In de VS kan de strijd tussen Barack Obama en John McCain nu echt beginnen.

In Amerika zijn de kaarten dus geschud. De Democraat Barack Obama neemt het in november op tegen de Republikein John McCain. Het worden belangrijke presidentsverkiezingen, want de VS hebben de ‘verandering’ die Obama belooft dringend nodig. Sociaaleconomisch beleven de Amerikanen donkere dagen. De werkloosheid staat er op het hoogste peil sinds mensenheugenis. Op de basis van Guantanamo Bay begon voor een soort uitzonderingsrechtbank het proces tegen Khaled Sheik Mohammed, die een van de breinen achter de aanslagen van 11 september 2001 wordt genoemd. Hij werd tijdens ondervragingen herhaaldelijk gemarteld.

De campagne loopt ondertussen zo’n maand of acht, maar tot een politiek debat kwam het alsnog nauwelijks. De Republikeinen waren snel klaar met hun keuze voor McCain. Ondanks de lange en soms bitsige strijd waren de Democratische kemphanen Barack Obama en Hillary Clinton het grotendeels met elkaar eens. De verdienste van de jonge Obama is dat hij de geduchte campagnemachine van de Clintons versloeg – maar het verschil was klein.

Hij smeedde daarvoor een nieuwe coalitie van zwarte Amerikanen, jonge mensen en mensen die gestudeerd hebben en/of goed verdienen. Hij moet nu proberen om ook de meer traditionele achterban van de Democraten, die de voorbije maanden hardnekkig de kant van Hillary Clinton koos, voor zich te winnen. Als hij daarin niet slaagt, is zijn carrière voorbij voor ze goed en wel is begonnen. Maar zelfs met de steun van Clinton is de kans groot dat veel sociaalconservatieve, blanke arbeiders uiteindelijk toch voor de oorlogsveteraan McCain kiezen.

Precies veertig jaar na de moord op Martin Luther King is Barack Obama de eerste zwarte Amerikaan die een ernstige kans maakt om president van zijn land te worden. Het wordt nu vaak vergeten, maar eind jaren zestig was rassenscheiding in Amerika nog een fenomeen van elke dag. Het land is op dat vlak veranderd. Toch zal pas in november blijken of dat volstaat voor Obama om na zijn partij ook een meerderheid van de kiezers in het hele land achter zich te krijgen.

De Nederlandse krant NRC Handelsblad is er behoorlijk gerust op. Ze vergeleek Obama enkele weken geleden met de Republikein Ronald Reagan. De ruimte aan de linkerzijde is nu zo groot als ze in 1980 aan de rechterzijde was, schreef NRC. De krant bedoelde daarmee wellicht dat het maatschappelijk warme verhaal van Obama meer kans maakt dan de harde neoliberale realiteit van globalisering en deregulering waarvoor McCain nog altijd staat. Zelfs het Britse zakenblad The Economist moet toegeven dat de globalisering de mensen tot nog toe een stuk minder bracht dan was beloofd, en de banken een stuk meer. In tijden van recessie geeft het Democratische discours over geld voor onderwijs en gezondheidszorg en steun voor werklozen dan blijk van een grotere betrokkenheid.

Tussen Obama en McCain is er dus ruimte zat voor politiek debat. Dat debat moet ook duidelijk maken hoe Amerika zich in de nabije toekomst in de wereld wil gedragen. Het is in die zin leerrijk en weinig bemoedigend dat John McCain zich omringt met dezelfde neoconservatieven die George W. Bush ervan overtuigden dat de toekomst begon met de verovering van Irak. En dat tortuur een wapen mag zijn in de strijd voor een betere wereld.

door Hubert van Humbeeck