De roots van Leroy Sané: ‘Leroy was mijn rechterhand op het veld, ook al was hij pas tien’

Ooit werd zijn papa Souleyman Sané vanwege zijn huidskleur uitgefloten in de Duitse voetbalstadions, maar vandaag geldt Leroy Sané als een van de vaandeldragers van Die Mannschaft. Op bezoek in Wattenscheid, waar vader en zoon Sané nog altijd thuis zijn. Aflevering 3 van een zomerreeks over de roots van aanstormende talenten.

Een kleine kilometer buiten het centrum van Wattenscheid, op 500 meter van de E40 die het hele Ruhrgebied van west naar oost doormidden snijdt, liggen de jeugdvelden van SG Wattenscheid 09, naast een sporthal en een zwembad. Hier trainde en speelde Leroy Sané vroeger, al lag hier toen geen kunstgrasveld, maar een veld in gravel. Eén keer per week trainden de jonge talentjes van Wattenscheid op gras, op het oefenveld van het eerste elftal, naast het Lohrheidestadion.

In Hotel Beckmannshof naast het jeugdtrainingscentrum, waar zich ooit het enige openluchtzwembad van het Ruhrgebied bevond, is geen kamer meer vrij, evenmin als in de hotels in de wijde omgeving. Een handelsbeurs zorgt voor goeie omzetcijfers. Die kan de regio gebruiken, zegt de eigenares, FrauMucha. Haar zoon zat nog met Leroy Sané op school. Het is hier de laatste decennia allemaal veel minder geworden. De neergang begon met de verplichte aanhechting van de gemeente bij de stad Bochum in 1975. ‘Wattenscheid was toen een rijke en welvarende stad, ‘ zegt ze, ‘maar nu niet meer. De mensen trekken naar de nieuwe winkelcentra in Oberhausen, Essen en Bochum.’

In 1975 ging de 80.000 inwoners tellende stad op in het grotere Bochum, de cultuurhoofdstad van het Ruhrgebied, op dik twee en een half uur rijden van Brussel. Een wandeling door het autovrije hart van het eeuwenoude Wattenscheid biedt een pijnlijke confrontatie met de economische neergang: de leegstand in de winkelwandelstraat Ooststraat en de zijstraten is groot. Wat rest, zijn filialen van goedkope ketens, exotische kapperszaken en eetgelegenheden met namen als Damascus, plus een paar druk beklante zaken zoals het Italiaanse ijssalon Europa.

Redder Schalke

Wie de mijnheuvel naast het Lohrheidestadion van SG Wattenscheid 09, minder dan een kilometer van het centrum, tot boven beklimt, beseft meteen hoe nietig de voormalige Bundesligaclub is in dit voetbalwalhalla. Tien kilometer naar het noorden zie je de Veltins-Arena van Schalke liggen. En in het oosten ligt het stadion van Bochum, inmiddels zelf afgezakt tot de middenmoot van tweede klasse, en nog verderop dat van Borussia Dortmund.

Vandaag is SG Wattenscheid 09 een bescheiden vierdeklasser die het in de Regionalliga West opneemt tegen andere gevallen grootheden uit de regio, zoals Rot-Weiss Essen, Rot-Weiss Oberhausen, Alemannia Aachen en de reserven van Dortmund. Het eindigde elfde, maar kreeg pas op de laatste speeldag zekerheid over het behoud, nadat het een paar maanden eerder enkel via crowdfunding het failliet kon afwenden. Aan Café Gatenbröcker op de Oude Markt hangt nog een papier dat uitnodigt tot het bijwonen van het Endspiel op 18.05 in het Lohrheidestadion: Zusammen zum Klassenerhalt, samen voor het behoud. Meer dan 1000 toeschouwers daagden op, ruim het dubbel van het aantal bezoekers voor de gemiddelde thuismatch.

Om wat meer financiële ademruimte te krijgen, speelt op zondag 14 juli Schalke hier een oefenwedstrijd tegen de vierdeklasser. ‘ Das Retterspiel, Schalke kommt‘, titel de website van de zwart-witten. In boekhandel Van Kempen in het centrum van Wattenscheid, waar ze ook supportersattributen van de club verkopen, verzekeren ze dat de voorverkoop vlot verloopt voor het duel tussen de twee voormalige clubs van local hero Leroy Sané.

Iets na twee uur arriveert Aytekin Samast aan het Lohrheidestadion. Hij trainde Sané in diens laatste twee jaar bij Wattenscheid. Eerder contacteerden Duitse media hem al over Leroy. Een paar maanden geleden miste hij, wegens met vakantie, een interview met de Engelse Daily Mirror naar aanleiding van de CL-wedstrijd tussen Manchester City en Schalke. Tijdens het gesprek met zijn Belgische gast op de tribunes van het Lohrheidestadion rinkelt de telefoon. Een onbekend nummer uit Frankrijk. ‘Waarschijnlijk weer voor Leroy’, zucht hij.

Over de huidige opkomende ster van Duitsland kan hij wel iets zeggen, bevestigt hij een paar dagen eerder aan de telefoon: ‘ Das war mein Junge. ‘

Appel

Tien jaar was het jonge talent toen Aytekin Samast hem uit handen gaf, zegt hij op weg naar de tribune waar een smalle en steile trap van de kleedkamers onder de atletiekpiste naar het veld voert. ‘Hier is bij een bekerwedstrijd eens een speler weggegleden. Leroy was toen ballenjongen bij het eerste elftal.’ Vroeger kwam Aytekin hier om de twee weken de thuiswedstrijden van Wattenscheid in tweede en eerste klasse bekijken. De andere week zat hij in Bochum op de tribune, waar hij zijn jeugdopleiding kreeg ‘omdat er bij Wattenscheid geen plaats meer was’, en waar hij nog steeds woont.

Vroeger was Wattenscheid top qua jeugdwerking in het voetbal, mijmert hij. ‘Beter dan Schalke, Dortmund en Bochum. De gebroeders Altintop kwamen van hier, Yildiray Bastürk ook, en Thorsten Fink maakte hier zijn Bundesligadebuut, om later met Bayern de Champions League te winnen.’

Op een dag kreeg Samast van de jeugdcoördinator van Wattenscheid de vraag om een jeugdploegje te trainen bij de club waar zijn zoon een jaar hoger speelde. ‘Ik ben dat team waar Leroy bij hoorde gaan bekijken, ze verloren tegen Bochum met 8-0, maar ik zag kwaliteit. Toen de coördinator me na die match vroeg of ik het nog zag zitten, antwoordde ik hem: ‘Als we na de zomer niet verliezen van Bochum, trakteer jij de jongens op een mooie ijscoupe. Als we verliezen, trakteer ik hen, én jou erbij.’ Dat vond hij een mooie deal. We klopten Bochum met 3-1, en hij heeft die traktatie met plezier betaald.

‘Dat eerste seizoen eindigden we ex aequo op de eerste plaats met Leverkusen, dat toen ook al top was in Duitsland qua jeugd. Nooit gezien voor Wattenscheid. Tegen Leverkusen zat Rudi Völler, wiens zoon daar ook speelde, op de tribune te kijken, zo goed was het niveau, ook tactisch.’

Met acht tegen acht spelen ze dan nog maar. ‘Maar ik liet hen ook tactisch werken. Vader Sané zat vanaf de overkant te kijken. Leroy was toen al heel zelfstandig. Ik raadde de jongens aan om zelf hun spullen in de tas te stoppen en die niet door mama te laten maken. Leroy deed dat al, uit zichzelf. Ik vond hem heel volwassen voor zijn leeftijd. Als ik iets zei, luisterde hij heel goed, en paste dat ook toe. Later vertrouwde papa Sané me nog toe: ‘Van jou heeft hij veel opgestoken.’

‘Ik vergelijk Leroy met een appel. Aan de meeste appels scheelt iets. Ze zijn niet mooi rond, of glad. Er zitten vlekjes op, of ze hebben een lichtjes andere vorm. Maar Leroy was op die leeftijd al een mooie, perfecte appel. Hij stuurde de ploeg al op het veld, liep altijd voorop. Hij corrigeerde ook de andere spelertjes op het veld en hielp me zo enorm. Hij was mijn rechterhand op het veld, op zijn tiende. Ik zei toen al tegen Souleyman: ‘Als hem niets overkomt, wordt dat een topper in Duitsland.’ Maar hij reageerde rustig: ‘Laten we maar wat afwachten, we zullen wel zien.’ Fantastische mensen, zijn ouders. Nooit hebben ze hun zoon bekritiseerd of opgehemeld in het openbaar. Ze hebben hun kinderen goeie waarden in het dagelijkse leven bijgebracht, maar op sportief vlak op geen enkele manier onder druk gezet. Ik gaf de kritiek in hun plaats. Leroy kon dat hebben, en hij deed er iets mee.’

Herkent hij nog iets van het jongetje van toen in de speler die hij nu ziet? ‘Als ik hem met Manchester City of de nationale ploeg bezig zie, zie ik het spelertje van toen. Op snelheid de bal meenemend, in de richting waarheen hij wil. Hij was niet zelfzuchtig, wist precies wie hij waar moest aanspelen. Ik leerde hem dat hij zo snel mogelijk de zestien meter moest induiken: daar heb je meer ruimte en vrijheid omdat de verdedigers je niet durven raken, uit angst om een penalty te veroorzaken. In de zestien moet een spits af en toe wél egoïst zijn.

‘Ik heb altijd geweten dat hij zijn weg zou maken. Leroy wilde vooruit. Karakter bepaalt vijftig procent van je succes. Als iemand zich bij de jeugd de beste waant, wordt het niets, want dan laten de anderen hem vallen. Leroy was geen egoïst. Hij zag altijd de beter geplaatste ploegmaat.’

Het gesprek is afgelopen. Op de atletiekpiste is het intussen wél druk geworden, met een paar tientallen jongeren die in actie zijn. In atletiek is Wattenscheid nog altijd de absolute top in Duitsland, maar in het voetbal trekken de jonge talenten in de regio eerder naar Schalke, Dortmund maar ook Leverkusen.

Kortom: de weg die ook Leroy Sané insloeg, al woont het gezin Sané nog altijd in Wattenscheid, op wandelafstand van het stadion.

Racisme

In de Friedrich Ebertstrasse die een wijde boog om het autovrije stadscentrum maakt, is een muur volgeschilderd met de symbolen van de stad: het wapenschild, het Lohrheidestadion, de kop van Hannes Bongartz die hier trainer was in de jaren toen Wattenscheid in de Bundesliga speelde, en een zwarte speler in de zwart-witte uitrusting van de plaatselijke cultclub. Het is niet Leroy, maar zijn vader Souleyman. De afbeelding toont de impact die Leroys vader hier ooit had. Souleyman Sané arriveerde in 1990 toen Wattenscheid net de historische promotie naar de Bundesliga had afgedwongen. Geboren in de Senegalese hoofdstad Dakar en opgegroeid in Frankrijk, belandde hij tijdens zijn dienstplicht als Frans militair in Duitsland. Toen al werd hij met racisme geconfronteerd. Een andere militair gaf hem een raad die hij ter harte zou nemen: ‘Blijf hier, loop niet weg. Maak een verschil.’

Na zijn legerdienst bleef Souleyman in Duitsland hangen. Bij tweedeklasser Freiburg speelde hij samen met huidig bondscoach Joachim Löw. Met FC Nürnberg maakte hij in de Bundesliga furore, als snelle en makkelijk scorende spits. Een mooie aanbieding van Girondins Bordeaux wees hij af om het avontuur met Wattenscheid aan te gaan, toen dat in 1990 naar de Bundesliga promoveerde. Op dat moment was Sané al Senegalees international, al had hij ook voor Frankrijk kunnen uitkomen. Michel Platini himself reisde naar Duitsland om hem te overtuigen, maar toen de Duitse bondscoach van Senegal, Otto Pfister, hem opriep, wist hij dat hij door voor Senegal te kiezen de droom van zijn vader waar zou maken. Uiteindelijk zou hij 55 keer voor Senegal spelen.

In de Bundesliga maakte hij furore, maar tegelijk werd hij langs de lijn in een land waar amper kleurlingen woonden verbaal zwaar aangepakt. Racisme was in die dagen een probleem in de Duitse stadions waar nog bijna alle spelers blank waren. De competitiespecial van voetbalblad Kicker voor het seizoen 1993/94, Sanés laatste jaar bij Wattenscheid, bevat amper vijf Afrikaanse spelers bij alle achttien eersteklassers samen. Een jaar later, toen Sané de gedegradeerde club ruilde voor het Oostenrijkse Innsbruck, waarmee hij Oostenrijks topschutter zou worden, waren er nog steeds maar acht Afrikanen actief in de Bundesliga.

Na een gewonnen bekerwedstrijd tegen HSV waarin de harde kern ‘ Neger raus!’ scandeerde, reageerde hij gevat met: ‘ Nicht Neger raus, HSV raus. ‘ Tijdens een andere wedstrijd kreeg hij een banaan naar het hoofd. Kalm raapte hij die op, pelde hem en at hem op.

In Wattenscheid leerde hij zijn toekomstige vrouw kennen. Regina Weber was toen West-Duitslands beste gymniaste, met 32 nationale titels. Op de Olympische Spelen van 1984 in Los Angeles won ze voor Duitsland brons in de ritmische gymnastiek. Na Souleymans verblijf in Innsbrück en Lausanne keerde het gezin terug naar Duitsland waar Souleyman, die nog eens een paar jaar voor Wattenscheid voetbalde, in 1999 kapte met profvoetbal. In totaal speelde hij 174 Bundesligawedstrijden waarin hij 51 goals maakte, en nog eens 152 matchen in de tweede Bundesliga.

Het koppel woont nog steeds in Wattenscheid, waar ook hun drie zonen opgroeiden. Kim, Leroy en Sidi debuteerden voor SG Wattenscheid, verhuisden toen Leroy naar Schalke trok mee naar Gelsenkirchen en vergezelden hun broer later naar Leverkusen. Kim voetbalt niet meer, Sidi zit nog steeds bij de jeugd van Schalke, waar hij geldt als een groot talent.

Wie talent heeft, mag in deze tijden niet te lang blijven hangen in Wattenscheid.

In 2005 verlaat Leroy Sané zijn eerste club voor Schalke 04. Ook Aytekin Samast verhuist samen met zijn zoon naar Rot-Weiss Essen. ‘Ik kreeg toen aanbiedingen van andere grote clubs om de jeugd te trainen, maar ik kon niet tegelijk mijn zoon naar Essen brengen en in pakweg Leverkusen trainen’, zegt Samast.

50 miljoen

Sané trekt naar Schalke om drie jaar later te verkassen naar Leverkusen. In 2011 haalt Schalke hem wel terug naar het Ruhrgebied. ‘Omdat we in hem een potentiële prof zagen’, zegt Norbert Elgert (61), een van Duitslands meest befaamde jeugdtrainers, daar in Kicker over. ‘Hij beschikt over een enorme startsnelheid en ritmeverandering, zowel met als zonder bal aan de voet. Vroeger was hij al een goeie dribbelaar, zowel wanneer er amper ruimte is, als wanneer er snelheid kan gemaakt worden met één actie. Leroy straalt ook een soort onbezorgdheid uit, en benoemt de dingen zoals ze zijn.’

Bij Schalke looft zijn trainer André Breitenreiter zijn snelheid en doorzettingsvermogen, en noemt hij het verdedigende werk nog een werkpunt. Amper anderhalf jaar na zijn Bundesligadebuut in april 2014 gaat hij naar Manchester City, dat 50 miljoen neer dokt voor het talent dat amper 47 Bundesligamatchen op de teller heeft, niet eens een vierde van het totale aantal dat zijn vader afwerkte. ‘Velen vonden dat veel te vroeg om zo’n sprong te maken, voor zo veel geld verkocht te worden en zo veel geld al te verdienen’, zegt Toni Lieto, die voor Kicker Schalke 04 volgt. Sané junior is wel een gans ander type dan zijn vader: ‘Souleyman was eerder een pure afwerker, een doelpuntenmaker. Hij was heel snel, maar altijd doelgericht. Leroy heeft meer kwaliteiten. Hij ziet het spel goed, en bereidt als geen ander doelpunten van medemaats voor.’

Even glijden er donkere schaduwen boven de carrière, wanneer bondscoach Joachim Löw, de vroegere ploegmaat van zijn vader, in juni 2018 beslist om Sané niet mee te nemen naar het WK in Rusland.

‘Hij heeft daar goed op gereageerd door op de sociale media niet te reageren’, vindt Toni Lieto die desgevraagd nog even aanhaalt wat het probleem was bij de nationale ploeg: ‘Het was een waarschuwing voor een jongen voor wie alles wel erg snel gaat. Löw wil teamspelers, en hij twijfelde of Leroy dat op dat moment was. Die grote tatoeage op zijn rug is daar maar een illustratie van. Hij leek een tijdlang zo’n type van wie Löw dacht: die hebben we hier niet nodig. Als waarschuwing heeft het zijn effect bij Leroy niet gemist, maar met hem erbij was Duitsland op het WK wél verder geraakt dan de eerste ronde.’

Mettertijd zijn de plooien gladgestreken. Stilaan wordt Leroy de topper die Aytekin Samath altijd in hem heeft gezien. Wat Lieto vandaag verrast, is ‘dat hij al zo vroeg op zo’n hoog niveau constant speelt. Meestal heb je daar meer tijd voor nodig. Er zijn weinig voorbeelden van spelers die zo snel zo’n weg afgelegd hebben.’

Bayern

Als Aytekin Samast vandaag zijn vroegere poulain nog één raad zou moeten geven, wat zou dat dan zijn? Daar moet hij niet lang over nadenken: ‘Dat hij naar Bayern komt.’ Dat zegt hij niet omdat hij zelf Bayernfan is, benadrukt hij. Zijn lievelingsclubs zijn VfL Bochum en Trabzonspor, de club waar zijn familie vandaan komt. ‘Maar Bayern gaat goed met zijn spelers om, zeker ook met jonge Duitse talenten. Ze zorgen niet alleen voor de speler, maar ook voor de mens. Je loopt er niet verloren, en je verhoogt je status in de nationale ploeg als je voor Bayern speelt.’

Aytekins raad komt niet zomaar uit het niets. Een paar weken eerder doken de eerste geruchten op over mogelijke interesse van de Duitse topclub om het jonge talent terug naar huis te halen. Alsof het toeval is, titelt de Westdeutsche Allgemeine Zeitung, de dag na het gesprek: Het grote pokerspel rond Leroy Sané. Bayern wil de 23-jarige graag uitspelen op de flank. In Sport Bild van twee weken geleden ontkende Bayernbestuurder Karl-Heinz Rummenigge dat zijn club een bod van 80 miljoen euro heeft gedaan, maar bevestigde wel de interesse: ‘Eerst moet de speler zeggen of hij zich kan voorstellen om naar Bayern te komen. Als hij dat wil, nemen we contact op met City. Ik vind hem een interessante speler, zowel als voetballer maar ook als persoonlijkheid.’

Intussen toonde Sané met de nationale ploeg nog eens hoeveel progressie hij heeft gemaakt. Wordt ongetwijfeld heel binnenkort vervolgd.

Het sprookje van Wattenscheid

‘Dit is het ergste wat de Bundesliga kon overkomen’, zuchtte toenmalig Bayernmanager Uli Hoeness toen de kleine club uit het Ruhrgebied er in 1990 in slaagde om te promoveren naar eerste klasse. Vier jaar hield SG Wattenscheid 09 het op het hoogste niveau vol, met een elftal nobody’s met een fantastische teamspirit, getraind door Hannes Bongartz, ex-speler van de club én schoonzoon van de verantwoordelijke voor het sprookje: textielmagnaat Klaus Steilmann.

Steilmann richtte in de jaren 50 in Wattenscheid met 20.000 euro startkapitaal en 40 werknemers een kledingconcern op met als motto ‘Mode voor miljoenen, niet voor miljonairs.’ Begin jaren 90 schatte het tijdschrift Forbes zijn vermogen op een half miljard euro. Hij nam ook de plaatselijke voetbalclub over, met twee dromen: ooit naar de Bundesliga gaan, en daar winnen van aartsrivaal Bochum. De twee dromen kwamen uit, de laatste dankzij twee goals van Souleyman Sané in de winter van 1992. Toen Steilmann echter stopte met investeren (in 40 jaar zou hij zo’n 50 miljoen euro in de club gepompt hebben), bleek dat Wattenscheid een eenmansclub was geweest.

Na de degradatie in 1994 verdwenen trainer Bongartz en topspelers Sané en Thorsten Fink en ging het bergafwaarts, met als dieptepunt de degradatie naar zesde klasse in 2010. Vandaag speelt de club weer twee afdelingen hoger.