‘Hoe kan deze administratie ooit klaar zijn voor de massa fiscale informatie die in 2017 op ons afkomt?’

‘De maatregelen van deze regering ondergraven de herverdelende rol van de staat’, schrijft Eric Goeman van FAN in dit pleidooi voor fiscale rechtvaardigheid.

Dankzij ICIJ, de internationale groep van onderzoeksjournalisten, vernam de wereldopinie in april 2013 de Offshoreleaks, een eerste steen in de poel van de fiscale ontwijkingsconstructies. In november 2014 kregen we zicht op Luxleaks en de rulings ervan: dat zijn vooraf afgesproken belastingakkoorden uitgewerkt door de auditfirma PwC en aanvaard door de Luxemburgse belastingadministratie. Ze werden onthuld door klokkenluiders die bij de firma PwC werken en zijn fiscaal erg gunstig voor grote ondernemingen of voor grote fortuinen (zoals de ruling voor de Belgische familie de Spoelbergh, de aandeelhouders van ABInBev).

In februai van dit jaar kwam Swissleaks boven water: 130.000 gegevens van fysieke personen en bedrijven werden door Hervé Falciani, een informaticus bij de bank HSBC in Genève, overgemaakt aan de Franse justitie en wereldkundig gemaakt door opnieuw de journalistengroep ICIJ. Ze betreffen een twintigtal landen. 3.000 Belgische belastingplichtigen (met name uit de diamantsector) zijn in de lijst opgenomen. Samen hebben ze zo’n 6 miljard euro aan de Belgische fiscus onttrokken.

‘

Al deze “lekken” zijn echter maar het topje van de ijsberg van de wereldwijde belastingontwijking. Susan George zei in ‘Le Vif’: “In alle stilte hebben de transnationale ondernemingen de macht overgenomen, zonder enige legitimiteit en zonder dat ze aan iemand rekenschap moeten geven… Ze zijn de eerste collectieve wereldmacht geworden, veel sterker dan de staten die eigenlijk hun horigen zijn geworden”. Dat is zeker niet overdreven als je bijvoorbeeld kijkt naar de in de allergrootste stilte gevoerde onderhandelingen over een transatlantisch handelsakkoord of naar de moeilijkheden om een verplichte registratie van lobbyers bij de Europese instellingen erdoor te krijgen.

Door hun lobbywerk bij commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en bij de grote partijen in het Europees parlement (socialisten, liberalen en christen-democraten) hebben de multinationals de reikwijdte van de speciale onderzoekscommissie rond Luxleaks kunnen inperken. Ondanks het hardnekkige tegenwerk van de Groenen en van Verenigd Links mag deze commissie maar 6 maanden werken en zal ze slechts beperkt toegang krijgen tot de fiscale documenten.

Belastingoorlog zonder einde

Ruim dertig jaar geleden begon het Reagan-Thatcherbeleid van financiële deregulering. Het heeft een ware belastingoorlog tussen de landen ontketend. Heel wat staten zijn bereid alle mogelijke geschenken te geven om multinationals en grote fortuinen aan te trekken. Zo is een spinnenweb van 72 belastingparadijzen geweven en een echte industrie van fiscale optimalisering ontstaan. Alles steunt op zwakke en ondoorzichtige wetgevingen en vooral op een netwerk van bankfilialen die onderdak bieden aan ontelbare offshoreconstructies, trusts en stichtingen die belastingontwijking mogelijk maken.

Deze industrie geeft werk aan honderdduizenden mensen in de hele wereld. Ze profiteert van de achterpoortjes in internationale bilaterale belastingakkoorden (de DTA of Double Tax Agreements) om haar klanten een bijna-nulbelasting te laten betalen. Alle ontwijkingsoperaties worden georkestreerd door auditkantoren en kabinetten van zakenadvocaten. Op het hoogtepunt van de schuldencrisis hebben de G20-landen weliswaar de OESO opgedragen regels uit te werken om de belastingontwijking door ondernemingen tegen te gaan (het BEPS-programma). De waarheid tot op de dag van vandaag is echter dat de invloed van de multinationals op regeringen verstikkend blijft. Ten koste van de modale burger en de werknemer die wél hun belastingen betalen.

In juli vindt in Addis-Abeba een UNO-topconferentie plaats rond het thema “financiering van de ontwikkeling”. Aan de vooravond ervan hebben ngo’s die actief zijn in de ontwikkelingssamenwerking, zich verenigd in een wereldwijde coalitie om te proberen een eind te maken aan onrechtmatige financiële stromen en aan de plundering van de natuurlijke rijkdommen (met name ertsen) van de ontwikkelingslanden, meer bepaald op het Afrikaanse continent. Ze eisen onder meer fiscale transparantie: voor elk land zou een boekhoudkundige balans moeten worden opgemaakt die openheid geeft over de activiteiten en de echte inhoud van ondernemingen en hun netwerk van filialen.

Cadeau aan diamantsector

In België heeft het parlement al meerdere jaren geleden belastingakkoorden (DTA – om een dubbele belasting te voorkomen) gesloten met Panama en Hong Kong. Zogenaamd om investeringen en handelsverkeer te vergemakkelijken. Het is bezig hetzelfde te doen met de Seychellen (!). En waarom niet met het eiland Mauritius dat zopas nog hard werd opgehemeld door de jongste Waalse economische missie?

Het zijn allemaal open poorten voor corruptie en belastingontwijking. De 108 aanbevelingen van de parlementaire commissie over de grote belastingfraude zijn tot vandaag de dag grotendeels dode letter gebleven. De Antwerpse diamantsector, die eerder al ruim een beroep kon doen op de diensten van HSBC Genève , geniet sinds kort van een nieuw en uitzondering belastingcadeau van de federale overheid. Een zogenaamde karaatbelasting zal de belasting op de winst vervangen en zal slechts 50 miljoen euro opbrengen op een omzet van 42 miljard!

Deze verandering van de strafwetgeving maakt het grote fraudeurs voortaan mogelijk eronderuit te komen met een boete (ook al is die dan gepeperd). De huidige parlementaire meerderheid verdedigt met man en macht de Belgische fiscale achterpoortjes tegen de speciale Luxleaks-onderzoekscommissie van het Europese parlement die deze achterpoortjes is komen onderzoeken. Elke Sleurs, inmiddels ex-staatssecretaris voor de strijd tegen de fiscale fraude en ook bevoegd voor armoedebestrijding, heeft geregeld enkele maatregelen aangekondigd, maar haar balans blijft dunner dan een vel papier…

Geen samenlevingsopbouw meer

En ondertussen krommen de staten hun rug: overal geldt een beleid van “de laagste sociale en fiscale bieder”, nu de Europese overheid strenge begrotingsnormen heeft opgelegd. Resultaat: de zwaksten moeten inleveren, de nationale begrotingen besparen zonder investeringen en dus zonder mogelijkheden voor een relance en de grote ondernemingen horen de kassa rinkelen, terwijl ze zelf niet meer investeren, geen loonsverhogingen meer toekennen en vooral bezig zijn met fusies en acquisities en met het spekken van hun aandeelhouders en van de beurskoersen.

In België werd in 2011 voor 30,6 miljard euro aan dividenden uitgekeerd tegenover 9 miljard in 2000. De economische en sociale toestand hangt nog altijd vast aan het dunne draadje van de gezondheid van de banken. Ook al hebben diezelfde banken gedurende meer dan twintig jaar ruim boven hun stand geleend, speculatieve producten vol risico’s opeengestapeld, een parallel financiesysteem (shadow banking) uitgebouwd in belastingparadijzen, ver van elke nationale fiscus, en op die manier de financiële instabiliteit voor iedereen groter gemaakt.

En ondertussen is de “samenlevingsopbouw” (toch het evidente doel van elke menselijke gemeenschap) verzand in discussies over veiligheid of in debatten van vroeger (lekenstaat versus religie, schoolstrijd…). Voor onze concrete levens- en werkomstandigheden is er geen aandacht meer, want ze hebben ons gezegd dat er geen geld is.

Alleen: hoe speel je het klaar wanneer je niet meer dan 800 euro per maand verdient, wanneer één kind op vijf in armoede dreigt te verzinken, wanneer de helft van de Belgische huishoudens amper 10% van de totale rijkdom bezit terwijl de 10% rijkste burgers 44% van die rijkdom in handen heeft, en wanneer Vlaanderen één werkaanbieding heeft voor 16 werkzoekenden en Wallonië één job voor 33 werkzoekenden?

Groot raadsel

Kers op de taart: de huidige rechtse regering vervangt maar één ambtenaar op vijf vertrekkers… zelfs bij de FOD Financiën! Hoe kan deze administratie zich dan voorbereiden op de massa fiscale informatie die in 2017 beschikbaar zal worden door de automatische informatie-uitwisseling (de nieuwe norm van de OESO) die nu door een honderdtal landen in de wereld is aanvaard? Groot raadsel! Ter herinnering: voor de hele Europese Unie bedraagt het verlies aan fiscale inkomsten ten gevolge van fraude en belastingontwijking meer dan 1.000 miljard euro per jaar (bron: Herman Van Rompuy in april 2013). Dit komt overeen met het bnp van Spanje. Voor België wordt het verlies geschat op 20 tot 30 miljard euro per jaar (Dulbea-studie van de ULB).

Voor dit alles kunnen we dank zeggen aan al die incoherente beleidsmaatregelen en aan alle ideologische vooroordelen die met name de herverdelende rol van de staat ondergraven en focussen op de uitsluiting of op een harde controle van mensen die een uitkering krijgen. De nieuwe en brede sociale beweging Hart Boven Hard en haar Franstalige evenknie hebben het juist geformuleerd: wij willen het anders! Wij willen fiscale rechtvaardigheid.

(FAN organiseert sociale bewegingen, vakbonden, NGO’s en sociale actiegroepen in een netwerk. In een tijd van globalisering engageert dit netwerk zich voor een sociaal rechtvaardig, democratisch en progressief belastingstelsel. Door te ijveren voor meer fiscale rechtvaardigheid leveren wij een bijdrage aan het algemeen belang. De leden van FAN (Financieel Actie Netwerk) zijn: ABVV, ACLVB, ACV, ATTAC-VLAANDEREN, BBL, Fairfin, KWB, LBC-NVK, LEF, Masereelfonds, Oxfam-Solidariteit en 11.11.11)