‘S tel je voor: in het ravijn waar de pret zich afspeelde, rook het een uur later nog naar bloed‘ schreef Michail Lermontov in juli 1840 naar een van zijn vrienden in Moskou. Lermontov, schrijver van Een held van onze tijd, diende in de Kaukasus in het expeditieleger van de beruchte Russische generaal Aleksei Petrovitch Yermolov, de bouwer ook van de vesting van Grozny, bij Tsjetsjenen bekend als ‘het schrikwekkende fort’.

Tijdens de campagnes tegen opstandige Tsjetsjenen liet Yermolov dorp na dorp platbranden en de lokale Tsjetsjeense bevolking – mannen, vrouwen en kinderen – uitmoorden. Het bloedige treffen bij de rivier Valerik, waar Lermontov meevocht, was een van die slachtpartijen.

In die dagen al was de islam het bindmiddel dat de Tsjetsjeense clans, aangevoerd door Ismail Bey, verenigde in hun eindeloze strijd tegen de Russen. De gruwel beschreven door Lermontov verschilt eigenlijk niet van wat zich tijdens de voorbije week afspeelde in Beslan, stadje in de Russische deelrepubliek Noord-Ossetië. De gijzelingsactie in school nr. 1, uitgevoerd door een commando van Tsjetsjenen en Ingoesjeten, waarbij wellicht 400 zo niet 500 doden vielen – het precieze cijfer zullen we wellicht nooit kennen – is een voortzetting van het oude conflict in de Kaukasus dat al bijna driehonderd jaar aansleept.

Sinds de tweede Russische invasie in 1999 heeft het jihadisme zich op het Tsjetsjeense conflict geënt. Moslimvrijwilligers trekken vandaag naar Tsjetsjenië (vaak na een opleiding in de oefenkampen langs de grens van Afghanistan met Pakistan) zoals ze vroeger naar Afghanistan of Bosnië gingen vechten.

De school in Beslan was het zoveelste slachtoffer van de moslimterreur die de afgelopen jaren over de hele wereld een bloedspoor heeft getrokken: van de New Yorkse WTC-torens en Kuta beach op Bali over de stations van Madrid tot de onthoofdingen in Irak.

Nu pas, na jaren van gruwel, gaan in Arabische landen de eerste, schuchtere proteststemmen op tegen het moslimextremisme. Protest ook tegen de ‘sjeiks en imams die graag zonen en dochters van anderen de dood in jagen, maar hun eigen kinderen in Europa en de Verenigde Staten laten studeren’ zoals Abdel Rahman al-Rashi, de baas van het televisiestation Al Arabiya, het onlangs verwoordde.

Sinds Boris Jeltsin tien jaar geleden de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny in puin liet leggen en duizenden inwoners naar vluchtelingenkampen dreef, en vooral nadat Vladimir Poetin, om electorale redenen, in 1999 de tweede Russische invasie heeft ingezet, heerst in Tsjetsjenië de complete wetteloosheid. Die chaos aan hun grenzen, waar Al-Qaeda en andere criminele en terroristische organisaties van profiteren, hebben de Russen mee gecreëerd.

De Russen hebben altijd geweigerd te onderhandelen over meer autonomie voor de Tsjetsjenen. Het uitdijen van dat conflict had wellicht vermeden kunnen worden. Tsjetsjenië heeft nauwelijks grondstoffen. De oliebronnen die het op zijn grondgebied heeft, zijn nagenoeg uitgeput. En strategisch is het land van weinig of geen belang meer voor de Russische veiligheid.

Intussen heeft Poetin van de oorlog met de Tsjetsjenen zijn eigen versie van de war on terror gemaakt. Hij laat zijn westerse vrienden, die wat gegeneerd de andere kant op kijken terwijl hij in Tsjetsjenië zijn vuile oorlog uitvecht, graag geloven dat hij de laatste wal is tegen de oprukkende chaos en het moslimextremisme die vanuit de Kaukasus Europa en de wereld bedreigen.

Poetin lijkt te denken dat hij, als 21e-eeuwse Yermolov, de Tsjetsjenen met onverbiddelijke represailles en ‘de reuk van bloed’ eronder kan houden. Brutaal geweld is het waarmerk van zijn speciale interventietroepen. In Beslan vielen tal van vluchtende kinderen door de kogels van de Spetsnaz – de Russische tegenhangers van de Amerikaanse Special Forces.

Het verleden, en nu weer het drama in Beslan, tonen nochtans aan dat er geen maat meer staat op wat het moslimterrorisme bereid is aan te richten. En het is de oorlog die altijd weer nieuwe Ismail Bey’s, Osama’s en Basajevs voortbrengt.

rik van cauwelaert

Terwijl Poetin in Tsjetsjenië zijn vuile oorlog uitvecht, kijken de westerse vrienden wat gegeneerd de andere kant op.