Dagboek uit UZ Leuven (slot): ‘MRI kan levensbedreigend zijn als voorschriften niet gevolgd worden’

Een week lang maakt Artsenkrant een krant in en over het UZ Leuven. Tijdens ons verblijf lopen we elke dag enkele uurtjes mee op een bepaalde dienst. In deze laatste aflevering nemen we u mee naar de dienst radiologie.

“Verwittig het personeel indien u denkt dat u zwanger bent”, staat op een bordje dat in de wachtkamer hangt. Een tiental patiënten wacht zijn beurt af. Het resultaat van de doorlichting kan hun leven aanzienlijk veranderen, denk ik. Een lichaam liegt niet, toch? “Skeletonderzoek niet op afspraak”, lees ik nog.

Met de brede glimlach komt Kris L’Enfant me tegemoet. Hij is coördinerend hoofdverpleegkundige van de afdeling radiologie en zal me rondleiden op ‘zijn’ dienst. Vlak naast de balie waar de patiënten zich aanmelden met de verwijsdocumenten, botsen we meteen op een skelet. Is het een echt, willen we weten? “Jazeker”, smilet Kris, “een cadeautje van de dienst pathologie. Alleen het hoofd is niet echt. We gebruiken het skelet voor de opleiding. Beeldvormers kunnen hier leren hoe ze een gewricht moeten draaien om bijvoorbeeld een scafoïd of een glenohumeraal gewricht duidelijk in beeld te brengen.” Voor de leken: een scafoïd is een van de acht handwortelbeentjes, glenohumeraal staat voor schouder. Het jargon van het ziekenhuis staat soms ver van de mensen, bedenk ik.

Het skelet is heel toepasselijk opgesteld naast een deur met het bordje: Protocolzaal skelet. In de protocolzaal kijken de radiologen naar de beelden die door de beeldvormers in real time worden doorgestuurd. “We kunnen zelfs van hieruit de bedieningsconsole overnemen van een toestel als we een duidelijker beeld wensen”, zegt radioloog Steven Pans, gespecialiseerd in musculoskeletale radiologie. Spieren en beenderen, dat betekent allicht dat er vele sportmensen op onderzoek komen? Het antwoord is: ja. Dokter Pans geeft geen namen vrij. Of hij soms mensen herkent aan de beelden die hij ziet? “Beelden onthoud ik beter dan gezichten.”

450.000 onderzoeken per jaar

Even kort door de bocht: radiologie is zowat de grootste dienst van het UZ Leuven en er is interactie met vrijwel alle andere diensten in het ziekenhuis. Er werken circa 250 personen – “met de eerstejaarsspecialisten in opleiding heb ik het nog wat moeilijk, maar ik denk dat ik ze allemaal bij naam ken”, zegt Kris. De onderzoeken hebben plaats van 7u tot 18u, maar er is ook een permanente service 24/7. Jaarlijks is de dienst radiologie van UZ Leuven goed voor zo’n 450.000 unieke onderzoeken! Geen wonder dat er hier zeer drukke piekmomenten zijn. . . Zo’n dienst vereist een strakke maar flexibele organisatie.

“We zijn hier in het centrale radiologieblok”, zegt Kris L’Enfant. Dat blok bevindt zich op het gelijkvloers, vlak bij de inkomhal van campus Gasthuisberg. “Radiologie is onderverdeeld in acht verschillende eenheden die verspreid liggen over campus Pellenberg, Sint-Raphaël en Gasthuisberg. Daarnaast hebben we ook een mammobiel die rondtrekt in de provincie Vlaams-Brabant in het kader van borstkankerpreventie. In Gasthuisberg is de radiologie verspreid over het ziekenhuis: we zijn present in het operatiekwartier en in diverse afdelingen: we doen aan neuroradiologie, mammografie, thoraxradiologie, urgentieradiologie, interventieradiologie… Vanuit het centrale blok worden alle onderzoeken gestuurd.”

“In vergelijking met andere radiologiediensten in het land, zijn we atypisch georganiseerd”, zegt Kris nog. “De dienst radiologie is in UZ Leuven opgesplitst per orgaansysteem en niet volgens een techniek. Waarom dit zo is? Omdat we binnen elke deeldiscipline voldoende aanbod aan pathologie hebben. Onze radiologen zijn superspecialisten. Zo heb je bij ons thoraxradiologen, abdominale radiologen, neuroradiologen, interventieradiologen, musculoskeletale radiologen…” Bent u nog mee?

Een echte Van Dyck

Alsof dat allemaal nog niet genoeg is, ondersteunt de dienst radiologie in Leuven nog heel wat andere activiteiten. Op een affiche zie ik radiologische beelden van schilderijen, dinoskeletten, pompoenen, ja zelfs een viool… Radiologie wordt ingezet – zo lees ik op de affiche – voor wetenschappelijke en artistieke doeleinden, archeologisch onderzoek, antropologie, forensisch onderzoek… Technoloog Walter Coudyzer rent toevallig door de gang, hij is sterk betrokken bij dit soort nevenactiviteiten: een expert ter zake. Hebt u ooit een Rubens op de tafel gehad?, willen we weten. “Een Rubens niet, wel een Antoon Van Dyck”, lacht Walter.

“Een man had op een rommelmarkt een schilderijtje gekocht. Hij schilderde het zelf bij in een poging om het verder te verfraaien. Met mammografietechniek hebben we de verflagen visueel kunnen afpellen en het oorspronkelijke schilderij zichtbaar gemaakt. Bleek dat het om een echte en dure Van Dyck ging!” Walter heeft zo nog heel wat verhalen. We maken meteen een afspraak voor een interview over kunst en radiologie. U leest het binnenkort in Artsenkrant.

Wilt u er nog eentje? “Een prof wou bij een antiquair een oude viool kopen, een prachtexemplaar, kostprijs 30.000 euro. Alvorens tot de aankoop over te gaan, wou hij de viool toch eerst laten verifiëren. Eerst dacht hij aan endoscopie om binnen in de viool te kijken, maar zo zou het instrument beschadigd worden. Radiologie bood de oplossing. Nergens lijmsporen of houtworm, geen restauratie. Het was een topobject. Een geruststelling voor de aankoop.”

Over de meer dan 300 forensische onderzoeken op de dienst radiologie leverde Walter Coudyzer, samen met professor Van de Voorde een dokter De Velter een bijdrage voor een boek. “Ook de slachtoffers én de daders van Zaventem werden hier forensisch onderzocht, onder het toeziend oog van politieagenten van het DVI (Disaster Victim Identification Team, nvdr)“.

MRI en het magneetveld

Laten we eens naar de MRI gaan kijken, “ons paradepaardje”, zegt Kris L’Enfant. Door het raam zien we hoe een patiënt in het toestel wordt geschoven, felle kleuren lichten op. Beeldvormers kijken naar het scherm en bedienen het toestel. “Iemand die zes maanden weg is wegens bijvoorbeeld zwangerschapsverlof moet opnieuw wat bijgeschoold worden: zo snel evolueert alles”, zegt Kris. Op de dienst is ook een fysicus aanwezig, die zich toegelegd heeft op MRI-beeldvorming. Hij staat ook in voor het veiligheidsprotocol.

De MRI werkt op basis van magnetisme, leer ik. “Het is een volstrekt veilig onderzoek zonder neveneffecten, maar…”, waarschuwt Kris, “de MRI kan levensbedreigend zijn als de veiligheidsvoorschriften niet gevolgd worden. Als je met een schaar in je vestzak zou binnengaan, dan kan dat rondvliegende voorwerp de patiënt ernstig kwetsen. Zuurstofflessen, brandblussers, defibrillatoren worden in deze ruimte aangetrokken in het magneetveld en veranderen dan in dodelijke wapens. Bankkaarten kunnen worden gewist, tattoos kunnen brandwonden veroorzaken omdat ze metalen partikels bevatten. Dan heb ik het nog niet eens over piercings, implantaten, hoorapparaten, pacemakers, insulinepompen…”

U hebt een zeer boeiend beroep, zeg ik bij het afscheid. “We hebben het einde nog niet gezien”, zegt Kris L’Enfant. “Radiologen kunnen bepaalde functies zoals de hersenactiviteit steeds beter in beeld brengen. Weet je, het is een natte droom van een radioloog om ooit in beeld te brengen wàt een mens écht denkt. We zoeken nog een proefkonijn: wil je eens proberen? (lacht)

(Henk Van Nieuwenhove)