Ewald Pironet

Stresstests zonder stress

Er is een nieuwe rage ontstaan in de economische wereld: doe de stresstest. Na de banken moeten nu ook de kerncentrales ze ondergaan. Jammer genoeg zijn die stresstests niet wat ze zouden moeten zijn.

Zo gaat dat: in Japan dreigt een nucleaire ramp omdat in Fukushima een aantal kernreactoren beschadigd zijn door een zware aardbeving en een tsunami. Meteen wordt in Europa en ook in ons land de vraag gesteld hoe het zit met de beveiliging van onze kerncentrales. ‘Stresstest!’, wordt dan al vlug geroepen. Want als we alle kerncentrales onderwerpen aan een stresstest, weten we of ze bestand zijn tegen de grootste veiligheidsrisico’s. Of zo zou het toch moeten zijn.

In de nasleep van de financiële crisis werden onze banken al aan een stresstest onderworpen. Het mocht niet meer gebeuren dat een grote bank failliet dreigde te gaan en zo een hele economie in gevaar bracht. Er kwam een stresstest en in juli 2010 werden alle grote Europese banken gezond verklaard. Oef, probleem van de baan. Tot nauwelijks een maand later Anglo Irish, de derde bank van Ierland, in de problemen kwam nadat er ‘plots’ een gat van 23 miljard euro was ontdekt. Bleek dat Ierland alleen zijn grootste twee banken had getest. Daarna bleek dat de criteria van die stresstest ook niet veel voorstelden.

Gevolg is dat Europa momenteel een tweede, strengere stresstest uitvoert bij de banken. Zo zal nu bijvoorbeeld nagegaan worden hoe de banken reageren op een economische krimp van 4 procent en een daling van de aandelenmarkten met 15 procent. Het risico dat banken lopen bij het aanhouden van staatsobligaties op lange termijn – toch niet onbelangrijk in de huidige Europese schuldencrisis – wordt dan weer buiten beschouwing gelaten.

De criteria voor deze tweede stresstest werden dan ook na heel wat politiek gelobby opgesteld en zijn zo geschreven dat ze voor de meeste banken nauwelijks problemen zullen opleveren. Of zoals de beurskrant De Tijd in dit verband schreef: ‘Of de inzittenden van een auto voldoende beschermd zijn bij een ongeval test je niet door met de wagen over een kasseistrook te rijden, maar door die tegen hoge snelheid frontaal tegen een muur te laten crashen. Dan pas leer je waar de zwakke punten zitten.’

Nu komen er dus stresstests voor onze kerncentrales. Wie kan daar iets tegen hebben? Probleem is wel dat in de meeste stresstests nooit de stress, de druk stelselmatig verhoogd wordt, op zoek naar de echt zwakke punten. Wat gebeurt er met een bank als de economie met meer dan 4 procent krimpt en de aandelen met meer dan 15 procent kelderen? Wie durft te zeggen dat dit nooit zal voorvallen? Wat als een kerncentrale niet alleen getroffen wordt door een zware aardbeving, maar ook nog door een verwoestende tsunami? En dat niet één reactor, maar vier of zes reactoren tegelijkertijd in de problemen komen? Echte stresstests houden rekening met het hoogst onwaarschijnlijke, met de ‘zwarte zwaan’ om het met Nassim Nicholas Taleb te zeggen. Dat gebeurt nu niet. Ach, als de bevolking maar is gerustgesteld.

Toch zijn die stresstests niet geheel vrijblijvend. Nadat uit de stresstest was gebleken dat de banken schijnbaar tegen een stootje kunnen, trok de financiële windhandel meteen weer aan. En vicepremier Didier Reynders (MR) zei vorige week al terloops dat ‘als uit de stresstests blijkt dat de kerncentrales nog prima in orde zijn, we ze misschien nog wel langer kunnen openhouden’. Zo gaat dat dus.

De stresstests verspreiden niet alleen een vals gevoel van veiligheid, ze dienen ook om zonder omkijken op de ingeslagen weg verder te kunnen gaan. Tot de volgende onverwachte schok.

Ewald Pironet

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content