De Ecole Nationale d’Administration: de school van de Franse elite.
Nicolas Sarkozy stamt dan wel uit de rijke Parijse voorstad Neuilly, hij studeerde niet aan de beste Franse scholen. Vier van zijn tegenstanders vandaag behaalden wel een diploma aan dezelfde eliteschool, de beroemde Ecole Nationale d’Administration (ENA). Behalve twee kandidaten in de marge van de campagne, zijn dat ook François Hollande en voormalig premier Dominique de Villepin, die als een onafhankelijk kandidaat voor centrumrechts meedoet. Hollande en Villepin zijn zelfs van dezelfde klas van 1980, de zogenaamde promotion Voltaire. Bij hen zat ook Ségolène Royal op de banken, de ex van Hollande en de socialistische kandidate die in 2007 door Sarkozy werd geklopt.
Dat één klas van zo’n 80 leerlingen het zo ver schopt in de politiek bewijst hoe het land zijn leiding klaarstoomt. Andere alumni van dezelfde promotion Voltaire zijn onder meer Jean-Pierre Jouyet, die aan het hoofd staat van de regulator van de financiële markt; Henri de Castries, de baas van verzekeringsgigant AXA; Pierre Mongin, directeur van de Parijse metro, en een handvol voormalige ministers en ambassadeurs.
De ENA werd in 1945 gesticht om de naoorlogse administratieve elite op te leiden. Toch wijzen al die zogenaamde énarques de beschuldigingen van elitarisme van de hand. De school selecteert haar studenten louter op basis van merite en na een competitief examen. Ze vraagt geen schoolgeld. Dat verhindert niet dat sinds ongeveer 1980 steeds minder kinderen uit gezinnen met een lager inkomen de weg naar de school vinden. Het percentage arbeiderskinderen in de vier belangrijkste grandes écoles, waarvan de ENA er één is, zakte van 29 procent in de jaren vijftig tot 9 procent in het midden van de jaren negentig.
Frankrijk is natuurlijk niet het enige land waar elitescholen bestaan. Maar nergens is de greep van één school – de ENA – op de top zo adembenemend. Zeven van de twaalf voorbije eerste ministers waren énarques. Van de goed 600 Franse captains of industry studeerde 46 procent aan een van de grandes écoles, waaronder de ENA. Alexandre de Juniac diende als kabinetschef onder minister van Financiën Christine Lagarde en staat nu aan het hoofd van Air France. Stéphane Richard was ook kabinetschef en leidt nu France Telecom. François Pérol werkte voor Nicolas Sarkozy en is nu baas van de Banque Populaire Caisse d’Epargne.
Verscheidene grandes écoles proberen om breder te rekruteren. In 2009 zetten de ENA een programma op om studenten met een lager inkomen op het toelatingsexamen voor te bereiden. Veel helpt het voorlopig niet. Ondertussen stomen de alumni verder op, en niet alleen in de race naar het presidentschap. Vijf jaar geleden telde de regering van Nicolas Sarkozy maar twee énarques. Het zijn er ondertussen toch al zes.
© THE ECONOMIST
