‘Benali in boeken’ opent met Antwerpen

Stem woensdagavond half tien af op Nederland 2. De literaire pelgrimage van Abdelkader Benali vertrekt dan in Antwerpen.

Het boekenprogramma ‘Benali in boeken’ heeft een formule waardoor de serie na zes keer vijfentwintig minuten per definitie geen vervolg krijgt. Dat is jammer. Afgaande op de eerste aflevering is het een verrassend goede reeks.

Het idee achter ‘Benali in boeken’ is simpel. De schrijver Abdelkader Benali zoekt in zes steden naar de literaire hartslag. In aflevering 1 is met Antwerpen meteen de enige Vlaamse stad aan de beurt. De auteurs ondervraagt hij gericht over het thema dat hij aan de stad koppelt. In dit geval luidt de vraag: is literatuur een wapen?

Deze aanpak garandeert een persoonlijke invalshoek en een duidelijke focus. Benali is nadrukkelijk de hoofdpersoon van zijn eigen serie. Je ziet hem in de trein mijmeren en daarna uitstappen op Antwerpen Centraal. Je hoort hem vertellen over de familiebezoekjes van vroeger. ‘Toen ik negen was, hoorde ik hier voor het eerst het woord racist.’

Tegelijk doet de serie een weldadige poging het ergens over te hebben. Benali doet serieus onderzoek naar wat ‘de emotie van Bart Moeyaert, het kalme verstand van Kristien Hemmerechts, de felheid van Tom Lanoye’ bindt. En waarom hij daar zo jaloers op is.

De auteurs hebben meer gemeen dan je tot nu toe dacht. Antwerpen is de stad waarin de stadsdichter ‘een eerste hulp bij ongelukken’ is, aldus Benali. Maar ook de stad waarin alle auteurs onbezoldigde stadsdichters lijken. Allemaal beseffen ze het belang om zich als schrijver in te zetten voor de stad. Of breder geformuleerd: de samenleving

Bart Moeyaert leerde die les op de begrafenis van het vermoorde meisje Luna. Toen hij zijn stadsgedicht voorlas wist hij: ‘Literatuur heeft zin. Het kan mensen troosten. Het kan mensen veranderen’, zegt hij nog altijd hevig geëmotioneerd. ‘Ik denk dat ik daar, op dat moment, anders tegen de wereld ben gaan aankijken: dat ik als schrijver een functie heb.’

Tom Lanoye vindt het daarom niet slecht dat Antwerpen ‘een beetje fascisme’ kent – zolang het niet de macht krijgt. ‘Het prikkelt iedereen om iets te doen voor de stad.’

Helemaal nieuw is de maatschappelijke betrokkenheid van de Antwerpse schrijvers niet, vindt hij. ‘Ik sta in een Vlaamse traditie om via taal en cultuur sociale rechten af te dwingen. In Nederland is schrijven en politiek gescheiden. Hier niet, hier is schrijven een missie.’

Na Antwerpen komen nog Groningen, Den Haag, Utrecht, Nijmegen en Amsterdam. En dan is het, op 2 juni vlak voor het Nederlandse journaal van 22.00 uur, alweer voorbij. Voorgoed waarschijnlijk. Een nieuwe reeks met onderzoek nieuwe steden zou al gauw een geforceerde indruk maken.

En dat is jammer – ik herhaal het nog maar. Het niveau van de eerste aflevering doet nu al verlangen naar meer ‘Benali in boeken’.

Maarten Dessing

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content