JA

Opgetekend door Jef Van Baelen

‘Een van de voornaamste taken van een politicus bestaat eruit zijn kiezer ervan te overtuigen dat politiek en verkiezingen überhaupt belangrijk zijn. In België hoeft dat blijkbaar allemaal niet. Een Belgische kiezer heeft immers opkomstplicht, hij of zij moet sowieso naar de stembus. Dat maakt het voor de politici eigenlijk wel heel gemakkelijk: de enige boodschap die ze moeten overbrengen is “stem op mij!”. Met alle populistische en inhoudsloze gevolgen van dien. Ook mijn partij moet daar jammer genoeg aan meedoen. Door de opkomstplicht zijn alle partijen immers gedwongen massaal naar de onbewuste kiezer te hengelen, en er zijn nu eenmaal heel wat mensen die niet stemmen op basis van inhoud. Na een programma als Doe de Stemtest roepen ze dan vaak verbaasd uit: ‘Hé, staat de partij waarop ik al jaren stem, dáárvoor?’ Dat zou toch niet mogen.

Men zegt wel eens dat de politiek grijs is geworden, dat er geen verschil meer bestaat tussen de grote politieke partijen. Dat klopt helemaal niet, sla er de kiesprogramma’s maar eens op na. Maar door de opkomstplicht is inhoud niet meer meteen de grootste zorg, als je een goede kiesuitslag wil halen. Het zijn de klassieke, verzuilde partijen – de socialisten en de christen-democraten- die denken veel stemmen te verliezen bij de afschaffing van de opkomstplicht. Daarom klampen ze zich er zo stevig aan vast. Het grote aantal foertstemmen zou hen nochtans aan het denken moeten zetten.

Of de opkomstplicht verkiezingen representatiever maakt? Zijn de verkiezingen nu dan representatief, met al die onbewuste stemmen? Zomaar een bolletje kleuren, omdat er een schone madam of een sympathieke mijnheer achter staat. Dat heeft voor mij weinig te maken met democratie, en nog minder met inhoudelijke representativiteit. Wat ben je trouwens met een legioen onbewuste kiezers die je kiesprogramma helemaal niet dragen?’

NEE

‘Het is eigenlijk een heel eenvoudige optelsom: hoe minder mensen gaan stemmen, hoe minder representatief je stembusslag. Uit onderzoek blijkt dat, als je de stemplicht laat vallen, tachtig procent van de hooggeschoolden blijft stemmen, tegenover veertig procent van de laaggeschoolden. Dan krijg je een vertekend beeld en is een verkiezingsuitslag niet langer de correcte weerspiegeling van wat er in de samenleving leeft. Als de democratie werkelijk de spiegel van de maatschappij moet zijn, en echte socialisten geloven dat, is opkomstplicht gewoon noodzakelijk.

In de landen zonder stemplicht nemen, jaar na jaar, minder mensen de moeite om naar de stembus te gaan. Dit houdt in dat steeds minder mensen mee beslissen en dat is nefast. Wouter Bos zei onlangs nog dat zijn eerste bekommernis eruit bestaat de Nederlandse kiezer te mobiliseren, te motiveren om naar de stembus te trekken. Pas daarna kan het over de inhoud gaan. Dat willen we toch niet?

Misschien gaat niet iedereen graag stemmen. Dat kan. Zo bestaan er ook mensen die niet graag belastingen betalen of niet graag voor een rood licht staan. Dat begrijp ik. Maar soms is het gewoon nodig dat bepaalde zaken gebeuren. Eén zondag om de zoveel jaar opstaan om mee te beslissen over hoe we als maatschappij verder willen evolueren, moet doenbaar zijn, voor iedereen. Ik heb trouwens nog niemand ontmoet die mij letterlijk zei “ik wil niet gaan stemmen”.

Volgens mij is het Vlaams Blok dé partij die veel te verliezen heeft bij een afschaffing van de stemplicht. Maar zoiets kan geen argument zijn. Sterker nog, zelfs als de socialisten zwaar zouden winnen bij het afvoeren van de stemplicht, zou ik er nooit voor pleiten. Politieke motieven spelen hier geen rol, dit is een principekwestie.’

‘Foertstemmen zouden de politieke partijen aan het denken moeten zetten.’

‘Verkiezingsuitslag is dan niet langer spiegel van de maatschappij.’