Duits minister Guttenberg van plagiaat beschuldigd

De Duitse minister van Defensie Guttenberg publiceerde zijn doctoraat. Nu wordt de populaire politicus luidkeels van plagiaat beschuldigd.

De Duitse christendemocratische minister van Defensie Karl-Theodor zu Guttenberg, 39 jaar, is een onbesproken man die prat gaat op zijn geloofwaardigheid. Omdat hij nog op geen enkele leugen werd betrapt, is hij de populairste en mediageniekste politicus van Duitsland. Hij wordt nu al de opvolger van kanselier Angela Merkel genoemd. Hij wordt zo op handen gedragen dat hij er vorig jaar zelf ietwat onwel van werd, want in een interview zei hij: ‘Ik had al lang met een crash gerekend. Omdat die crash er tot nu toe niet gekomen is, kan hij elk uur komen.’

Een half jaar later is ze er, de affaire Guttenberg. De minister wordt van plagiaat beschuldigd.

In 2006 promoveerde Guttenberg, die doctor in de rechten is, aan de universiteit van Bayreuth met een studie die in 2009 in boekvorm verscheen. Zijn werk telt 475 bladzijden en draagt de titel ‘Verfassung und Verfassungsvertrag. Konstitutionelle Entwicklungsstufen in den USA und der EU’.

Nu is de Breemse professor Andreas Fischer-Lescano, die van plan was Guttenbergs boek te recenseren, op verschillende passages gestuit die Guttenberg uit andere werken afgeschreven heeft zonder ze te citeren. Fischer-Lescano, die openbaar recht en volkenrecht doceert, noemt de studie van Guttenberg een ‘driest plagiaat’ en een ‘bedriegerij’. De Süddeutsche Zeitung bracht het nieuws gisteren paginagroot op de één.

Een storm in een glas water, of een affaire die de minister de das kan omdoen? De Frankfurter Allgemeine onderzocht vandaag de zaak wat nader. De krant spreekt (voorlopig) van negen passages – in het totaal drie pagina’s – waarin de Guttenberg zijn bronnen niet vermeldt. Het gaat om vrij technische paragrafen die je in bijna elk naslagwerk kunt aantreffen. In een boek dat meer dan duizend voetnoten telt had de minister er geen enkel belang bij om zijn bronnen bewust te verzwijgen, aldus de krant, die in deze gevallen de minister hooguit slordigheid verwijt.

Maar het venijn zit in de staart.

Want de Frankfurter Allgemeine Zeitung ontdekte nog andere afgeschreven passages en de gereputeerde conservatieve krant bracht ook aan het licht dat Guttenberg in de eerste paragrafen van zijn boek zelfs uit de Frankfurter Allgemeine Zeitung citeert, ook zonder bronvermelding. De eerste twee paragrafen van Guttenbergs studie heeft de minister overgeschreven uit een artikel dat de politicologe Barbara Zehnpfennig op 27 november 1997 in die krant publiceerde. Dat citaat moet Guttenberg wel hebben gekend, aldus de FAZ, want de minister heeft het artikel hier en daar taalkundig verbeterd. Guttenberg heeft het stuk ook in zijn bibliografie opgenomen, maar hij verzuimde het om de passage tussen aanhalingstekens te plaatsen en in een voetnoot aan het bewuste artikel te refereren.

De Frankfurter Allgemeine is hard: ‘Niemand vergeet of de eerste paragrafen van een eigen boek uit eigen zinnen bestaan of uit citaten. Zo een miskleun en zo’n overtreding van de spelregels maken je sprakeloos.’

Is het denkbaar: een jonge en populaire minister, die kansen maakt op het kanselierschap, struikelt over een voetnoot die er niet is? Minister Guttenberg, die in Afghanistan de troepen keurt, noemde de beschuldiging abstruus. De universiteit van Bayreuth onderzoekt de zaak. Angela Merkel is solidair met haar minister en uit christendemocratische hoek komt de opmerking dat professor Fischer-Lescano, die de zaak uitbracht in het tijdschrift ‘Kritische Justiz’, uit de uiterst linkse hoek komt en geen ander doel heeft dan Guttenberg te beschadigen.

Piet de Moor