Vrije Tribune

Het gemengd ‘kunst’hart dat België heet (Wouter Hessels)

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

Na acht maanden slagen politici er nog altijd niet in om voorbij de traditionele breuklijnen van rechts-links, Vlaams-Franstalig, katholiek-vrijzinnig, een eerbaar maatschappelijk beleidscompromis voor België uit te tekenen.

België als interessant laboratorium voor een samenwerkend en solidair Europa-in-diversiteit, heeft me altijd kunnen boeien. Uiteraard dient België en haar multiculturele hoofdstad gegrond en grondig te evolueren naar een gezonder centrum van Europa, maar ons land met haar gemeenschappen en gewesten heeft een toekomst als gemengd doch ook kwetsbaar hart van een al even gemengd Europa.

Omdat ik een nieuw, en ook genereus België een warm hart toedraag, was ik aanwezig op de solidariteitsavond “Niet in onze naam/Pas en notre nom” in de KVS en heb ik ook deelgenomen aan de manifestatie “Shame” op 23 januari ll..

Toch valt in de huidige maatschappelijke impasse niet alleen politici een gebrek aan gemengde samenlevingszin te verwijten. Het is altijd goed in ’t eigen bastaardhart te kijken, even voor het slapengaan. Ook binnen mediarepresentatie, onderwijsorganisatie en kunst- en cultuurspreiding wordt de gemengde en gedeelde samenlevingszin in België te weinig ter harte genomen.

Media Wanneer ik naar nieuws- en duidingsprogramma’s op de commerciële televisiezenders VTM en RTL-TVI kijk, krijg ik een wereldbeeld vanuit een louter Vlaams, respectievelijk puur Franstalig Belgisch perspectief. De andere talen en culturen van hetzelfde land krijgen nauwelijks zendtijd en -ruimte toegedicht, tenzij in ridicule karikaturen en sensationele polarisaties. Zelfs overstromingen in het verre Australië moeten verteld worden vanuit de blik van een in Brisbane levende Vlaamse vrouw. Indien enkel populistische Vlaamse media je kijk op de wereld bepalen, dan is het alleen, altijd en overal Vlaanderen en Vlaams wat de klok slaat, en Vlaanderen lijkt dan zowaar een homogeen (ei)land, en Brussel en Wallonië zowaar buitenland, totaal vreemd – en soms zelfs vijandig- aan elk Vlaams samenleven. Dezelfde oogkleppen en beperkte, lokale blik gelden trouwens ook voor de Franstalige populistische media.

Onderwijs Elke Vlaamse hogeschool of universiteit onderhoudt vruchtbare samenwerkingsverbanden met partners in alle Europese en vele niet-Europese landen, maar in eigen land een uitwisseling organiseren met een instelling op of over de taalgrens is eerder de uitzondering dan de regel. Ondanks de algemene verengelsing van het onderwijs kan in Vlaamse scholen het Frans zeer zeker geherwaardeerd worden. In Waalse scholen dient het Nederlands absoluut prominenter aanwezig te zijn in het curriculum. Zo kunnen kinderen reeds in de kleuter- en lagere school beter vertrouwd geraken met de taal en cultuur van de andere land- en dezelfde leeftijdsgenoten.

Kunst en cultuur In het internationaal literatuurhuis Passa Porta worden Franstalige schrijvers en Vlaamse auteurs al eens samen uitgenodigd, om bijvoorbeeld over de ‘belgitude’ te spreken, maar de echte ontmoetingen zijn eerder zeldzaam. De Franstalige Vlaamse schrijvers worden in Vlaanderen slechts sporadisch van onder het stof gehaald. De “Allerslimste mens ter wereld” Bert Kruismans, is in Wallonië bekender dan om het even welke succesvolle hedendaagse Vlaamse schrijver. Nobelprijswinnaar Maurice Maeterlinck krijgt de laatste tijd enige aandacht in de Vlaamse podiumkunsten, maar de jonge schrijfster Caroline De Mulder (uit Gent) heeft met haar in het Frans geschreven literair debuut “Ego Tango” -goed voor de Prix Rossel 2010- nauwelijks weerklank gekregen in de Vlaamse pers.

Sinds een aantal jaren bestaan er ook geen Belgische filmprijzen meer. De Joseph Plateau Awards zijn voltooid verleden tijd. Filmprijzen in Vlaanderen moeten Vlaams zijn en worden jaarlijks uitgereikt tijdens het filmfestival van Oostende. Op 5 februari organiseerde de Académie André Delvaux een prestigieuze soirée waar met veel luister de eerste “Magrittes du Cinéma” werden overhandigd aan de beste Belgische (lees : Franstalige) film, regisseur, acteur,…. Ik betreur die eenzijdige benaderingen. Film mag dan al een bevoegdheid zijn van onze te koesteren taal- en cultuurgemeenschappen in België. Toch kunnen (bewegende) beelden juist de communautaire scherpslijperij en de taalpuristische scheldpartijen overstijgen.

Meer en meer Vlaamse, Brusselse en Waalse films worden trouwens gecoproduceerd door de andere taal- en cultuurgemeenschap. In Vlaamse films wordt Frans gesproken, in Waalse films ook Nederlands. Het staat me dus zeer tegen dat de exclusief Franstalige Académie André Delvaux voor de organisatie van “Les Magritte du Cinéma” geen toenadering heeft gezocht tot een Vlaamse partner om een echt Belgisch filmfestival te organiseren, dat eindelijk nog eens bruggen slaat -en niet opblaast- tussen talen, culturen, mensen,…. Ik vind het des te jammer omdat juist de grenzeloze melomaan André Delvaux in zijn leven en loopbaan, altijd de inspiratie gezocht en gevonden heeft in de vermenging van Germaanse en Romaanse cultuuruitdrukkingen. Hij zag de culturele mozaïek België niet als een last, maar als een lust en inspiratiebron voor zijn zevende kunst.

Niet alleen politici, ook cultuurorganisatoren, mediamakers, onderwijsinstanties kunnen dus beter gestalte geven aan een werkelijk bruggenbouwend België, hoe moeilijk en fragiel dat ook blijkt. Indien binnen cultuur, media en onderwijs de andere officiële en officieuze talen en culturen die België uitmaken, een correctere aandacht krijgen, dan heeft België nog een levendige ‘raison de vivre’, als evoluerend voorbeeld van inspirerend samenleven in verschillen en met contradicties. Een land waar de andere en het vreemde niet uitgesloten worden, maar gekoesterd worden als immateriële rijkdommen. De zin van België zal dankzij haar kunstmatig en kunstzinnig karakter altijd een gemengd taal- en cultuurhart zijn. Indien we (van) België willen houden, dan mag dat gemengd hart heus wat sterker en bewuster kloppen, ten noorden, ten zuiden, ten oosten en ten westen van ons rijk geschakeerd federaal landschap.

Wouter Hessels Docent film, media en cultuur Erasmushogeschool-RITS Brussel

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content