Dirk Draulans
Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

Wraak nemen geeft een goed gevoel in het hoofd.

Het zit hem soms in de kleine dingen. Hoe leuk is het niet om een chauffeur die jou in de file over de pechstrook komt voorbijgeraasd, even later, wanneer hij wel móét invoegen, met een grimmig bumpermanoeuvre de pas af te snijden. Of om een vrachtwagen het invoegen te beletten, nadat je minutenlang aan een slakkengangetje achter een inhalende trucker hebt gesukkeld.

Wraakgevoelens zijn van alle tijden, want ze zitten diep in ons hoofd ingebakken. De bijbel en andere oude klassiekers barsten van de wraakverhalen. Wraak kan effectief in een maatschappelijk bestel ingebakken zitten. De vendetta uit sommige Middellandse-Zeeculturen is daar een mooi voorbeeld van. In nomadenstammen die een hard leven leiden, kan bloedwraak een essentieel onderdeel van het dagelijks bestaan vormen.

Zelfs chimpansees kennen een vorm van wraak. Ze kunnen hard optreden tegen groepsgenoten die een in hun ogen onrechtmatig voordeel hebben weten te verwerven.

Klassieke biologische verklaringen van gedrag zoeken graag naar een verwantschapslink. Wraak zal vooral aan de orde zijn als we er een familielid recht mee kunnen doen. Maar die verklaring dekt niet de vele gevallen waarin wraak genomen wordt door mensen die niet rechtstreeks betrokken zijn bij een incident, soms met risico’s voor het eigen welzijn.

Neurologen hebben nu de moeite genomen om met hersenscans te kijken naar wat er in het hoofd gebeurt op het ogenblik dat we wraak nemen. In het wetenschappelijke vakblad Science leggen ze uit dat wraak daadwerkelijk zoet is: wraakacties activeren een zone in de hersenen (het striatum) waarvan bekend is dat ze aangename gevoelens oproept.

Het is namelijk dezelfde zone die geactiveerd wordt als we iemand een beloning geven. Wraak nemen en belonen zijn dus twee kanten van dezelfde medaille. Het gevoel is zelfs zo zoet, dat mensen soms wraak nemen terwijl ze er persoonlijk nadeel van ondervinden.

Helemaal onbegrijpelijk is de link tussen beloning en wraaklust natuurlijk niet. In beide gevallen gaat het om een sturing van de in onze gemeenschappen zo noodzakelijke samenwerking. Wraakacties moeten het saboteren van coöperatie bestraffen. Dezelfde emoties die mensen samenbrengen, zijn dus ook in staat mensen uit elkaar te drijven. Dat zullen de vele koppels die klem raken in een moeilijke echtscheiding ongetwijfeld beamen.

Dirk Draulans

Wraakacties activeren een zone in de hersenen die aangename gevoelens oproept.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content