Marcel Van Brussel onderzoekt het leven van Roldan de Argote.
Bruggepensioneerd textielingenieur Marcel Van Brussel, die in hartje Brugge woont, heeft zich op het leven van zijn vijfhonderd jaar oude stadsgenoot gestort. Van jongs af cultiveert hij een interesse in maritieme geschiedenis, en meer in het bijzonder de zeilvaart.
Als hij een Nederlandse vertaling uit 1923 van het oorspronkelijke logboek van Ferdinand Magellaans reis in handen krijgt, beseft hij dat er Vlamingen aan boord van Magellaans schepen waren. Later ontdekt hij in een oud Duits werk een bemanningslijst, met daarop de naam van een Bruggeling als een van de weinige overlevenden van de trip.
Het werd het begin van een queeste die nog niet ten einde is. Een moeilijke queeste ook, want om een of andere reden is er een gat in het Spaanse archief van Brugge, tussen 1500 en 1530, net de periode waarin Roldan leefde en werkte.
‘We hebben wel enkele gegevens over zijn afkomst’, vertelt Van Brussel. ‘Hij zou rond 1498 geboren zijn. Zijn vader zou, in het Spaans, Miguel de Argote geheten hebben, zijn moeder Leonor. Maar ik heb vooralsnog geen spoor van hen in de stadsarchieven teruggevonden.’
In feite is het belangrijkste spoor dat Roldan achterliet, de heuvel in de Straat van Magellaan die zijn naam draagt. ‘De Campana de Roldan staat al op de wereldkaart van Diego Ribeiro van 1529’, meldt Van Brussel. ‘Dat is minder dan tien jaar na haar ontdekking. Ze staat ook op de Wereldkaart en de Amerika-kaarten van Mercator en Ortelius uit respectievelijk 1569 en 1570. Waarschijnlijk kwam Mercator deze informatie te weten van de Brusselaar Maximilianus Transylvanus, secretaris en raadsheer van keizer Karel V, die gehuwd was met een nicht van de financier van Magellaans expeditie. Het illustreert hoe subtiel Mercator te werk moet zijn gegaan. Rond kaarten, zeker van nieuw ontdekte gebieden, heerste in die tijd een strenge geheimhouding, op straffe van onthoofding.’
Op moderne kaarten wordt de originele naam van onze landgenoot nogal eens vervangen door El Morrion, Spaanse Helm, een referentie naar de klokvorm van de heuvel. In maart 2006 trok Van Brussel, die ondertussen wat Spaans had geleerd, met een vriend naar de Straat van Magellaan, en zag er de heuvel waar zijn illustere stadsgenoot als eerste opklom. Het was een unieke ervaring, die hem sterkte in zijn voornemen alles te vinden wat er over de man te vinden is.
‘De meeste bekende gegevens komen uit Spaanse historische bronnen’, zegt Van Brussel. ‘Hopelijk is er meer te vinden in onze Vlaamse archieven. Daarom zou ik graag samenwerken met een jonge historicus, eventueel in het kader van een eindwerk, om te kijken wat we nog over Roldan uit de overlevering kunnen puren. Want deze ondernemende Bruggeling mag niet vergeten worden.’
