‘Als de hele wereld zou leven zoals een Belg, hebben we vier planeten per jaar nodig’, lezen we in het laatste nummer van Magazine Universiteit Antwerpen. De uitspraak komt van ontwikkelingseconoom Tom De Herdt, voorzitter van het Instituut voor Ontwikkelingsbeleid en -beheer (IOB). ‘Eind februari hebben wij ons theoretische deel van de wereld al opgesoupeerd’, zegt hij. ‘Van maart tot december leven we op de kap van landen die wel duurzaam zijn: de ontwikkelingslanden.’
Klopt zijn stelling?
Ze steunt op onze ecologische voetafdruk en het Living Planet Report (2014) van het World Wildlife Fund (WWF), preciseert De Herdt aan de telefoon. ‘Om te produceren wat wij jaarlijks verbruiken, is per Belg meer dan 7 globale hectare nodig. Voor een Vlaming zelfs 9.’
De cijfers zijn het resultaat van een berekeningsmethode van het Global Footprint Network. Landen gebruiken ze om aan te geven hoe zwaar hun totale consumptie op de natuurlijke hulpbronnen weegt. De consumptie wordt uitgedrukt in globale hectare (gha), en kun je afwegen tegenover de beschikbare biocapaciteit. ‘Als we bijvoorbeeld een katoenen T-shirt dragen, kost het oppervlakte katoenplantage, oppervlakte water om de plantage te besproeien, en energie. Om de CO2-uitstoot van de benodigde energieproductie te neutraliseren, wordt ook het overeenkomstige aantal hectare bos verrekend’, legt WWF-woordvoerder Koen Stuyck uit. ‘De grens voor duurzaamheid, waarbij we op de interest van de aarde leven en niet knabbelen aan het kapitaal zoals nu, ligt op 1,8 gha per capita.’
De gemiddelde Afrikaan verbruikt maar 1,4 gha, zegt Bogdan Vanden Berghe van 11.11.11. ‘Wij moeten onze CO2-uitstoot beperken, het verleden compenseren, en geld vrijmaken opdat ontwikkelingslanden zich op een andere – CO2-arme of -vrije – manier kunnen ontwikkelen. Want als iedereen zou doen wat wij hebben gedaan, dan ontploft de aarde. Dat is wat die vier planeten per jaar in essentie zeggen.’
Eind dit jaar wordt in Parijs de 21e VN-klimaatconferentie gehouden. Daar moeten concrete afspraken worden gemaakt. Hans Bruyninckx, directeur van het Europees Milieuagentschap, ziet aanwijzingen voor een grote stap voorwaarts. ‘Groter dan de afgelopen vijf jaar. Ook landen die erg sceptisch waren, beginnen te beseffen dat er weinig keuze is.’ De metafoor van ‘vier planeten’ kan Bruyninckx bevestigen noch ontkennen. ‘Afhankelijk van welke methode en informatie je gebruikt, kan het ook drie of vijf zijn. Maar dat verschil is niet zo relevant: op termijn is alles wat meer is dan één onhoudbaar. Want we hebben maar één aarde. De grond van de uitspraak is zeker juist.’
In de ranglijst van de WWF-studie staat België op de vijfde plaats, met een voetafdruk die merkelijk groter is dan die van onze buurlanden. Volgens natuurkundige Stijn Bruers (Ecolife), die daarover een onderzoeksrapport schreef, komt het onder meer doordat onze woningen minder goed geïsoleerd zijn dan die in onze buurlanden (met als gevolg meer verwarming en meer CO2-uitstoot), en door ons verkeer (meer dieselauto’s, minder carpooling). Bruers’ devies: ‘Minder dierlijke producten eten, een hogere belasting op CO2-uitstoot en grondstoffen, en een lagere op arbeid.’
Conclusie:
De stelling dat we per jaar vier planeten nodig hebben als iedereen zou leven zoals een Belg, is gebaseerd op een onderzoek van het WWF en Global Footprint Network. Net als vijf experts beoordeelt Knack de uitspraak als waar.
WAAR
Jan Jagers
‘Als de hele wereld zou leven zoals een Belg, hebben we vier planeten per jaar nodig’
Ontwikkelingseconoom TOM DE HERDT in Magazine Universiteit Antwerpen.
