Professor Emanuel Sivan over islamterreur in het Midden-Oosten en bij ons.

‘Wat zich voordoet, is in ieder geval geen botsing van beschavingen’, stelt professor Emanuel Sivan van de gerenommeerde Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem. Hij verschafte vorige week in Brussel uitleg bij het conflict tussen de moslimwereld en het Westen, zoals dat ook in verschillende West-Europese landen de kop opsteekt. Sivan ziet wel de worsteling van een kleine minderheid van extremisten met de gevestigde orde in de islam-wereld. Die gevestigde orde maakt de islam, volgens de radicalen, leeg en modern – deel van de geglobaliseerde wereld. De extremisten willen dat proces stoppen. Omdat de politieke speelruimte in de moslimwereld klein is, gaan sommigen over tot het gebruik van geweld.

Hun succes is altijd beperkt gebleven, weet professor Sivan. Behalve in Irak en korte tijd in Sudan en Afghanistan kregen ze nergens macht. Maar: ze hebben wel jaren van vervolging achter de rug en ze zijn er nog altijd. Ze hebben de andere oppositie gemarginaliseerd, ze zijn goed georganiseerd en ze beperken de ruimte van regeringen om te werken. Aanslagen kosten een land geld. Het toerisme lijdt eronder, een onstabiel politiek klimaat houdt investeerders op een afstand. De druk op vrouwen in de straat maakt dat meisjes afzien van de verwachting om een carrière uit te bouwen.

De aanslagen van 11 september 2001 vormen ook voor Sivan een keerpunt. Aangezien de pogingen om de macht in eigen land te verkrijgen mislukten, proberen ze om het Westen te raken. Ze willen geen Andalusië, ze willen niet veroveren, ze willen pijn doen. Aangezien het Westen de regimes thuis steunt, kunnen ze die indirect raken door het Westen te laten bloeden. Maar Emanuel Sivan is ervan overtuigd dat het Westen daarbij niet het hoofddoel is. De terroristen houden de blik toch altijd in de eerste plaats op hun eigen landen gericht. ‘Het is eigenlijk een soort burgeroorlog, die op een ander grondgebied wordt uitgevochten.’

Omdat de problemen met moslimgemeenschappen in Europa van land tot land verschillen, bestaat er niet zoiets als een Europese oplossing. Frankrijk heeft zijn banlieue en het Verenigd Koninkrijk kampt met een probleem van importbruiden uit landelijke streken in Bangladesh, zodat de moslimgemeenschap daar vanzelf zeer traditioneel blijft. Uiteindelijk vindt professor Sivan vooral taalonderricht en burgerschapsvorming van belang. ‘Zonder dat je de taal kent, kun je niet in een land leven. Burgerschapsvorming laat je begrijpen waar in een land de lijnen liggen die je niet mag overschrijden.’

H.v.H.