Opperbevelhebber Obama

Met de dood van Osama Bin Laden kunnen ook de Verenigde Staten een bladzijde omdraaien.

Het verhaal is niet helemaal verteld en dat zal ook niet snel gebeuren. Daarvoor staat er te veel op het spel. Maar geleidelijk werd vorige week wel duidelijk dat de bewoners van de versterkte residentie in Abbottabad zich nauwelijks hebben verzet, toen hun verblijf door Amerikaanse elitesoldaten werd aangevallen. Het gebouw werd al maanden door de inlichtingendienst CIA vanuit een belendend pand geobserveerd. Toch was die er naar verluidt niet zeker van dat Osama Bin Laden zich in de residentie bevond. Zoals ook niet duidelijk is of de man nog wel een rol van betekenis speelde in zijn organisatie.

Dat maakt op zichzelf ook weinig uit. Osama Bin Laden was een profeet van het geweld. De jacht op zijn terreurgroep begon al in de jaren negentig, na aanslagen waarbij toen ook honderden onschuldige mensen om het leven kwamen. Ze duurde alles samen goed vijftien jaar en was de inzet van twee lange, bloedige oorlogen – in Irak en Afghanistan. Die kostten tot nog toe aan meer dan 150.000 mensen het leven en sloegen een gat in de Amerikaanse begroting.

De dood van Osama Bin Laden kan een keerpunt zijn in de strijd tegen dit netwerk van radicale moslims. Maar onderzoek leerde dat de roep van Al-Qaeda in de Arabische wereld al enkele jaren is verzwakt. Er stonden de voorbije maanden jonge mensen op, met andere eisen dan die van de radicale islam. De betogingen in Caïro en Tunis hadden het niet over de oprichting van een islamitisch kalifaat, maar over meer vrijheid en minder corruptie. Het komt er nu op aan om die groepen verder kansen te geven – dat gaat al moeilijk genoeg – en de fundamentalisten te isoleren, zoals hun leider in zijn burcht in Pakistan afgesneden was van de wereld.

Vervolgens kunnen ook de Verenigde Staten een bladzijde omdraaien. De aanslagen van 11 september zorgden in dat land voor een atmosfeer waarin het mogelijk werd dat gevangenen met instemming van het hoogste politieke gezag werden gefolterd en mensen jarenlang werden opgesloten zonder vorm van proces. Barack Obama nam een moeilijke beslissing. Democratische presidenten hebben militair niet altijd een gelukkige hand. Jimmy Carter verloor in 1980 het presidentschap na een mislukte operatie om Amerikaanse gijzelaars in Teheran te bevrijden met een helikopterraid. Bill Clinton kwam er zonder kleerscheuren af toen in 1993 een helikopter tijdens de interventie in Somalië werd neergehaald – Black Hawk Down! De operatie in Abbottabad is nog niet van doorslaggevend belang voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Ze komt wel op tijd om ultrarechts de mond te snoeren. Voor de actie zei Sarah Palin dat president Obama meer had van een Professor-in-Chief dan van een Commander-in-Chief. Ze kreeg waar ze om vroeg.

Obama heeft nu twee problemen. Hij moet verder met het onberekenbare Pakistan, dat over een kernbom beschikt en dat Osama Bin Laden vrijwel zeker hand- en spandiensten heeft verleend. Ook door de oorlog in Afghanistan kan Washington zich eigenlijk geen open conflict met Islamabad permitteren. Tegelijk moeten de VS de vrienden in Israël duidelijk maken dat het moment is gekomen om serieus met de Palestijnen te praten, nu Hamas en Fatah zich hebben verzoend. De jonge Arabieren die zich van Al-Qaeda hebben afgekeerd, hebben dat gebaar wel verdiend.

Hubert van Humbeeck