EHEC-bacterie: Een verhaal van mensenmest

De EHEC-bacterie is gecreëerd in mensenlichamen, door een natuurlijk procédé.

Toen Jos Bruynooghe, gemeenteraadslid voor Groen! in Torhout, onlangs aan de plaatselijke milieuambtenaar vroeg of het normaal is dat water van de vervuilde Makeveldbeek, waarin ongezuiverd rioolwater terechtkomt, gebruikt wordt om akkers te besproeien, kreeg hij een laconiek antwoord: zoiets mag, op voorwaarde dat de eigenaar van de gewassen bij de oogst op eigen verantwoordelijkheid een risicoanalyse laat uitvoeren. Dat zou de enige controle zijn.

Bruynooghes bezorgdheid krijgt een actueel tintje, nu er uit Duitsland eindelijk solide aanwijzingen opduiken over wat er écht is gebeurd met de speciale variant van de darmbacterie Escherichia coli (de EHEC-bacterie), die ondertussen meer dan 4000 mensen heeft besmet en 39 doden heeft gemaakt.

De bron van de besmetting is nog niet met zekerheid gevonden, maar men heeft de bacterie aangetroffen in een beek waarvan het water gebruikt werd voor het beregenen van akkers. Er is ook een werkneemster van een cateringbedrijf opgespoord die niet wist dat ze ziek was en die via het bestek op een feest tientallen mensen besmette. Wat impliceert dat de bacterie van mens op mens kan worden overgedragen, zonder tussenstap van besmet voedsel. Hoe de vrouw zelf besmet werd, is niet duidelijk, maar Duitse autoriteiten blijven volhouden dat de crisis begon in een biologisch bedrijf waar groentescheuten gekweekt werden. Epidemiologische aanwijzingen, gepuurd uit de herkomst van groenten gegeten door zieke mensen, wijzen in die richting. Maar een sluitend bewijs is er niet: de bacterie werd nog niet in voedselstalen gevonden.

Genen transfereren

De biologische landbouw kwam vanaf het begin in het vizier, omdat men ervan uitging dat de besmetting via dierlijke mest op groenten terecht zou zijn gekomen. De gewraakte bacteriestam zou vooral in vee voorkomen, dat er immuun tegen is.

Maar wetenschappers geven dat verhaal nu een andere wending. Gedetailleerd genetisch onderzoek van bacteriën die uit patiënten zijn geïsoleerd, wijst uit dat ze een menselijke creatie zijn, niet in de betekenis van duistere complotteurs die een biologisch wapen maken om de samenleving te ontwrichten, wel van een natuurlijk proces.

De bacterie zou het resultaat zijn van een mengeling van genen van twee verschillende soorten. Het entero-aggregatieve type van de coli-bacterie zou een gen voor een gif uit de Shigella-bacterie hebben gekregen. Beide bacteriën veroorzaken diarree, maar de combinatie kan gevaarlijker zijn dan de oorspronkelijke soorten afzonderlijk.

De coli-bacterie zou het Shigella-gen gekregen hebben door de activiteit van bacteriofagen: virussen die bacteriën besmetten, en in dat proces voor een uitwisseling van genen kunnen zorgen, zelfs over soortgrenzen heen. Het doorgeven van genen voor resistentie tegen antibiotica is een ander bekend, en voor de mens onaangenaam, procedé dat gemedieerd kan worden door bacteriofagen.

De entero-aggregatieve coli wordt beschouwd als een typisch menselijke bacterie. De groenten die geleid hebben tot haar verspreiding, moeten in contact zijn geweest met besmette menselijke uitwerpselen – een fractie kan volstaan voor besmetting. De groentescheuten zouden in deze context dus niet meer dan een vehikel voor verspreiding tussen mensen zijn geweest.

Er zijn aanwijzingen dat de EHEC-bacterie al minstens tien jaar in mensen circuleert, zij het tot voor kort nooit in hoeveelheden groot genoeg om een dodelijke epidemie te veroorzaken. Als dat het geval is, verhoogt de kans dat er meer dan één besmettingshaard is. (Dirk Draulans)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content