Vandaag is Jorginho (29) kandidaat-winnaar van de Ballon d’Or én onmisbaar in de Italiaanse nationale ploeg, die straks aantreedt in de Nations League. Op zoek naar de roots van de spelverdeler.
Het tv-signaal is zwak. Iemand probeert de antenne te verzetten om een beter beeld te krijgen, de anderen gaan zitten. In Camp Nou weerklinkt de hymne van de Champions League. De finale is maar één wedstrijd verwijderd.
Vijf uur verder naar het westen, in Brazilië, heeft een coach de middagtraining verschoven, hij vindt het een goed idee dat de jongeren die halve finale zien. De kleinste kijkt gefascineerd toe, met grote ogen. ‘Kijk, Pirlo probeert Kaká weg te sturen, wat een pass! Hij beslist wat er gebeurt. Ik wil worden zoals hij.’ Iedereen lacht, de trainer niet. Hij gelooft in wat de jongen heeft gezegd.
In april 2006 zijn de voetbalterreinen van de Escolinha de Futbol di Guabiruba echte moddervelden na de hevige regen. Een vijftigtal jongens uit alle hoeken van Brazilië zijn naar dit kleine sportcentrum afgezakt voor een trainingskamp. Het valt op dat de taal van de begeleiders en trainers Italiaans is. De lichtingen 1989 en 1990 zijn al naar Europa vertrokken voor toernooien en testen bij Europese clubs. Hier wordt twee keer per dag getraind, ’s avonds worden de schoollessen gegeven. Het kleine gebouw dient als slaapplaats en turnzaal. Midden in het woud liggen drie velden.
Jorginho, van de lichting 1991, heeft als trainer Mauro Bertacchini. Hij trainde ooit de jeugd van Modena en Fiorentina, waar hij ook hoofdscout was. In Guabiruba heeft hij de jonge Jorginho voorbereid op een Italiaans avontuur. ‘Toen de jongen hier aankwam, hield hij niet op met dribbelen. Hij was gewend aan voetballen op het strand en zaalvoetbal, hij stopte de bal onder zijn voet. We zijn met hem van nul herbegonnen, om hem de basis aan te leren. Het talent had hij al. Als aanvaller liepen de verdedigers hem tegen de grond, want hij was vederlicht, woog amper 50 kilo. Maar op het middenveld hield hij het hoofd omhoog, had hij overzicht en wees hij zijn ploegmaats waar ze moesten lopen. Hij vroeg me altijd uit over Kaká, ik zei hem dat hij moest voetballen zoals Pirlo en met zijn ogen stelen van Xavi. Ik liet hem dertig meter terugzakken en zette hem net voor de verdediging. Gelukkig volgde hij mijn raad op.’
Vijftien jaar later zal Jorginho als kersvers Europees kampioen zeggen: ‘Ik dank Mauro, de trainer die mijn carrière veranderd heeft.’
In het klooster
In Imbituda, een vissersdorp aan de Atlantische Oceaan, was het zijn moeder Maria Tereza die de trainingen voor Jorginho organiseerde. Ze was zelf voetbalster en wilde haar passie overzetten op haar zoon. ‘Toen hij vier was, legde ik op het strand de basis uit: hoe de bal stoppen, controleren, bijhouden.’ Jorginho slaat geen wedstrijd van zijn moeder over, is haar eerste supporter. ‘Ik speelde in de regionale competitie, hij ging naar alle stadions mee en supporterde alsof ik in de Champions League speelde.’
Van onze 20 euro per week ging de helft naar een telefoonkaart om met onze familie in Brazilië te bellen.’
Rijk is het gezin niet, ze wonen in een huurhuis. De ouders zijn gescheiden, geld is er amper. Maria Tereza helpt de dertienjarige Jorginho met het inpakken van zijn tas voor een autorit die drie uur zal duren. Het is een emotioneel moment. ‘Maar het was de enige mogelijkheid voor hem om in Europa te geraken, we hadden geen geld.’ In Guabiruba laat ze haar zoon achter.
Op een dag rinkelt de telefoon. ‘Het was Jorge aan de lijn. Hij wilde naar Italië. Ik dacht dat hij een grap maakte. De 200 kilometer tussen ons dorp en de trainingsstage leken me al een wereldreis. Hij verzekerde me dat het geld geen probleem was. Hij wilde en moest die kans grijpen.’
Met de sporttas stapt hij in 2007 op het vliegtuig. De eindbestemming is Verona, waar Hellas testwedstrijden organiseert. Het grote Hellas, dat in 1985 Italiaans kampioen werd, is intussen afgezakt naar derde klasse, de Serie C. Geld is er niet in kas. ‘Ik stond aan de rand van het veld toen een kinesist me enthousiast tegemoetkwam’, vertelt Riccardo Prisciantelli, toenmalig directeur van de jeugdschool. ‘Hij had een waanzinnig talent gezien.’
Korte tijd tevoren werd Prisciantelli aangeklampt door een zakenman die in Zuid-Amerika werkte. ‘Hij stelde me een aantal jonge voetballers voor. Ik zei dat de club daar geen budget voor had, maar hij mocht ze altijd langs brengen.’
Jorginho springt eruit en de club wil zo’n talent niet laten ontsnappen. Om hem in de buurt te houden zoekt en vindt de jeugddirecteur een bed in het nabijgelegen klooster San Filippo Neri. Prisciantelli laat hem trainen bij een plaatselijke kleine club, Berretti, en stopt hem elke week 20 of 50 euro toe. ‘We konden hem niet aansluiten, er waren problemen met zijn paspoort. Het klooster en de kleine club waren de enige mogelijkheid om hem een kans te geven, hij was toen zestien. Ook de keeper van de eerste ploeg, Rafael, stopte hem wat geld toe. Het was de enige mogelijkheid om hem te laten studeren, de taal te laten leren en hem te laten voetballen. Ik durf er niet aan te denken hoe vaak hij ’s nachts heeft liggen huilen in dat klooster, maar hij heeft zich daar wel doorgezet. Talent had hij genoeg, maar hij was te frêle, dus installeerde ik een paar fitnesstoestellen in het trainingscentrum waar hij ’s ochtends aan de slag ging tot men hem verplichtte weg te gaan.’
In de kerstperiode wordt Maurizio Sarri de nieuwe hoofdtrainer voor een korte periode, vijf wedstrijden. ‘Hij vroeg me om een paar jongeren te laten meetrainen met de A-kern. Zodra hij Jorginho zag, was hij verliefd’, lacht Prisciantelli. ‘Daarom wilde hij hem achteraf hebben, eerst bij Napoli en nadien bij Chelsea. Maar toen had Jorginho nog geen contract, het was een risico om hem te laten meetrainen met het eerste elftal. Had hij zich geblesseerd, dan zaten we in de problemen. Toch liet ik hem opnemen in de kern voor de winterstage. Ik heb echt alles gedaan om zijn carrière te lanceren. Altijd ben ik blijven geloven in zijn talent, ook als zijn trainers hem daarna niet opstelden.’
Een paar jaar later, toen Jorginho zijn eerste profcontract kreeg, belde hij Prisciantelli op. ‘Hij nodigde mij en Rafael met diens gezin uit voor een etentje. De moeilijke jaren waren voorbij. Daarna heb ik hem niet meer gezien.’
In kostuum
Emerson Marcelina groeide met Jorginho op in Imbituba. ‘Zijn moeder gaf hem training op het strand aan de oceaan, in het weekend organiseerden we toernooien. Jorge kon alles. Op een dag mochten we meedoen met de ploeg van 1987, jongens van vier jaar ouder. Hij was zo mager dat het shirt hem niet paste en dus speelde hij maar in zijn kostuum.’ In Guabiruba was Emerson er niet bij, in Italië zouden de vrienden elkaar terugvinden. Bij Berretti stonden ze weer schouder aan schouder, zoals in Imbituba. ‘In de heenronde wonnen we alles. In de halve finale van het kampioenschap verloren we enkel van het Pescara met Marco Verratti. ‘
Naast het veld was het leven hard voor de twee jonge Brazilianen. ‘In het klooster luidden elke dag om zeven uur de klokken. De vrouw die de kamers schoonmaakte was stipt. ’s Avonds bogen we ons met de monniken over de vervoegingen van de werkwoorden in het Italiaans. Als we in de stad wandelden, keken we naar wat er in de uitstalramen lag. Iets kopen konden we niet. Van onze 20 euro per week ging de helft naar een telefoonkaart om met onze familie in Brazilië te bellen.’ Wat hen dreef, was de hoop op een profcarrière. ‘Ik herinner me Jorginho’s debuut in de Serie B. Hij was zo gelukkig en nodigde mij en de andere Brazilianen na de wedstrijd uit. ‘Ik trakteer’, riep hij. Dat was ons eerste echte Italiaanse avondmaal.’
Emerson had heimwee en besloot terug te keren naar huis. ‘Jorge probeerde me nog te overhalen om te blijven. Hij liep met me mee naar het station, waar we allebei huilden bij het afscheid. Had ik toen naar hem geluisterd, voetbalden we misschien nog altijd samen.’ Vandaag is Emerson middenvelder bij Hamrun Spartans, een eersteklasser uit Malta. Zijn vriend ziet hij nu vooral op tv.
Tweedehandse Peugeot
Na het vertrek van Emerson speelt Jorginho’s leven zich af op de trappen van de Piazza Bra in het centrum van Verona, waar hij de weekends zonder wedstrijd doorbrengt met een milkshake van één euro. De rest van het geld verbruikt hij aan een oude pc in een internetbar, het is de enige manier om zijn familie te zien. Echte vrienden heeft hij op dat moment weinig. Rafael, de ex-doelman van Verona, is er één van.
‘Toen we elkaar leerden kennen, was hij verdrietig’, zegt Rafael. ‘Ik probeerde hem te troosten. Samen gingen we naar de supermarkt, soms bowlen. Als hij bij mij was, vergat hij zijn problemen.’ Rafael was die eerste jaren zijn grote broer in een ver land. ‘Ik kookte Braziliaanse gerechten voor alle Brazilianen. Jorginho schrokte alles op, hij was in het klooster sobere maaltijden gewend.’ Vandaag zijn ze nog altijd goeie vrienden. Samen hebben ze veel meegemaakt. ‘Toen hij zijn eerste contract tekende bij Verona, kocht hij zich een auto. Die was nodig om de verplaatsingen te maken naar Sambonifacese, een kleine club waar hij aan uitgeleend werd. Hij koos een tweedehandse zwarte Peugeot 106. Iets beters kon hij zich niet permitteren.’
In 2014 betaalt Napoli 9,5 miljoen euro voor de middenvelder, die intussen met Hellas Verona in de Serie A is beland. Onder Rafael Benítez is hij geen basisspeler. Wanneer Sarri bij Napels aankomt, verandert alles. Sarri maakt van hem de draaischijf op het middenveld, de centrale man in zijn 4-3-3. Wanneer de trainer in 2018 naar Chelsea verhuist, wil hij hem meenemen. Napoli wrijft zich in de handen met de 57 miljoen euro transfersom. Zes keer meer dan het zelf aan Verona betaalde.
Stap voor stap werd Jorginho’s droom bewaarheid. Hij legde de omgekeerde weg af van zijn overgrootvader langs vaders kant, Giacomo Frello, die uit de provincie Vicenza naar Brazilië vertrok op zoek naar een beter leven.
Vandaag is de cirkel rond, op zijn beurt ontdekt Jorginho vanuit Brazilië het Italië van zijn overgrootvader, om dezelfde reden: op zoek naar een beter leven.
‘Bij ons noemt men zo’n speler de pianodrager’, zegt mama Maria Tereza, die trots is op de weg die haar zoon heeft afgelegd. ‘Dat is degene die op het veld de tactiek van de ploeg bepaalt, die ook het vuile werk opknapt, maar zonder wie er geen spektakel is. Dat is wat Jorginho doet.’
Door Oscar Maresca
Italië, niet Brazilië
Via zijn overgrootvader Giacomo Frello krijgt Jorginho in 2012 de Italiaanse nationaliteit. Hij wordt opgeroepen voor Jong Italië en mag in maart 2016 één minuut invallen met de A-ploeg onder Antonio Conte in de aanloop naar het EK 2016. In mei speelt hij nog eens een halfuur, maar Conte neemt hem niet meer naar het EK.
In november 2017 wordt hij opgeroepen door Gian Piero Ventura voor de belangrijke terugwedstrijd in Italië tegen Zweden. Italië heeft de heenmatch van de play-offs verloren en moet absoluut winnen om zich te plaatsen voor het WK in Rusland. In diezelfde periode contacteert ook Edu Gaspar hem, de voormalige coördinator van de Braziliaanse nationale ploeg. Hij zegt: ‘Jorge, we denken eraan om je op te roepen, maar we kunnen je niets garanderen. Praat met je familie.’ Het is een kantelmoment, vertelt Jorginho aan een Braziliaanse tv-zender: ‘Het was mijn droom om ooit voor de Seleção te spelen, maar ik voelde dat Italië mijn hulp meer nodig had voor die beslissende wedstrijd. Ik herinnerde me dat, toen ik hulp nodig had, Italië me had geholpen en deuren voor me opende. Daarom heb ik die keuze gemaakt. Ik heb er nog geen spijt van gehad.’
In die beladen wedstrijd, de zwarte dag uit het Italiaanse voetbal, maakt Jorginho zijn echte debuut voor de Squadra, maar hij blijft net als heel het land met een kater achter: de wedstrijd eindigt op 0-0, Italië gaat niet naar het WK.
Vanaf dan mist hij, wanneer hij fit is, geen wedstrijd meer. Het echte voetbalsprookje met de nationale ploeg begint in een vriendschappelijke wedstrijd tegen Oekraïne op 10 oktober 2018 in Genua. Daar zet Roberto Mancini, na wat gepuzzel in zijn eerste interlands, voor het eerst wat men in Italië een doppio play noemt neer, een dubbele spelmaker, door Jorginho aan Verratti te koppelen. Twee spelers die elkaar perfect aanvoelen, de één wat meer vooruitgeschoven (Verratti) omdat hij niet alles kan belopen, de ander die het loopwerk niet schuwt en zich ondergeschikt maakt. Zelden zelf de uitblinker, maar er altijd voor zorgend dat anderen uitblinken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
