Libische schrijver Hisham Matar ontwaakt uit nachtmerrie

De Libische schrijver Hisham Matar, die in Londen woont, zegt in een gesprek met Spiegel-Online dat hij hoopvol gestemd is voor de toekomst van zijn land.

In Londen beheert de 40-jarige Libische schrijver Hisham Matar een netwerk dat contact houdt met bevriende Libiërs in ballingschap. Elke dag belt Matar tientallen mensen in Libië op en publiceert hij hun ooggetuigenberichten. Dokters zijn volgens de auteur de beste bronnen: ze kunnen het best hun emoties bedwingen in een regime dat voor een gewelddadig einde heeft gekozen. Want dat het regime stuiptrekt weet Matar zeker: de bevrijding van Bengasi was een mijlpaal aangezien deze stad in het oosten traditioneel politiek het meest actief is.

Vader en zoon Matar vluchtten in 1979 uit Libië. Eerst vestigden ze zich in Caïro, waar ze de hele tijd door Libische en Egyptische veiligheidsdiensten geschaduwd werden. Toen Hisham Matar 15 jaar was, trok hij naar Londen om er te studeren. Zijn vader, een diplomaat, bleef in Caïro en werd in 1990 door handlangers van Gaddafi ontvoerd. In 1996 kreeg Hisham Matar voor het laatst nieuws van hem: in een brief die uit Libië gesmokkeld was, informeerde de vader zijn zoon dat hij in een Libische gevangenis opgesloten was. Hisham Matar weet niet of zijn vader nog leeft. ‘Het regime heeft mijn vader gestolen en mijn vrienden gedood,’ aldus de schrijver, die er verder op wijst dat de Libische bevolking 40 jaar in de narcistische waanzin van de dictator heeft geleefd. Pas nu ontwaken de Libiërs uit de nachtmerrie.

Matar beklemtoont dat hij er erg onder geleden heeft toen Europa en Amerika de banden met Gaddafi weer aanhaalden. Het schokte zijn geloof in de mensheid dat de rijkste democratieën in de wereld medeplichtig werden met de Libische dictatuur. De huidige revolutie is ondanks de internationale steun voor Gaddafi tot stand gekomen, aldus de schrijver bitter, die nochtans hoopvol is: de opstandige Libiërs stichten comités die zich om de distributie van voedsel en medicijnen en om de infrastructuur bekommeren. Matar beklemtoont dat de Libische rebellen geen ideologische of religieuze parolen hanteren. Voor de pacificatie van zijn land wenst hij een soort waarheidscommissie naar Zuid-Afrikaans model. Libië moet zich van zijn trauma’s ontdoen.

In 2006 verscheen van Hisham Matar bij Meulenhoff de debuutroman ‘Niemandsland’ (‘In the Country of Men’). De roman is geschreven vanuit het perspectief van een negenjarig kind dat met de verschrikkingen van het Gaddafi-regime wordt geconfronteerd. Het boek, dat in 22 talen werd vertaald, stond in 2006 op de shortlist van de Man-Booker-prijs. Zopas verscheen in Groot-Brittannië Matars nieuwe roman ‘Anatomy of a Disappearance’. Gelet op het lot van Matars vader, spreekt de titel boekdelen.

Piet de Moor