Lisa Kuitert over de drastische verandering van het lezerspubliek.

Lisa Kuitert, Onrust op de literaire boekenmarkt, in: Ons Erfdeel, april-mei 2003, blz. 231-244.

Zou het debuut van Den Hartog Jager in de smaak vallen van de huidige lezer, excuseer: lezeres? Lisa Kuitert, hoogleraar boekwetenschap, maakte in het jongste nummer van Ons Erfdeel een heldere synthese van de evolutie van de boekenmarkt in Nederland die ook naar Vlaanderen kan worden geëxtrapoleerd. Zo staat ze stil bij de recente vervrouwelijking van de romanlezer. Ze verwijst daarvoor naar een onderzoek over leesgewoontes uit 1996. In dat onderzoeksrapport werd een halve eeuw leesgedrag in Nederland onder de loep genomen. Wat bleek? ‘In 1955-’56 spanden studerenden tussen 18 en 28 jaar met 96 procent van de boekenlezers de kroon’, aldus Kuitert. Vijftig jaar later zijn de jongeren, en zeker de jongens, helemaal uit het beeld verdwenen en is hun plaats ingenomen door hoger opgeleide dames van rond de vijftig en meer.

Die trend van een vervrouwelijking van de romanlezer is vandaag meer dan ooit zichtbaar. Heeft lezen dan een imagoprobleem? Kuitert wil daarop niet direct ja antwoorden. Wanneer erudiete lezeressen immers de doelgroep bij uitstek vormen van de romanproductie, dan heeft de romanschrijver, en a fortiori de romanschrijfster, de wind in de zeilen: ‘Juist de boeken lezende bevolkingsgroep van hoger opgeleide oudere vrouwen, is een groep die vanwege de vergrijzing de komende jaren alleen maar groter zal worden.’

Kuitert stelt jammer genoeg niet de vraag naar het effect van die vrouwelijke groeimarkt op het product zelf. Je hoeft geen marketeer te zijn om te begrijpen dat het precies deze doelgroep is die een bepaald soort van relatieliteratuur of getuigenisverhalen in de hand werkt én goed doet verkopen. Hetgeen natuurlijk niet betekent dat de kwaliteit van dergelijke emo- literatuur op maat van een vrouwelijk lezerspubliek per se ondermaats zou zijn. Kortom, het nieuwste werk van Connie Palmen en Kristien Hemmerechts vindt gegarandeerd zijn weg naar het publiek, maar of dat van het debuut van Den Hartog Jager kan worden gezegd, is zeer de vraag. Ook al speelt zijn boek in de kunstwereld en leiden de strapatsen van de dandy hem naar de vrouwvriendelijke sensualiteit van de Provence. Misschien is zijn aanpak te cerebraal, maar dan onderschat je zonder meer de brains van de hoger opgeleide oudere, excuseer: spirituele vrouw, waar Kuitert het over heeft.

Frank Hellemans

Een speelse ontmaskering van het huidige kunstbedrijf én een indringend portret van een snob-zinzoeker.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content