In vier jaar tijd drong de burgemeester van New York de misdaad in de stad fundamenteel terug.

In een land dat vlotte tv-verschijningen koestert, lijkt het succes van de conservatieve stijve hark RudolphGiuliani bijna aandoenlijk. Deze kalende, saaie bureaucraat, die nooit zonder das de deur uitgaat, is dan ook niet echt een razend populaire figuur. Maar als burgemeester heeft de hardwerkende Republikein de oorlog verklaard aan de eens zo beruchte straatcriminaliteit in New York City.

Giuliani bezit niet echt de allure van een Wyatt Earp, die met rokende colts law and order komt herstellen. Wél versterkte hij het politiekorps, gaf het meer bevoegdheden en stuurde de agenten massaal de straat op. Niet alleen de zware criminaliteit werd aangepakt ; ook graffitispuiters, lawaaierige jongeren, straatbenden en kleine overtreders voelden ineens de arm der wet. Vele New Yorkers voelen zich vandaag op straat en in de metro dan ook veel veiliger dan enkele jaren geleden.

Dat subjectieve gevoel wordt onderschreven door de statistieken. Sinds het begin van Giuliani’s bewind in 1993 liep het aantal moorden terug met 61 procent, verkrachtingen met 13 procent en gewapende overvallen met bijna de helft. Het totaalcijfer voor alle criminaliteit zakte met 38 procent : tot op het niveau van 1968, net voor de explosie van het cocaïnegebruik in de grootsteden. Op de lijst van gevaarlijkste Amerikaanse steden gleed New York af tot de veertiende plaats.

Critici van Giuliani wijzen op de keerzijde van de medaille. Het grotere zelfvertrouwen van het NYPD-korps ( New York Police Department) gaat gepaard met steeds meer klachten over brutaal en gewelddadig optreden van de politie tegen de bevolking, vooral dan in zwarte wijken. Anderen merken op dat de terugval van de misdaad al begonnen was onder Giuliani’s voorganger, de zwarte Democraat Dinkins, en dat het fenomeen zich ook voordoet in andere Amerikaanse steden. Toch valt de trend nergens op zoals in New York.

DE GROTE WITTE VLUCHT

Het terugdringen van de misdaad vormde voor Giuliani, Rudy voor de vrienden, overigens geen doel op zich. Hij zag het als een middel om TheGreat White Flight tegen te gaan ; de uittocht van veelal blanke begoede klassen. Sinds de jaren zeventig ondermijnde dit fenomeen de fiscale basis van de stad.

Giuliani kon die stroom indijken. Onder meer daardoor, maar ook door stevig in de uitgaven te snoeien, slaagde hij er als burgemeester in om het onder zijn voorganger uit de klauwen gelopen begrotingstekort binnen de perken te houden, en dat zonder nieuwe belastingen. Op het einde van zijn ambtstermijn sprak Guiliani van een ?half succes? : hij kan, beweert hij, het financiële wanbeleid van zijn voorgangers niet in een handomdraai wegwerken. Alleszins herstelde hij de kredietwaardigheid van de stad bij de banken. Onder zijn voorganger dreigden de banken er mee geen nieuwe kredieten meer toe te staan aan New York.

In zijn campagne voor zijn herverkiezing (en in afwachting dat hij zijn ambities verlegt naar het gouverneurschap van de staat New York), fixeerdeGiuliani zich op die gunstige resultaten. Ook traditionele Democratische kiezers kregen de indruk dat de neergang van de stad gestuit was en voelden zich, zo verklaarden ze vlak voor de verkiezingen, bijna verplicht Giuliani het voordeel van de twijfel te geven.

De Democratische Partij bood overigens weinig alternatief. Ze werd verscheurd door een machtsstrijd tussen de radicale zwarte dominee Al Sharpton en de joodse Ruth Messinger. In hun verkiezingscampagne gingen die mekaar bijna even hard te lijf als ze Giuliani aanvielen. De plotselinge oproep van Sharpton op de valreep om dan toch maar voor Messinger te stemmen, miste heel veel overtuigingskracht. Vooral omdat de Democraten, voorGiuliani aan de macht kwam, 28 jaar de sjerp droegen en in die periode de stad lieten verloederen.

Maar in de administratie en de lokale gemeenteraden blijven de Democraten sowieso sterk aanwezig. New York City bestaat uit vijf deelgemeenten of boroughs : Manhattan, Staten Island, Brooklyn, Queens en de Bronx. De Democraten staan sterk in veel van die lokale raden, en dat vertaalt zich ook in de overkoepelende stadsraad of City Council van New York. De afgelopen vier jaar overleefde Giuliani die cohabitation met goed gevolg, en kon er zelfs zijn stempel op drukken.

De burgemeester van New York heeft namelijk veel macht. Hij kan naar eigen goeddunken de departementshoofden van de stadsdiensten benoemen en ontslaan. Veel Democratische ambtenaren vermeden de voorbije vier jaar dan ook om de Republikeinse burgemeester voor de voeten te lopen. Een aantal van hen schaarde zich tijdens de campagne openlijk achter Giuliani, over de partijgrenzen heen.

VUILE STRATEN, VOLLE SCHOLEN

Uit de problemen is New York nog niet. Veel straten en wijken, ook in de betere districten, liggen er vuil en vervallen bij. De Democratische oppositie kaartte tijdens de campagne vooral de ronduit dramatische situatie van de openbare scholen aan. Die kampen met een gebrek aan middelen en leerkrachten, met overbevolkte klassen en met aftandse gebouwen. Er gaat dan ook geen week voorbij zonder dat de lokale tv-stations inzoomen op het geweld en de verkrachtingen binnen die scholen. Sommige scholieren misten de eerste weken van het nieuwe schooljaar, gewoon omdat er voor hen geen plaats was.

Een dergelijk klimaat zet niet echt aan tot resultaten. Bijna de helft van de middelbare schoolstudenten in New York haalt het einddiploma niet, en krijgt geen kans om uit de achtergestelde wijken te ontsnappen. De werkloosheid in New York City ligt dan ook bijna vijf procent hoger dan het gemiddelde van de Verenigde Staten.

Jos de Greef

De agenten trokken massaal de straat op. De criminaliteit zakte met 38 procent.