“Ik schaadde mezelf” (Christa Wolf)

Begin jaren vijftig was de bekende Duitse schrijfster Christa Wolf een medewerkster van de staatsveiligheid in de DDR. Ook daarover gaat haar nieuwe roman ‘Stadt der Engel’.

Vlak na de ondergang van de DDR in 1989 las Christa Wolf, de bekendste schrijfster van de voormalige Oost-Duitse staat, in Berlijn de 42 dossiers die de staatsveiligheid (Stasi) over haar had aangelegd. Al die tijd was de schrijfster bespioneerd. ‘Ik voelde me bezoedeld,’ zei ze over die ervaring.

Maar voor Christa Wolf, die inmiddels 81 jaar is, was het een nare ervaring dat zich tussen die rapporten ook een dun dossier bevond dat betrekking had op haar eigen samenwerking met de Stasi, begin jaren vijftig. ‘Ik kon het niet geloven,’ aldus Christa Wolf over het feit dat ze in dat ‘daderdossier’ als IM (informele medewerker) werd gerubriceerd.

Over die ervaring schrijft Christa Wolf in haar nieuwe roman ‘Stadt der Engel oder The Overcoat of Dr. Freud’, een boek dat ze deze week presenteert in de Berlijnse ‘Akademie der Künste’, waarvan de schrijfster lid is.

‘Ik wil nagaan hoe ik destijds was. Waarom ik überhaupt met die lui heb gepraat. Waarom ik ze niet meteen heb weggestuurd,’ noteert Wolf. Misschien omdat ‘ik ze destijds nog niet als “die daar” heb gezien, geloof ik.’ Twee of drie jaar later ‘zou ik “die daar” niet meer binnen gelaten hebben. Anderen heb ik dat met succes aanbevolen.’

Als vrienden haar later troostten dat ze toch niemand schade berokkend had, repliceerde Wolf: ‘Toch wel, mezelf, zei ik koppig.’ Na het ontdekken van dit dossier schreef Wolf dat ze gepijnigd werd door vooral één vraag: ‘Hoe kon ik dat vergeten?’

Met ‘Stadt der Engel’, de romantitel, wordt Los Angeles bedoeld, waar Christa Wolf zich in de jaren negentig gedurende enkele maanden teruggetrokken had. L.A. werd in de jaren veertig ook wel het ‘New Weimar unter Palmen’ genoemd. In het naburige Santa Monica ging Wolf op zoek naar de sporen van Duitse emigranten (Bertolt Brecht, Thomas Mann) die ten tijde van het nationaalsocialisme als ballingen in Californië verbleven.

Het nieuwe boek van Christa Wolf is sterk autobiografisch. Ze vertelt over een leven dat zich in drie Duitse staats- en samenlevingsvormen afspeelde. Ze spreekt zichzelf moed in: ‘Je bent erbij geweest. Je hebt het overleefd. Je kunt erover rapporteren.’

Piet de Moor

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content