Vredescentrum open ging.
Honderdveertig personaliteiten van het eerste plan uit een dertigtal landen, onder wie staatslieden, economisten, zakenlui, waren afgekomen op de uitnodiging van Shimon Peres. Het illustreert eens te meer het buitengewone prestige dat Shimon Peres in de wereld geniet, waar in tegenstelling tot wat in Israël zelf het geval is zijn reputatie van uitzonderlijk staatsman intact blijft.
Onder de aanwezigen zag men de president van Israël Ezer Weizman, de president van Slovenië Milan Koutchan, de Egyptische minister van Buitenlandse Zaken Amr Moussa, de Egyptische ex-premier Moustapha Khalil, de Joegoslavische minister van Buitenlandse Zaken Miltinovitch, de voormalige VS-staatssecretaris Warren Christopher, de voormalige Franse minister van Buitenlanse Zaken Roland Dumas, Simone Veil, de voorzitter van het Palestijnse parlement Aboe Ala, Feiçal Hoesseini, een Jordaanse minister, de presidente van de Duitse Bundestag Rita Sussmuth, André Azoulay de raadgever van koning Hassan van Marokko, een voormalige premier van Noorwegen, enzovoort. Er zaten een dertigtal Palestijnse verantwoordelijken en afgevaardigden in de zaal, en tussen de Israëlische personaliteiten zag men minister van Defensie Itzhak Mordekhay, minister van Financiën Yaacov Neeman, en uiteraard de nieuwe travaillistische partijleider Ehud Barak.
En één evidente afwezige : Benyamin Netanyahu. De Israëlische premier, die nochtans door Peres uitgenodigd was, heeft zich liever onthouden. Uit schrik voor de kritiek van sommige sprekers ? Netanyahu houdt er niet van tegengesproken te worden. Hij is ook zuinig met het toestaan van interviews. Netanyahu spreekt liever rechtstreeks tot het volk, met zijn beeld en alleen het zijne op het kleine scherm, zonder gestoord te worden door soms hinderlijke vragen van journalisten.
KAPITAAL VAN GOEDE WIL
Vóór de plechtige opening van het Peres Vredescentrum heeft de Israëlische premier trouwens een klinkend affront opgelopen. De Egyptische minister van Buitenlandse Zaken Amr Moussa was een dag vroeger naar Tel Aviv gekomen voor een onderhoud met zijn Israëlische tegenhanger David Levy, maar vond het niet nodig ook een gesprek met de premier te vragen. Geboycot door Egypte, gemeden in Jordanië, met een ijzige kilte behandeld door de koning van Marokko : Netanyahu is erin geslaagd zichzelf, en daarmee ook Israël, volledig te isoleren van zijn voormalige partners in de Arabische wereld.
?Heel het kapitaal van goede wil en wederzijds vertrouwen dat de Israëlische regering had opgebouwd onder Rabin en Peres, wordt nu verkwist,? zegt Amr Moussa. De koning van Marokko laste net op het laatste moment een regionale ministerconferentie af, die eind oktober in Rabat moest plaatsvinden, precies om daar geen vertegenwoordiger van Israël te moeten ontvangen. En ondanks Amerikaanse druk zullen Marokko noch Tunesië deelnemen aan de komende internationale economische conferentie, volgende maand in Qatar, tenzij er nog een onverwachte doorbraak komt in het Israëlo-Palestijns vredesproces. ?Zijne majesteit vroeg mij te benadrukken dat hij geen enkel probleem heeft met het volk van Israël, maar alleen met de politiek van de Israëlische regering inzake het vredesproces,? zei raadgever André Azoulay.
Spreker na spreker bracht daarentegen hulde aan Shimon Peres, ?de onvermoeibare bouwer aan de vrede?, ?de man met visie, altijd realist, nooit pessimist?.
De grote verrassing van de avond was nochtans het actieprogramma van het Peres Vredescentrum. Geen colloquia hier, geleerd of niet, over de impasse waarin het vredesproces verkeert, maar concrete projecten, vooral op economisch vlak. Zo een high tech-centrum bij de grens van Israël met Gaza, waar Palestijnse professionelen moeten opgeleid worden. Een groot Japans bedrijf dat, met deelname van de Wereldbank, wil investeren in een telecommunicatie-onderneming voor de Palestijnen. Een ander plan wil de staten van de regio geselectioneerd graan doen leveren voor de productie van pasta. Dat moet eerst de regionale samenwerking aanmoedigen in de ontwikkeling van een geschikte graansoort, daarna in de strijd tegen graanparasieten, en zal nieuwe landbouwtechnieken vervolmaken en een moderne voedingsindustrie afwerpen. In de komende lente moet er trouwens een gesofistikeerd industrieel park gebouwd worden in de Erez-sector (bij het befaamde check-point op de grens met de Gaza-strook).
DE ZEEPBEL ZAL BARSTEN
Zijn dat haalbare projecten ? Absoluut, zegt Shimon Peres. Die zegt graag dat het vredesproces vooruitgaat op twee benen : een politiek been en een economisch been. Zelfs als het politieke been mank gaat, zegt Shimon Peres, kan je nog het economische been doen vooruitgaan.
Sceptici twijfelen aan de mogelijkheid om Israëlo-Palestijnse of Israëlo-Arabische economische samenwerkingsprojecten uit te voeren als het vredesproces zelf geblokkeerd is. ?Peres is een dromer die er ziek van is dat hij buiten het politieke proces gezet is,? zegt men bij de Likoed. ?Dus doet hij alsof hij met iets nieuws komt, maar eigenlijk is dat een zeepbel die al gauw zal barsten.? En voor Likoed-parlementslid Uzi Landau, die de invloedrijke parlementaire defensie- en buitenlandse zaken-commissie voorzit, had Netanyahu groot gelijk de opening van het Peres Vredescentrum te boycotten. Want dat was niets anders, zei hij, dan ?een propagandamachine voor de catastrofale akkoorden van Oslo.?
Victor Cygielman.
Shimon Peres : altijd realist, nooit pessimist.
