Door de machtige zakenbank Goldman Sachs in het beklaagdenbankje te duwen, creëert de Amerikaanse politiek de nodige ruimte voor financiële hervormingen.

Nauwelijks een week nadat de Amerikaanse beurswaakhond SEC (Securities Exchange Commission) de top van de zakenbank Goldman Sachs al in verdenking had gesteld, moesten de toplui het vorige week ook komen uitleggen aan een onderzoekscommissie van de Senaat. Urenlang werden ze op de rooster gelegd en de toon van de senatoren was allesbehalve gematigd. Anders dan de SEC, die vooral op zoek is naar illegale en strafbare zaken, was het de Senaat te doen om het ethische aspect van de ac-tiviteiten bij Goldman Sachs. Als mocht blijken dat die wel legaal maar niet ethisch waren, dan zou zich immers een ander beleid opdringen.

Tijdens de hoorzitting werd uitvoerig geciteerd uit e-mails van medewerkers van de bank, die steeds duidelijker maken dat Goldman Sachs al sinds 2007 het vertrouwen in de hypotheek- markten had verloren en op de daling van de huizen- markt begon te speculeren. Maar aan zijn klanten bleef de bank wel producten verkopen die uitgingen van het tegenovergestelde. Zelfs de Republikeinse senator John McCain, de tegenkandidaat van Barack Obama bij de vorige presidentsverkiezingen, kwam tijdens de zitting onomwonden tot het besluit dat wat Goldman Sachs deed ‘onethisch’ was. De commissievoorzitter, Carl Levin, vond dat de bank misbruik had gemaakt van het vertrouwen van de klant: die gaat ervan uit dat zijn bank hem geen producten zal verkopen waarvan de bank zelf denkt dat ze in waarde zullen verminderen. De inzet van die discussie, met andere woorden, is of je de deelnemers aan een handelstransactie beschouwt als zakenpartners of als hyena’s die elkaar proberen de loef af te steken.

Achter de hoorzitting gaat een nog bredere bedoeling schuil. Na de hervorming van de gezondheidszorg wil Barack Obama immers de hervorming van de financiële sector aanpakken. De financiële crisis van einde 2008 speelde een cruciale rol in zijn verkiezing: de analyse die hem toen populair maakte, moet de president nu zien om te zetten in concrete maatregelen. Maar Wall Street is absoluut niet van plan om zich als een mak lam naar de slachtbank te laten leiden. Het enorme netwerk van de financiële wereld in de politiek, zowel bij de Republikeinen als bij de Democraten, draait op volle toeren – en vooral bij de Republikeinen is men geneigd het Wall Street niet al te lastig te maken.

In die context komt het goed uit, als machtige bankiers de mond kan worden gesnoerd. En dan worden de verhalen over Goldman Sachs een geschenk uit de hemel: verantwoordelijk voor het stiekem wegstoppen van de Griekse staatsschuld – al sinds 2002! Verantwoordelijk voor enorme verliezen bij hun eigen klanten! En er zelf stinkend rijk van geworden. Naar de publieke opinie toe wordt het wel heel moeilijk om aan de kant van dat soort volk te blijven staan. Vandaar dat de Republikeinen vorige week in het politieke debat over de financiële hervormingen het geweer van schouder wisselden. Tot dan hadden ze het debat met procedure-foefjes opgehouden, maar vorige week stemden ze ermee in over de grond van de zaak te gaan onderhandelen.

Luc Baltussen

‘Nóg een land in de problemen en we stappen eruit. Spanje kost ons straks 10 miljard euro. De keuze is of we gaan bezuinigen op onderwijs en zorg, of dat we Griekenland steunen.’

De Nederlandse vermogensbeheerder Martien van Winden, in NRC Handelsblad.