De regering van president Joseph Kabila weet niet meer van welk hout pijlen maken.

Dirk Draulans

Er zijn twee plekken in Congo waar de vredes- macht van de Verenigde Naties (VN) opvallend aanwezig is: de reusachtige vroegere vrachtwagenfabriek in het havengebied van Kinshasa waar ze haar hoofdkwartier heeft gevestigd, en de fameuze Couloir van Kinshasa, een lange straat met een rist restaurants en bars die wemelen van de hoeren, waar dag en nacht rijen VN-wagens geparkeerd staan. Elders in het land loop je niet makkelijk een VN-waarnemer tegen het lijf.

Ook in het vredesproces staat de VN vooral langs de zijlijn toe te kijken naar de echte spelers op het veld. De enige die erin slaagt vooruitgang te boeken omdat hij voldoende greep heeft op de actoren in het veld, is de Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki. Waarnemers hebben soms zelfs de indruk dat de VN het vredesproces eerder afremt dan stuwt om te voorkomen dat Mbeki te veel krediet zou krijgen.

De Congolese president Joseph Kabila zou de laatste weken onder zware druk staan. Er liggen verschillende scenario’s voor, die vrede en een goed bestuur moeten bevorderen, maar stuk voor stuk brengen die specifieke problemen mee voor de president. Niemand weet nog goed hoe het wespennest van de Congolese politiek moet worden geruimd.

De verschijning van het derde VN-rapport over de plundering van Congo heeft de president evenmin goed gedaan. Zijn belangrijkste vier raadgevers (ter plekke de ‘vier K’s’ gedoopt, naar de eerste letter van hun familienaam die ze gemeen hebben) zouden totaal corrupt zijn. De zakkenvullerij zit in het zenit, omdat velen vrezen dat het daarmee binnenkort afgelopen zou kunnen zijn.

Kinshasa geeft momenteel een rustige en zelfs veilige indruk, maar mensen die de Congolese politiek van binnenuit volgen, waarschuwen voor een valse beeldvorming. Als er slecht gemanoeuvreerd wordt, zou Kinshasa snel kunnen ontploffen.

Ook diverse media en belangrijke oppositiegroepen als de alom gerespecteerde Voix des Sans-Voix trekken aan de alarmbel. Steeds luider klinkt de roep om een voogdij door de VN, die het bestuur van het land tijdelijk zou overnemen om uit de spiraal van corruptie en wanbeheer te ontsnappen.

Er zouden overigens 1500 Zuid-Afrikaanse soldaten klaargestoomd worden om in Congo neer te strijken, mocht hun president beslissen dat dit nuttig is voor het vredesproces.

Dat de Congolezen geen oorlog kunnen voeren zonder hulp van buitenaf weten we sinds 1996, toen de rebellie tegen de vroegere dictator Mobutu Sese Seko begon. Het lijkt er steeds meer op dat ze zonder actieve hulp van buitenaf ook niet meer in vrede kunnen leven.