‘Wie is er bang van de grote boze vluchteling?’

Koen De Mesmaeker is algemeen directeur van de vzw IN-Gent, een organisatie die het Vlaamse inburgerings- en integratiebeleid in Gent uitvoert. ‘Er is nood aan een humanitaire revolutie’, schrijft hij.

‘De vluchtelingenstatus is geen vodje papier, het is de hoogste internationale bescherming die een individu kan krijgen,’ zei Theo Francken omdat erkende vluchtelingen op vakantie gingen in hun thuisland. Voor één keer heeft staatsecretaris voor Asiel en Migratie overschot van gelijk. Het vluchtelingenverdrag is een van de belangrijkste internationale verdragen.

Het biedt namelijk bescherming aan miljoenen mensen die op de vlucht uit gegronde vrees voor vervolging wegens ras, godsdienst, nationaliteit of politieke overtuiging. De lippendienst van de staatssecretaris voor het vluchtelingenverdrag staat echter in schril contrast met de hypocrisie en het cynisme waarop hij en anderen met deze ‘hoogste bescherming’ omgaan.

De reddingsacties die ngo’s opzetten om een massagraf in de Middellandse Zee te voorkomen, worden door de Europese Unie botweg gecriminaliseerd, de duizenden doden zijn bijzaak. Het is de schaamte voorbij.

De beweging die aan de gang is om vluchtelingen uit Afrika in Noord-Afrika te houden is meer dan pervers. Via het Europese noodfonds voor Afrika wil de EU vooral de oorzaken van migratie aanpakken. De belangen van de Zuiderse landen zijn andermaal ondergeschikt aan het eigenbelang. Het geweten van de Europese leiders is gedaald tot een absoluut dieptepunt.

Ook in eigen land worden de regels om asiel te krijgen almaar strenger. Beroepsmogelijkheden zijn niet meer opschortend, gesloten opvangcentra worden de norm en het Europees spreidingsplan wordt maar zeer selectief uitgevoerd. ‘Gelukszoekers’ – een pejoratief voor mensen op de vlucht voor geweld, armoede, klimaatverandering en uitbuiting … gaan we toch niet naar hier transporteren?

De fobie voor de vluchtelingen is trouwens niet enkel een rechts verschijnsel. Ook linkse politici, in binnen- en buitenland, hebben het over push-backs, opvang in de regio en asielprocedures aan de buitengrenzen. De ‘hoogst mogelijke bescherming’ blijkt enkel gereserveerd voor een klein clubje dat we liefst zelf uitkiezen. Is er iets aan het rotten in het Westen?

Maar er staan ook leiders op die het opnemen voor vluchtelingen en het vluchtelingenstatuut, zelfs zonder dat ze daarvoor electoraal afgestraft worden. Denk maar aan Angela Merkel, Jeremy Corbyn of Emmanuel Macron. Deze laatste noemde het opvangen van vluchtelingen niet enkel een opdracht, maar ook een eer om dat te mogen doen. Witte raven of gratuite uitspraken?

Intussen is er nood aan een humanitaire revolutie die het recht op bescherming opnieuw op het voorplan stelt. Een die onze westerse waarden van rechtvaardigheid, solidariteit met de zwaksten overal ter wereld en het respect voor internationale vooropstelt. Een revolutie die het vluchtelingenverdrag en het Europees verdrag voor de Rechten van de Mens terug hoog op de politieke agenda zet. Een die bewaakt dat ook wij en onze kinderen in de toekomst bescherming kunnen krijgen als dat nodig zou blijken. Ngo’s moeten hier het voortouw nemen.

Er is in België en in de EU wel degelijk een draagvlak, een tegenbeweging die staat voor een eerlijke en genereuze toepassing van de vluchtelingenconventie. Dat merken we elke dag bij IN-Gent waar honderden vrijwilligers klaar staan om vluchtelingen bij te staan bij hun integratie. Bijvoorbeeld met conversatiekansen Nederlands, begeleiding naar het verenigingsleven of ondersteuning bij onderwijs.

Koen De Mesmaeker, Algemeen directeur IN-Gent vzw