Een gerechtelijk onderzoek en een miljardenverlies bedreigen de Tractebel-belangen in de Kaukasus.
Zwitserse en Belgische enquêteurs voeren onderzoek naar de 55 miljoen dollar (iets meer dan twee miljard frank) commissies die de energieholding Tractebel in de loop van 1997 en 1998 heeft betaald aan drie Kazachse zakenlui, Alijan Ibragimov, Alexander Machkevitch en Patokh Chodiev. Dit drietal assisteerde de Belgen bij het binnenhalen van contracten in de lokale energiesector.
In 1997 kocht Tractebel in Kazachstan een aantal weliswaar verouderde elektriciteitscentrales, samen met een net van gasleidingen. Daarna haalde de energieholding een concessie binnen voor de exploitatie gedurende twintig jaar van 8000 kilometer pijpleidingen, voorzien van de nodige opslagcapaciteit. Vooral de laatstgenoemde investering trok de aandacht van het Kazachse en later ook van het Zwitserse gerecht.
Tractebel werkte in Kazachstan samen met Almaty Power, Power Gas en Global Gas, bedrijven van Ibragimov, die ook gelinkt waren met Machkevitch en Chodiev. Een deel van de twee miljard frank commissie die via Zwitserland werd uitbetaald belandde bij de Oost-Europese maffia. Het geld diende mogelijk om de hand te smeren van Kazachse politici, onder wie gewezen premier Akezan Kazjegeldin.
Een ander deel van de buit zou zijn teruggevloeid naar België – waar de drie verdachten al geruime tijd opereren. Het drietal onderhoudt ook contacten met de Rus Boris Birstein, vermoedelijke architect van een gigantisch witwas-circuit tussen Rusland en de Europese belastingparadijzen.
CONTROLE OVER DE PIJPLEIDINGEN
Tractebel-baas Jean-Pierre Hansen bestempelde in een gesprek met de Financial Times de onderhandelingen met de Kazachse overheid als “bijzonder moeilijk”. In 1998 nog reisde voormalig premier en toen nog Europees kopstuk Jean-Luc Dehaene, op verzoek van de Tractebel-top, naar de Kaukasus om problemen weg te werken die de samenwerking tussen de Belgische energieholding en de lokale politieke overheid verstoorden. Destijds werd verzekerd dat Tractebels aanwezigheid in de Kaukasus van vitaal belang was voor de Belgische en zelfs voor de hele westerse economie.
De oliewinning rond de Kaspische zee is al langer de inzet van grote financiële en geopolitieke manoeuvres. De controle over het net van pijpleidingen in de regio met Azerbeidzjan en Tsjetsjenië ( zie infografiek) zorgde de jongste jaren voor moordende conflicten tussen lokale machthebbers, die financiële middelen betrekken uit de exploitatie van de pijpleidingen, en de Russen, die een fors deel van hun inkomsten verloren zien gaan.
Iran heeft het Westen al aangeboden door een swap-constructie zelf olie uit de Kaukasus te betrekken voor binnenlands gebruik en de eigen productie naar het Westen te exporteren, en zo de Kaukasus te omzeilen. De Iraanse oplossing telt in Europa nogal wat voorstanders, maar stuit voorlopig op het verzet van de Verenigde Staten.
De Kazachse operatie kostte Tractebel totnogtoe acht miljard frank. Het bedrijf wil de (volgens sommige experts) megalomane investering opnieuw bekijken, en zich eventueel zelfs uit de Kaukasus terugtrekken.
Intussen dekte de holding zich juridisch in met een klacht tegen onbekenden en tegen Nicolas Atherinos, voormalig kaderlid die in Kazachstan de Tractebel-belangen behartigde.
Het is niet uitgesloten dat de affaire nog politieke deining veroorzaakt in België. Want het is onduidelijk of de toenmalige Belgische regering voor de afreis van premier Dehaene naar Kazachstan op de hoogte was van mogelijke onfrisse praktijken rond het Tractebel-contract. De drie Kazachse zakenlieden werden al sedert 1996 door het gerecht en de Belgische staatsveiligheid in de gaten gehouden.
R.V.C.
