Jonathan Coe schreef het grootste deel van De afschuwelijke eenzaamheid van Maxwell Sim als ‘writer in residence’ in volstrekte eenzaamheid in Villa Hellebosch bij Brussel. Het resultaat is uitmuntend.
De 48 jaar oude Maxwell Sim uit het Britse Watford is de man die we zelf nooit zouden willen worden (maar misschien al lang zijn). Gedumpt door vrouw en kind, worstelend met een depressie, mislukt als ‘aftersales klantencontactmedewerker’ in een warenhuis, niet in staat om een zinnig gesprek met zijn vader te voeren, met 70 Facebookvrienden die geen enkele status van hem ‘leuk’ vinden en een mailbox waarin louter spam toestroomt. Een doodgewone loser, die meteen ook het hoofdpersonage mag zijn in De afschuwelijke eenzaamheid van Maxwell Sim, de nieuwe roman van de Britse auteur Jonathan Coe.
Coes roman start op 14 februari 2009, ‘Valentijnsdag, voor het geval je dat niet doorhad’, in een restaurant in de haven van de Australische stad Sydney. Maxwell Sim zit alleen te eten en observeert een mooie Chinese vrouw en haar mooie dochter. De hele tijd vraagt hij zich af of hij hen zal aanspreken of niet. Het vooruitzicht dat hij het restaurant zal uitlopen zonder een woord met hen te wisselen, wordt langzaamaan ondraaglijk. Hij gaat naar het toilet en maakt een kloek besluit: hij zal zo meteen iets charmants tegen hen zeggen. Maar als hij op van de zenuwen weer naar zijn tafeltje stapt, hebben de twee vrouwen hun rekening al betaald en zijn ze verdwenen.
Zes maanden eerder is Maxwell Sim in de steek gelaten door zijn vrouw Caroline en hun puberdochter Lucy. Hij sukkelde in een depressie en heeft sindsdien amper gewerkt. Maxwells reis van drie weken naar Australië is het ‘afscheidscadeau’ van Caroline: zij hoopt dat hij zo weer aansluiting zal vinden bij zijn naar Sydney geëmigreerde vader. Vergeefs: de voorbije drie weken hing er op de flat van vader Sim vooral een geladen stilte.
Totaal gedesillusioneerd neemt Maxwell het vliegtuig terug naar Engeland. Tijdens een tussenstop op de luchthaven van Singapore ontmoet hij de jonge vrouw Poppy. Ze raken aan de praat en zitten bij toeval de rest van de reis naast elkaar op het vliegtuig. Overdonderd door de aandacht die hij van Poppy krijgt, begint Maxwell te hopen dat er snel iets moois tussen hen zal groeien. Poppy laat hem een brief van haar favoriete oom Clive lezen, waarin die het verhaal vertelt van de onfortuinlijke zeiler Donald Crowhurst, die in 1968 een soloreis rond de wereld fakete. Thuis krijgt Maxwell een vreemde jobaanbieding van een vriend, waarvoor hij met de auto en een lading tandenborstels van Londen naar de Shetlandeilanden moet reizen. Hij hapt toe. Vrij snel begint Sims reis doorheen het Verenigd Koninkrijk van 2009 de contouren aan te nemen van het mislukte zeilavontuur van zijn even meelijwekkende ‘voorganger’ Crowhurst.
Met De afschuwelijke eenzaamheid van Maxwell Sim schreef Jonathan Coe een briljante, sprankelende satire over de fundamentele eenzaamheid van de moderne mens in deze van communicatiemiddelen overvoerde tijd. Het waargebeurde verhaal van Donald Crowhurst gebruikt Coe daarvoor als blauwdruk. Crowhurst was een gesjeesde zakenman en amateurzeiler die zich in 1968 inschreef voor de Sunday Times Golden Globe Race: wie erin slaagde om in zijn eentje de wereld rond te zeilen, won 5000 pond. Crowhurst vertrok op de laatst toegestane dag met een onzeewaardige trimaran. Al snel besloot hij te doen alsof hij rond de wereld zeilde. Maandenlang hield hij een vals logboek bij. Maar de eenzaamheid en het schuldgevoel dreven hem uiteindelijk tot zelfmoord.
In de laatste bladzijden van Maxwell Sim trekt Jonathan Coe bewust de mat van onder zijn lezers weg. Coes ‘interventie’ leverde hem een paar vernietigende recensies en verontwaardigde reacties van lezers op. Ons hoort u daar niet over zeuren. Integendeel, De afschuwelijke eenzaamheid van Maxwell Sim is een van de beste boeken van het afgelopen halfjaar.
JONATHAN COE, DE AFSCHUWELIJKE EENZAAMHEID VAN MAXWELL SIM, VERTAALD DOOR OTTO BIERSMA EN WILLEM MUILENBURG, DE BEZIGE BIJ, AMSTERDAM, 413 BLZ., 19,90 EURO, ISBN 9789023459590.
Jan Stevens
