Op vele fronten voeren de burgemeesters van Halle-Vilvoorde actie tegen het institutionele misbaksel dat de tweetalige kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde is.
Misschien is er communautair onweer op komst. Een aantal burgemeesters uit Halle-Vilvoorde heeft er namelijk de buik van vol en dreigt de Europese verkiezingen in het honderd te doen lopen als de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde niet wordt gesplitst vóór 1 april 2004, de dag waarop de kiezerslijsten voor de Europese verkiezingen van 13 juni moeten worden opgemaakt. Burgemeesters en schepenen uit Halle-Vilvoorde dulden niet langer dat veertig jaar na het vastleggen van de taalgrens ‘in de helft van Vlaams-Brabant, tot in Kapelle-op-den-Bos, Galmaarden, Sint-Pieters-Leeuw, Overijse, enzovoort nog steeds Waalse partijlijsten (PS, MR, CDH, Ecolo en andere) aan de kiezer worden voorgelegd’. Dat is flagrant in strijd met het grondwettelijk bepaalde federale karakter van het land, vinden de burgemeesters.
‘Verkiezing na verkiezing stijgt het aantal Franstalige stemmen in Vlaams-Brabant. Sommige lijsten halen zelfs meer dan tien procent. Dan is er ook nog het geval Lennik geweest, dat velen de ogen heeft geopend’, zegt Leo Peeters (SP.A), burgemeester van Kapelle-op-den-Bos en voortrekker van het actieplan voor de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. Door ‘het geval’ Lennik zijn de Vlaamse burgemeesters uit Halle-Vilvoorde elkaar opnieuw gaan opzoeken. Lennik was bij de federale verkiezingen van 18 mei het kanton waar de stemmen van de in het buitenland residerende Belgen werden geteld. Peeters: ‘Het moest een kanton zijn waar nog niet elektronisch werd gestemd. Minister van Binnenlandse Zaken Antoine Dusquesne (MR) heeft toen een kanton uitgekozen waar het aantal Franstalige stemmen nog vrij laag was. Dat had in Lennik een enorme vertekening van de verkiezingsresultaten tot gevolg.’ De MR van Duquesne, inmiddels partijvoorzitter, haalde er iets meer dan 8,11 procent van de stemmen tegenover 1,58 procent vier jaar eerder. Ook in andere kantons van Halle-Vilvoorde scoorde de MR in 2003 erg goed. In Zaventem raakte de MR boven de 20 procent, in Meise haalde de partij bijna 9 procent, in het kanton Halle een kleine 15 procent. Voor de Franstalige liberalen, met het militant-francofone FDF in hun rangen, is Vlaams-Brabant een interessant wingebied.
Na de laatste federale verkiezingen was voor de meeste Vlaamse burgemeesters uit Halle-Vilvoorde de maat vol. Er werd een actieplan opgesteld om een veertig jaar oud zeer uit de wereld te helpen.
ZO OUD ALS DE STRAAT
‘Als burgemeesters vonden we het onze plicht eerst onze rechtstreekse baas, de koning dus, te waarschuwen’, vertelt Leo Peeters in zijn gemeentehuis in Kapelle-op-den-Bos. ‘Met een uitvoerige brief hebben we hem in kennis gesteld van het enorme institutionele probleem dat hier is gegroeid.’ Nadien zijn Peeters en de zijnen langs geweest bij de partijvoorzitters van de Vlaamse democratische partijen. De formateur vond het niet nodig hen te ontvangen, maar die had wellicht geen zin in wat PS-voorzitter Elio Di Rupo wel eens ‘institutioneel geleuter’ heeft genoemd.
De burgemeesters bereidden dan maar zelf een wetsvoorstel voor dat de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde mogelijk maakt. Het voorstel werd vorige week in de Kamer ingediend en werd ondertekend door Rik Daems (VLD), Hans Bonte (SP.A), Herman Van Rompuy (CD&V), Walter Muls (Spirit) en Geert Bourgeois (N-VA). Bedoeling van dit voorstel is Halle-Vilvoorde los te maken van Brussel en met Leuven samen te voegen tot één provinciale kieskring Vlaams-Brabant. Leo Peeters: ‘Wij willen het oude arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde opdelen volgens de huidige gewest-, taal- en provinciegrenzen.’
De eis om Brussel-Halle-Vilvoorde te splitsen, is zo oud als de straat. Maar voor de Franstaligen hoort de splitsing thuis in de categorie communautaire taboes waarin ook de afschaffing van de faciliteiten te vinden is. Waarom zou dit keer lukken wat veertig jaar lang onmogelijk was?
‘Bij eerdere voorstellen moest de grondwet worden aangepast. Ons wetsvoorstel kan met een gewone meerderheid worden goedgekeurd. Het is namelijk niet meer dan een wijziging van de kieswetgeving’, aldus een hoopvolle Leo Peeters. In theorie zou het dus volstaan dat de Vlamingen in de Kamer vóór stemmen, suggereert Peeters, die denkt juridisch stevig in de schoenen te staan. Maar in de praktijk lijkt het ondenkbaar dat de Vlamingen dit eenzijdig, tegen de zin van de Franstaligen, zouden goedkeuren.
Er is wel een stok achter de deur. Het Arbitragehof heeft de regering immers maar tot 2007 gegeven om een oplossing te vinden voor Vlaams-Brabant, de enige kieskring die niet provinciaal is geworden met de kieswethervorming vorig jaar. ‘Het Arbitragehof zegt dat ofwel de provinciale kieskringen overal moeten worden afgeschaft, ofwel overal moeten worden ingevoerd, dus ook in Vlaams-Brabant,’ legt Peeters uit. Willen of niet, de regering kan een gesprek over Vlaams-Brabant dus niet blijven ontlopen.
Maar enig voorbehoud blijft gerechtvaardigd. Laten we toch niet vergeten dat de door het Arbitragehof getorpedeerde regeling voor Vlaams-Brabant er maar gekomen is juist omdat een compromis over de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde politiek niet haalbaar bleek. En met alle respect voor Leo Peeters, maar het valt nog te bezien hoe graag de echte politieke kopstukken deze splitsing willen. In het voordeel van Peeters en de zijnen spelen dan weer het kartel van SP.A-voorzitter Steve Stevaert met de progressieve Vlaams-nationalisten van Spirit, en aan liberale kant, het feit dat de VLD boos is dat ze door de Franstaligen wordt klemgereden in het dossier van het migrantenstemrecht. Het moet buigen of barsten, lijkt Leo Peeters, berucht vanwege zijn omzendbrief, te denken: ‘Vlamingen zijn veel te defensief. Ik heb een offensieve strategie. Daarom ben ik voor de Franstaligen de vijand. Ons voorstel zal politieke heisa veroorzaken, maar wij zijn veertig jaar lang heel braaf geweest. Mogen wij nu ook eens?’
Toch worden de echte communautaire knopen zelden door parlementsleden doorgehakt. Dat doen meestal de regering en de partijvoorzitters in moeilijke nachtelijke onderhandelingsrondes. Wegens de grote symboolwaarde van het dossier riskeren de Vlamingen daar een hoge prijs voor te betalen. Leo Peeters: ‘Hoezo betalen? Wij eisen gewoon waar we recht op hebben.’
SCHEUREN IN HET FRONT
Maar zo eenvoudig is dat niet. En van een breed burgemeesterfront dat eventueel de Europese verkiezingen in Halle-Vilvoorde in de war wil sturen, is voorlopig nog niet veel te merken. Slechts 8 (Gooik, Kapelle-op-den-Bos, Lennik, Londerzeel, Overijse, Sint-Pieters-Leeuw, Roosdaal en Zemst) van de in totaal 28 gemeentebesturen die de eis tot splitsing ondersteunen, hebben ook echt een motie goedgekeurd waarin met een boycot van die verkiezingen wordt gedreigd. De anderen doen dat niet, maar zijn ‘solidair’. Zo vindt Peeters’ partijgenoot Hans Bonte, kamerlid en schepen in het Vilvoorde van Jean-Luc Dehaene (CD&V), het bijvoorbeeld absurd dat uitgerekend politici zouden weigeren verkiezingen te organiseren. En ook Francis Vermeiren, de liberale burgemeester van Zaventem, vindt de geplande boycot onzin. Wie door het volk verkozen is, moet de wet naleven, zegt hij. Het front van Vlaamse burgemeesters vertoont dus al scheuren nog voor het echt in actie is gekomen.
‘Moeten we niet besluiten dat er geen voldoende rechtsbasis meer is om in onze Vlaamse gemeenten verkiezingen voor de Waalse en Frans-Brusselse kandidatenlijsten te organiseren?’ valt te lezen in door de acht gemeentebesturen goedgekeurde motie. Dat kan. Maar Peeters’ ambtsgenoten die in 1960 de succesvolle boycot van de talentellingen organiseerden, waren wel met meer dan vijfhonderd.
Han Renard
