‘FIFA en Qatar onverschillig voor uitbuiting arbeidsmigranten WK 2022’

De wereldvoetbalbond FIFA en Qatar blijven onverschillig tegenover de systematische uitbuiting van arbeidsmigranten die stadions helpen bouwen voor het WK 2022 in Qatar. Dat zegt mensenrechtenorganisatie Amnesty International in een nieuw kritisch rapport. “Ondanks vijf jaar van beloftes, slaagt de FIFA er amper in om de mensenrechtenschendingen tegen te houden”, aldus de organisatie.

Het rapport van Amnesty International gaat meer bepaald dieper in op de situatie van arbeidsmigranten die meewerken aan de bouw van het ‘Khalifa International Stadium’ in de hoofdstad Doha. Veel van hen vertelden in interviews met de mensenrechtenorganisatie dat de arbeidsomstandigheden en -voorwaarden in Qatar anders waren dan wat hen beloofd was door de recruteerders in hun thuisland. Het gaat onder meer om maanden van achterstallige lonen, krappe slaapkamers in slechte toestand en werkgevers die paspoorten in beslag nemen of arbeiders zelfs beletten om naar huis terug te keren. Als arbeiders durven te klagen over de arbeidsomstandigheden, worden ze vaak bedreigd. Vorig jaar werkten zo’n 4.000 arbeiders mee aan de bouw van de WK-stadions. In de volgende twee jaar zou dat stijgen tot zo’n 36.000. Dat maakt het probleem in de komende jaren dus ook urgenter.

Belgische link

Er is ook een Belgische link in het rapport. De hoofdaannemer van de werken bij het Khalifa-stadion behelst een joint venture tussen Six Construct, dat een dochteronderneming is van de Belgische bouwgroep Besix, en het Qatarese bouwbedrijf Midmac. Amnesty International stelde enkele wantoestanden vast bij een onderaannemer van die joint venture. Maar volgens de mensenrechtenorganisatie heeft de hoofdaannemer de volle verantwoordelijkheid voor het werk aan het stadion en moet ze er ook op toezien dat onderaannemers de rechten van hun werknemers niet schenden.

De Belgische bouwgroep Besix zegt in een persbericht dat het de situatie met de onderaannemer al ruim een half jaar rechtgezet had vooraleer Amnesty International hen voor het eerst contacteerde. “Deze inspanningen werden ook erkend door Amnesty International zelf,” klinkt het. “Toch staan we open voor manieren om onze werkprocessen verder te optimaliseren. We zullen de aanbevelingen van Amnesty bestuderen zodat we nog sneller kunnen handelen bij afwijkingen, want we delen de bekommernis van mensenrechten en in bijzonder de rechten van buitenlandse arbeiders.”

‘Kafalasysteem’

Ook de Qatarese overheid wordt met de vinger gewezen. Zo zou het zogenoemde ‘kafalasysteem’ de kern van het probleem zijn. Dat is een systeem waarbij (ongeschoolde) arbeidsmigranten niet van job kunnen veranderen of het land verlaten zonder de toestemming van hun werkgever. Een hervorming van dat systeem werd al aangekondigd, maar die zou de machtsverhouding tussen arbeidsmigranten en werkgevers maar weinig veranderen.

De organisatie in Qatar die verantwoordelijk is voor de infrastructuur van het WK zorgde in 2014 nog voor richtlijnen die de situatie van de arbeiders moest verbeteren. Daardoor zouden bedrijven die werkzaam zijn in projecten rond het WK voor betere werkomstandigheden moeten zorgen dan dat strikt vereist is door de Qatarese wet. Maar dat zou volgens Amnesty International niet volstaan omdat het niet lukt om dat ook allemaal te handhaven.

Nachtmerrie

Secretaris-generaal van Amnesty International, Salil Shetty, neemt zowel de wereldvoetbalbond FIFA als de Qatarese overheid op de korrel: “de eerste is onverschillig en de ander apathisch.” De mensenrechtenorganisatie roept de FIFA op om bij Qatar aan te dringen meer te investeren in de werkomstandigheden van arbeiders en harder op te treden bij misbruik.

Ook de FIFA zelf moet het ontgelden. “Ondanks alle beloftes, slaagt de FIFA er niet in om de mensenrechtenschendingen tegen te houden”, klinkt het nog bij Shetty. “Het misbruik van arbeidsmigranten is een smet op het geweten van het wereldwijde voetbal. Voor spelers en fans is een voetbalstadion van een WK een plaats van dromen, maar voor de arbeiders waarmee wij spraken, is het een nachtmerrie.”

De FIFA zegt in een reactie op haar website dat het zich bewust is van de uitdagingen, maar ook vertrouwt op de Qatarese organisatie die verantwoordelijk is voor de levering van de infrastructuur. “We blijven de ontwikkelingen op de voet volgen, maar we zijn op de goede weg en vastberaden om de werkomstandigheden van arbeiders te verbeteren”, klinkt het. (RDC)