Vrije Tribune

Wat prins Laurent niet zag in Congo (4)

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

De integratie van rebellen is mislukt.

“Nog zoiets”, hoor ik. “het eengemaakte Congolese leger”.

Na ondertekening van de vredesakkoorden in 2002 nam de Internationale Gemeenschap, België incluis, de verantwoordelijkheid voor de vorming van een groot, eengemaakt en vooral ook gedisciplineerd Congolees leger. Van al die adjectieven is nog maar weinig in huis gekomen.

Groot? Dat zal wel, wanneer we ons beperken tot de kwantiteit en zwijgen over de kwaliteit van die troep ongeregeld. Hoe groot? Dat is nog onduidelijk. De ‘régistration biometrique’ verloopt moeizaam. Het is trouwens ondertussen meer dan een jaar geleden dat EUSEC, verantwoordelijk voor de registratie, een afvaardiging naar Baraka stuurde. Het is nochtans hier, in de ‘Sud-Sud’ van de provincie, dat het gros van de geïntegreerde FARDC-militairen zitten. Het zijn er naar schatting zo’n 9.000-tal.

Eengemaakt? Het FARDC heeft willens-nillens de rangen geopend voor allerhande milities, toen Kinshasa in nauw overleg met Kigali (of was het omgekeerd) eind 2009 besliste dat alle krachten moesten gebundeld worden tegen het FDLR. Deze militie bestaat op vandaag ongetwijfeld nog steeds uit een fractie strijders van de moordende Interhamwe-milities en uit soldaten van het voormalige Rwandese leger. In de loop der jaren mengden ze zich echter met de lokale Congolese bevolking waarvan een deel (al dan niet gedwongen) hun rangen vervoegde. Ongetwijfeld werden hun rangen ook uitgebreid met een aanzienlijke groep Rwandese Hutu-vluchtelingen. Tot in 2009 konden diezelfde FDLR rekenen op de steun van de Congolese regering, tègen het CNDP.

De verassing was dan ook groot, toen Kabila eind 2009 zijn kar keerde, Kagame volgde en besloot om de rangen te sluiten, met het geïntegreerde CNDP, tegen het FDLR. Het is nogal waarschijnlijk dat een deel van de Congolese bevolking uit de Kivu de president deze zet erg kwalijk genomen heeft. Een bondgenoot-schap met Rwandese militairen en de CNDP-militie die de voorbije jaren in de regio zo lelijk thuishielden, tegen een rebellengroep die eveneens lelijk thuishield, maar die naast een harde kern ook een ‘in diverse lokale gemeenschap-pen geïntegreerde bolster’ had?!

Het verdict van mijn gesprekspartners is duidelijk: de integratie van rebellen is mislukt, de gezamenlijke militaire operaties evenzo.

Na ‘Umoja Wetu’ (Kiswahili voor ‘Samen naar de overwinning’) in Noord-Kivu en ‘Kimia II’ (‘Vrede’of ‘Kalmte’) in Zuid-Kivu, werd in januari 2010 in dezelfde provincie het ‘Amani Leo’- (‘Vrede vandaag’) programma geïnstalleerd. Officieel discours: het FDLR neutraliseren. Officieel resultaat op vandaag: onder Ki-mia II werden 5.000 FDLR ‘geneutraliseerd’ (Congo-Forum, 02.01.10): vermoord, ontwapend, over de Congolees-Rwandese grens gezet. Amani Leo boogt er op dat het voorbije jaar nog eens 60% – naar schatting 2.000 rebellen – van de overblijvende FDLR werd geneutraliseerd. Er zou dus een grote sprong vooruit zijn gemaakt in het onschadelijk maken van plunderaars, verkrachters en moordenaars.

Het officieuze discours klinkt enigszins anders. De onschadelijk gemaakte FDLR, tenminste, zij die terugkeerden naar Rwanda, blijken vooral de ‘gematigden’ te zijn. Hutu-vluchtelingen die zich in ’96 al dan niet vrijwillig bij het FDLR aansloten. De harde kern blijft en gedraagt zich – verdrukt en uit hun dorpen de brousse ingejaagd – steeds agressiever.

Père André’s oordeel over het officiële Amani Leo discours is begrijpelijk-onverbiddelijk: “…van dit soort berichtjes moet heel de bevolking bijna kotsen! Niemand van de mensen in het binnenland die zo iets nog gelooft! Het zijn precies Amani Leo die de grootste baldadigheden uithalen in heel de Kivu: allemaal oud-rebellen die nu de muts en de kalashnikovs van het leger hebben. Vraag het aan de mensen in Kabare, Bunyikiri, Walungu en Shabunda… en elders. Er is zelfs nauwe samenwerking van FARDC, Amani leo en FDLR…”

Eén van de veroordeelde Fizi-verkrachters, Daniël Kibibi MUTUARE, was trouwens een geïntegreerde CNDP-commandant … van Amani Leo.

De bevolking schreeuwt het uit: “EVACUEZ VOS MILITAIRES!
Hoe kunnen deze ‘forces négatives’, FARDC, CNDP, de diverse Mai-Mai-groepen, FRF (een rebellengroep die de belangen van de Banyamulenge wil vertegenwoordigen), Burundese FNL-strijders … worden ingezet om hun veiligheid te garanderen? De moe getergde, wanhopige blikken van de mensen spreken boekdelen. Ze geloven er niet meer in.

‘ATTENTISME’
Célestin KAMULE MWANASHIMA, administrateur van de Fizi-territoire, laat ons dertig minuten wachten. Ik vind het niet erg. De vrouwen die hier, op een houten bankje en met de met blote voeten schuifelend in het zand, wachten vast al veel langer. Ik vraag ze wat het doel is van hun afspraak. “Twee jaar geleden zijn we verkracht”, antwoordt de oudste. “Vorig jaar werden we door het Internationale Rode Kruis als slachtoffers van seksueel geweld geregistreerd”.

En ze vervolgt bedachtzaam “Begin dit jaar hebben we medische hulp gekregen. Nu komen we socio-economische ondersteuning vragen. Micro-kredieten”. Deze vrouwen weten wat wachten is.
Fizi, één van de acht territoires van de provincie Zuid-Kivu (naast Uvira, Walun-ga, Sabunda, Mwanga, Idjwi, Kalere en Kabare), omvat de gemeenschappen Fizi, Ntambala, Tanganyika, Itombwe, Baraka Nord en Baraka Sud. Het is de ‘Sud-Sud’ van de provincie en daarmee zoiets als de ‘Far West’. Het wordt beschouwd als ‘zenuweinde’, waar alle pijnpunten bij elkaar komen. “Als in Zuid-Kivu iets gebeurt, blijft het hier hangen”, bevestigt de administrateur wat we al eerder konden vaststellen. Alle milities vechten hier hun onenigheden uit. Meer dan 50.000 vluchtelingen staken de grens met Tanzania over.

Wat hier dringend nodig is, eveneens volgens de administrateur, is opleiding van de militairen. Daartoe werd recent een vormingscentrum voor militairen georganiseerd, waarin momenteel een groep van 1.200 militairen een drie maanden durende vorming krijgt. Een gezamenlijk initiatief van MONUSCO en de Congolese autoriteiten.

Er werd wèl geen rekening gehouden met de overlast die 1.200 militairen en hun gezinnen betekenen voor de lokale bevolking. Er zijn nauwelijks voorzieningen, de voedsel-‘voorraad’ schiet ruimschoots te kort, er worden koeien gestolen, het ‘Centre de Santé’ kan de toeloop niet aan, de gezinnen leven in tenten….

“Positief aan het feit dat de vrouwen de militairen vergezellen, is toch dat er minder verkrachtingen zullen zijn”, mijmert de Administrateur, “… maar door het ene probleem op te lossen, creëert men een ander probleem”… “Maar dat is de schuld van MONUC”, oordeelt hij verder. “De meerwaarde van MONUC is absoluut onduidelijk. Zij voeren geen gerichte interventies uit. Hun vragen moeten ze van Baraka via Uvira over Bukavu aan Kinshasa stellen. De orders volgen de omgekeerde weg.”

“Trouwens,” en dit moet hem blijkbaar van het hart “La population de Fizi est celle qu’elle est”. Er zijn hulporganisaties genoeg, omkadering, initiatieven… maar de bevolking wil zelf niet!

Vorig jaar werd door de Congolese overheid een tractor aangekocht. Voor 80USD konden de mensen die huren. Toen ze niet op dit aanbod ingingen, werd de prijs verlaagd tot 30 USD (mijn bedenking: voor velen een maandloon…). Maar er waren geen gegadigden. Men geeft de mensen zaaigoed en werktuigen, maar ze weigeren naar de velden te gaan.”

Zijn handen gaan de hoogte in: “Ici, tout le monde attend. C’est l’attentisme!”.

Tot zover de mening van de plaatselijke overheid. Bijna had ik de man een draai om de oren verkocht. Dat zou me wellicht niet goed bekomen zijn.

Op de terugweg van Fizi naar Baraka stop ik bij het Hôpital Général de Référence van Fizi. Het gebouw dateert uit de koloniale periode, van 1956. De tand des tijds vrat gulzig. Het hospitaal heeft verschillende afdelingen: consultatie, hospitalisatie, pediatrie, materniteit, chirurgie en pharmacie. Er zijn drie artsen: drie generalisten. En 27 verpleegsters.

In de inkomhall staat een grote, houten kist met een jaartal: 2008. Een röntgenapparaat, een schenking uit Kinshasa. Er is nog steeds niemand gevonden om het te installeren.

De tractor waar de administrateur het over had, staat met een platte voorband in Baraka. Van waar zou de nieuwe band moeten komen, en wie zal hem betalen? Niemand die het weet.

Els Schelfhout

Lees maandag deel 5: over de verantwoordelijkheid van KinshasaLees ook:

Wat prins Laurent niet zag in Congo (1) Wat prins Laurent niet zag in Congo (2) Wat prins Laurent niet zag in Congo (3)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content