Oud-schaakkampioen Garry Kasparov wil pas naar Rusland terugkeren als er een nieuwe president aan de macht is. ‘Rusland is een maffiastaat en Poetin is de peetvader’, zegt hij.
Onlangs publiceerde de 52-jarige voormalige wereldkampioen schaken Garry Kasparov zijn anti-Poetin-boek Het wordt winter. Kasparov, zoon van Russisch-Armeense ouders, leeft met zijn vrouw en twee kinderen in Kroatië en de Verenigde Staten.
U noemt de Russische president Vladimir Poetin het grootste gevaar voor de wereldvrede, maar hebben we hem niet nodig om de golven van terreur in te dijken?
GARRY KASPAROV: Rusland is een maffiastaat en Poetin is de peetvader. Hij voert een agressieve buitenlandse politiek en gebruikt fascistische propaganda. Hij meet zichzelf het imago aan van een nieuwe mondiale veldheer. Ondertussen kijkt de Amerikaanse president toe en slaapt Europa. De westerse houding tegenover Poetin is politieke en morele capitulatie.
U zou het toch moeten toejuichen dat Poetin nu tegen IS optreedt in Syrië?
KASPAROV: Dat doet hij niet, of in het beste geval alleen maar op een marginale manier. Hij bombardeert vooral de rebellen die tegen dictator Assad strijden. Poetin wil dat Assad aan de macht blijft. Ik geloof zelfs dat hij er belang bij heeft dat steeds meer mensen Syrië ontvluchten. De vluchtelingenstroom verbetert zijn uitgangspositie tegenover het Westen. Ook tegenover Angela Merkel. Al heeft hij voor de Duitse bondskanselier meer respect dan voor alle andere westerse politici, die hij veracht. In Europa heeft hij vooral vrienden bij extreemrechts, zoals bij Marine Le Pens Front National.
Hoe zal het Russische volk reageren als blijkt dat het vliegtuig met Russische vakantiegangers uit Sharm el Sheikh aan boord wel degelijk door een IS-bom uit de lucht is gehaald?
KASPAROV: Als Poetin IS de schuld geeft, kan hij de aandacht afleiden van het feit dat de Russische infrastructuur desintegreert. Wraak voor een terreurdaad past goed in zijn concept. Zijn propagandamachine zal de beelden van de slachtoffers gebruiken om op het thuisfront steun te winnen voor de uitbreiding van de oorlog.
In de Verenigde Staten heeft de Republikeinse senator John McCain uw boek de hemel in geprezen.
KASPAROV: Ik geef toe dat mijn buitenlandse standpunten meer stroken met die van de Republikeinen dan met die van de Democraten. Maar ook onder een Democratische president als Hillary Clinton zou de Amerikaanse politiek ten opzichte van Moskou kritischer en meer confronterend worden. Ik hoop dat het daarvoor nog niet te laat is. Ik zou graag nog meemaken dat ik in het tijdperk na Poetin naar mijn land terug kan keren.
Wanneer zou dat kunnen zijn?
KASPAROV: Ik weet het niet en Poetin weet het ook niet. Poetin realiseert zich dat er geen gezellige oude dag op hem wacht als hij de macht verliest. Hij is bang dat hij aan zijn einde zal komen zoals Khaddafi in Libië.
Nochtans is 80 procent van de Russen erg op de president gesteld.
KASPAROV: Die peilingen kun je maar beter niet al te ernstig nemen: ik geloof niet dat ze Poetins populariteit weergeven. Je moet je realiseren hoe opiniepeilerste werk gaan: ze bellen de mensen thuis op of spreken hen op straat aan. In het huidige Rusland moet je al over een stevige dosis moed beschikken om je tegenover een onbekende enquêteur kritisch uit te laten over de baas van het Kremlin.
Wat zou er gebeuren als u naar Moskou zou terugkeren?
KASPAROV: Ondertussen heb ik de Kroatische nationaliteit. Ik heb die alleen maar aangenomen omdat ik van Kroatië mijn Russische pas mag behouden. Theoretisch kan ik dus op elk moment terugkeren. Mijn moeder woont in Moskou en ik zou haar graag bezoeken. Nu moet ze altijd naar Finland of de Baltische landen reizen om me te zien. Maar ik moet er rekening mee houden dat mijn documenten me in Moskou direct zouden worden afgepakt en dat mijn gezin er gepest zou worden. In het Westen kan ik tenminste iets bewerkstelligen met mijn boeken en voordrachten.
Garry Kasparov, Het wordt winter, Atlas Contact, 288 blz., ? 19,99
© Der Spiegel
