Neen tegen de nota Di Rupo (Herman Matthijs)

In een opiniestuk voor Knack.be haalt VUB-professor en specialist overheidsbegrotingen Herman Matthijs vernietigend uit naar de nota van formateur Elio Di Rupo. ‘Dit is niet de lang aangekondigde Copernicaanse omwenteling.’

Formateur Elio Di Rupo heeft op ‘ Independance day’ zijn lang verwachte nota afgeleverd.
Globaal beschouwd kan men stellen dat dit een typische PS nota is die pleit voor een beperkte staatshervorming in het kader van het huidige federale model alsook een uitgebreid pakket van hogere en nieuwe taksen. Dit werkstuk van de formateur is een verlengde van de traditionele PS strategie van de ‘Status quo’. Deze nota bevat geen structurele veranderingen voor het institutioneel, economisch en budgettair systeem.

Maar dat mag ook geen verrassing zijn omdat de PS in de aanloop van de verkiezingen van juni 2010 al stelde dat ze geen vragende partij was voor een grootse staatshervorming en geen voorstander was voor saneringen in de uitgaven.

Budgettair luik
De PS had reeds enige weken geleden gesteld dat ze geen rekening wenst te houden met de aanbevelingen van de EU Commissie en het IMF met betrekking tot de Belgische problematiek aangaande de overheidsbegrotingen en de arbeidsmarkt. Dat gegeven blijkt duidelijk uit deze nota.

Deze nota geeft geen enkele indicatie over hoe men het federale begrotingstekort van zowat 20 miljard euro gaat dichtrijden tegen het snel naderende jaar 2015. Ten aanzien van de openbare financien valt het op dat deze nota veel meer aandacht besteedt aan de ontvangsten dan aan de sanering der uitgaven.

Er komt een vermogensbelasting, meer taks op de spaarboekjes, meer belasting op bedrijfsauto’s, het principe uit de marxistische economie van de meerwaardebelasting wordt ingevoerd, de notionele interest wordt aangepakt enz..
De spaarder wordt bestraft en dat terwijl dit land met zijn enorme begrotingstekorten juist nood heeft aan een omvangrijke binnenlandse kapitaalmarkt.

Al het voorgaande zal ook snel leiden tot een kapitaalvlucht naar het buitenland en zeker naar de niet euro landen. Bovendien is deze nota ook geen voorbeeld van een politiek van fiscale stabiliteit. Daardoor schrikt men investeringen af. Niet dat de Brussels beurs een belangrijke jongen is in Europa,maar ik vrees dat met deze nota deze instelling haar deuren mag sluiten.

De formateur wil ook de fiscale fraude aanpakken. Op zichzelf is daar niets op tegen, maar al jaren staat er in de begroting een artikel met overschatte geraamde ontvangsten ten aanzien van dit thema. Doch die sommen werden nooit gehaald. We mogen niet vergeten dat de PS al sinds 1988 onafgebroken in de federale regering zit en dus ook verantwoordelijk is voor dat beleid.
Door de dienstencheques aan te pakken riskeert men dat een wit geworden economisch circuut terug in de zwarte economie belandt.

Slotsom van dit budgettair economisch luik is dat de middenstander en de werkende gezinnen een zeer zware financiele factuur gepresenteerd krijgen. Regionaal is de conclusie dat in niet onbelangrijke mate Vlaanderen moet betalen.

De nota Di Rupo laat het na om structurele besparingen te lanceren in de uitgaven en dan vooral in de sociale zekerheid.
Men gaat het begrotingstekort niet dichtrijden met een salarisvermindering van vijf procent voor de ministers.

Trouwens geldt die besparing dan niet voor de talrijke staatssecretarissen ? Het bevriezen gedurende twee jaren van de personeel- en werkingskosten van de federale openbare administratie is in feite de invoering van de techniek der voorlopige kredieten.
Maar de nota is niet duidelijk of dat ook geldt voor de investeringen ? Want die zijn al erg laag in dit land.

De financieringswet
De nota Di Rupo blijft rondrijden in het huidige bestaand stelsel van de bijzondere financieringswet, die gebaseerd is op dotaties. Die dotaties zijn per definitie geen basis van responsabilisering. Deze financieringswet wordt nog minder transparant en veel ingewikkelder door de invoering van nieuwe dotatie systemen, bijvoorbeeld de 461 miljoen euro voor het Brussels Gewest. Deze nieuwe dotatie bestaat uit liefst zeven parameters en door het feit de twee andere gewesten moeten gaan betalen voor de stroom pendelaars ontstaat er een mondiale nieuwigheid: een gewest krijgt geld bij omdat er mensen uit een ander gewest er komen werken. Ongetwijfeld gaan vele Vlaamse- en Waalse steden zich geroepen voelen om pendelaars te ontvangen.

De nota geeft geen antwoord op de vraag hoe men federaal dat nieuwe geld voor Brussel gaat compenseren.
Ook het nieuwe solidariteitsmechanisme (p.102) speelt nog meer in het voordeel van het Waalse Gewest.
Het Beliris budget voor Brussel en de enveloppen in de sociale zekerheid worden vastgelegd in de bijzondere financieringswet. Trouwens de impact van deelstaten in de kinderbijslag, de werkloosheid enz.. blijft erg beperkt omdat de financiering en de regelgeving federaal blijft.

Veel aandacht gaat er naar de fiscale autonomie. Dat principe wordt uitgebreid, doch er moet op gewezen worden dat dit nu ook al bestaat maar door de Vlaamse regering niet wordt toegepast. Die horizontale autonomie is ook begrenst door het feit dat de regelgeving en de inning met betrekking tot de personenbelasting een federale bevoegdheid blijft.

Nieuw is dat de gewesten ook een fiscale autonomie van vijf procent krijgen over de vennootschapsbelasting die geïnd wordt op hun grondgebied.
Verder wordt gesteld dat de Gewesten bevoegd worden voor de fiscale aftrek van de enige woning, de verhoogde korting voor het woonsparen, de bijkomende aftrek hypothecaire interesten en een hele reeks belastingsverminderingen met betrekking tot het vastgoed.
Het zou dan ook logischer zijn dat de Gewesten ook de onroerende inkomsten krijgen. Door de Gewesten de volledige bevoegdheid te geven voor de vastgoedfiscaliteit kan elk Gewest een homogeen beleid ter zake uitbouwen.

Slot Deze nota van formateur Di Rupo bevat geen visie over de toekomst. Inderdaad men blijft schoppen in het huidige systeem en is er geen aanzet voor een nieuw werkbaar institutioneel stelsel, bijvoorbeeld op basis van artikel 35 van de grondwet of de invoering van het Duitse systeem.
Is dit de lang aangekondigde copernicaanse omwenteling ? Het antwoord hierop is duidelijk neen. Het zwaartepunt van het beleid blijft bij de federale overheid.

Het is een typisch PS nota met veel belastingen om de budgettaire gaten te dichten. Naar de staatshervorming toe is deze nota ook een traditioneel werkstuk. Inderdaad de Vlaamse eis voor nieuwe bevoegdheden en de split van BHV wordt ingewilligd tegen een budgettaire factuur ten voordele van Brussel alsook Wallonie.
Indien deze nota ooit werkelijkheid zou worden dan stijgt de belastingsdruk niet onaardig en wordt de staatsstructuur nog ingewikkelder dan heden.

Herman Matthijs