Op 12 april is het vijftig jaar geleden dat de Sovjetrus Joeri Gagarin de eerste mens in de ruimte werd.
Die dag betekende de start van de bemande ruimtevaart. Om die gelegenheid te herdenken hebben de Verenigde Naties 12 april uitgeroepen tot Internationale Dag van de Bemande Ruimtevaart.
In Rusland is 12 april reeds lang Kosmonautendag en is Joeri Gagarin nog steeds een mythe. Het is vrijwel onmogelijk een met ruimtevaart gelieerd gebouw of instelling te betreden zonder zijn foto op te merken.
klap op het achterwerk
Om nog maar te zwijgen over de vele rituelen die aan bemande lanceringen op de basis Bajkonoer voorafgaan en die teruggaan naar – veelal spontane – handelingen die Gagarin en zijn omgeving stelden vooraleer hij met zijn Vostok-1 opsteeg.
Eén van de minder bekende is dat kosmonauten bij het betreden van de trap die hen naar de lift naar hun capsule op het lanceerplatform leidt, een klap op het achterwerk krijgen van de voorzitter van de staatscommissie.
Te zwaar
De missie van Gagarin verliep echter niet van een leien dakje. Pas vrijgegeven geheime documenten tonen aan dat zijn start door incidenten werd overschaduwd. Zo was er een defect vastgesteld in het luik van zijn capsule Vostok-1. Bovendien was de dag voor de lancering vastgesteld dat Gagarin zelf, zijn ruimtepak en zijn stoel 13,6 kilo te veel wogen. Daarom haalden ingenieurs enige apparatuur uit de Vostok-1. In hun haast ontkoppelden zij twee meetinstrumenten, één voor de druk en één voor de temperatuur. Dit leidde tot een kortsluiting die tijdens de nacht nog gerepareerd diende te worden.
Sojoez aan ISS
Intussen heeft de Russische Sojoezcapsule zich donderdag, enkele dagen voor 12 april, vastgeklonken aan het Internationaal Ruimtestation ISS.
De Sojoez, omgedoopt in Gagarin, werd dinsdag op Bajkonoer in Kazachstan gelanceerd. De inzittenden van de Gagarin zijn de Amerikaan Ron Garan (49), de Rus Aleksandr Samokoetjajev (40) en de Rus Andrej Borisenko (46). Zij zullen samen met de Rus Dmitri Kondratjev, de Italiaan Paolo Nespoli en de Amerikaanse Catherine Coleman vijf maanden in het ISS doorbrengen.
Het ISS is aldus weer door zes mensen bewoond, wat voor het eerst het geval was met de aankomst van Frank De Winne eind mei 2009.
Joeri Gagarin kwam om door botsing met atmosfeersonde
Op 27 maart 1968 kwam Joeri Gagarin bij een ongeluk met een door hem bestuurd gevechtstoestel om het leven, net als zijn instructeur Vladimir Serjegin. “Mijn missie zit erop. Ik keer terug” waren de laatste van Gagarin gehoorde woorden. Het toestel van de ervaren gevechtspiloot crashte.
Omtrent de oorzaak ontstonden er vele speculaties, met inbegrip van onvermijdelijke complottheorieën.
Uit het tot nu toe geheim gebleven onderzoeksrapport blijkt dat het vliegtuig waarschijnlijk is neergestort na een bruusk manoeuvre
waarbij Gagarin een atmosfeersonde wilde ontwijken.
Een tweede, maar minder waarschijnlijke, mogelijkheid is dat de kosmonaut wilde vermijden in een wolkenlaag terecht te komen.
