Bij het begin van deze eeuw dachten we nog dat Rusland een sterke natie zou worden in het Europese voetbal. Toen de oligarchen fors gingen investeren, volgden de resultaten. In 2005 leidde dat tot een eerste Europese winst, die van CSKA Moskou in de Europa League. De eerste Europese cup voor Roman Abramovitsj, toen kersvers eigenaar van … Chelsea.
De feiten
De Europese finale van 2005 wordt toegewezen aan Lissabon, en tot grote vreugde van de Portugese voetbalfans, is het Sporting Lissabon dat na een lang seizoen (en vier duels tegen Newcastle, twee in de groepsfase en twee in de knock-outfase) doordringt tot de finale.
Overigens is een van de Belgische deelnemers aan die UEFA Cup Beveren, dat in de groepsfase een paar ferme tikken krijgt en die afsluit met nul punten.
Een finale in eigen huis, maakt je favoriet, ook al heet de tegenstander CSKA Moskou en komt die ploeg uit de Champions League. Op weg naar Lissabon schakelen de Russen onder meer Benfica, Partizan, Auxerre en Parma uit.
Het is een Portugese finale, schrijven de kranten vooraf: uiteraard vanwege de locatie en Sporting Lissabon, maar ook de Russen hebben Portugeesbloed: in het hart van de verdediging staat Daniel Carvalho en in de spits loopt de 21-jarige Braziliaan Vagner Love.
47.000 toeschouwers gaan uit de bol als rond het half uur Rogerio van net buiten de zestien de bal in doel schiet. Ze gaan nog harder uit de bol als Vagner Love aan de overkant een wenkende kans laat liggen.
Na de rust kantelt de wedstrijd. Eerst scoort Vasili Berezoetski op een vrije trap, daarna bedient Love de snelle Joeri Zjirkov door het centrum en staat het plots 1-2. Rogerio mist van dichtbij nog een unieke kans op de gelijkmaker, maar als op counter Love de 1-3 maakt, is de eerste Russische zege in een Europese beker het feit.
In Moskou komt veel volk op straat, in Londen danst Roman Abramovitsj. Zijn Chelsea heeft de finale van de Champions League net niet gehaald, maar zijn CSKA, waar de versnellingen en positiewissels van de spelers indruk maken op de buitenwereld, heeft wel gewonnen.
Making-of
Vroeger, ten tijde van de Sovjets was het makkelijk: Spartak was de ploeg van het volk, CSKA van het ministerie van defensie (het leger), Dinamo die van de veiligheidsdiensten en Lokomotiv de ploeg van de spoorwegen. Wie de macht had in het land, werd kampioen, even kort door de bocht gesteld (want talent telde uiteraard ook).
Het is Spartak dat de eerste fase na de versplintering van de Sovjet-Unie het beste overleeft. De ploeg beschikt over talent, visie, jeugd, en pakt titel op titel. Ook in de Champions League is de club een vaste waarde. CSKA is op dat moment maar een meeloper. Het ministerie van defensie heeft andere dingen aan het hoofd en ‘verkoopt’ zijn ploeg in 1997. Geen doordachte verkoop, want al snel liggen de kopers met mekaar overhoop. De rust keert pas terug als een… Tsjetsjeens zakenman met geld van een consortium uit dat deelgebied de ploeg overkoopt.
Daar zijn ze in Moskou niet blij mee, zeker niet als blijkt – of wordt gesuggereerd – dat het consortium de rebellen in dat gebied voorziet van wapens en geld in hun strijd om meer onafhankelijkheid. Tijd om CSKA weer in ‘betrouwbare’ handen te nemen, oordelen ze in de hoofdstad. Er komen wat arrestaties in de omgeving van de eigenaar, en die wordt ‘gedwongen’ tot een verkoop.
Enter een Russische investeringsgroep en een firma die haar basis heeft in… Engeland: Bluecastle Enterprises. Britse onderzoeksjournalisten vermoeden dat hier Russische oligarchen die naar Engeland zijn uitgeweken, achter zitten. Een man ‘verdenken’ ze specifiek: Roman Abramovitsj, sinds 2003 eigenaar van… Chelsea.
Als in de Champions League in 2004 Chelsea en CSKA in dezelfde groep worden uitgeloot – de Londenaars winnen beide partijen – zoeken de Britten intensiever naar wie achter Bluecastle zit. De geruchtenmolen gaat nog harder draaien als blijkt dat in een holding achter de holding bekenden zitten van Sibneft. Sibneft wordt in 2004 sponsor van CSKA. Sibneft is ook de oliemaatschappij van … Roman Abramovitsj.
Die heeft dus niet één maar twee voetbalclubs, is de conclusie die wordt getrokken. Toen hij met zijn fortuin naar Londen uitweek en Chelsea kocht, zorgde dat in eigen land voor veel kritiek, maar door een instelling als CSKA nieuw leven in te blazen en uit handen te halen van opstandelingen, lijkt Abramovitsj wat goodwill in eigen land te kopen.
En wat lukt in Londen, werkt ook in Moskou: in een mum van tijd wordt de ploeg een grootmacht die opnieuw meestrijdt aan de top.
En daarna
Tranen bij de Portugezen uiteraard. João Moutinho en Ricardo Sá Pinto zijn op dat moment lid van de derde ploeg die in eigen huis een Europese finale verliest. Eerder overkomt het ook Juventus (in 1965) en AS Roma (in 1984).
Voor CSKA Moskou is 2004/05 een boerenjaar. Het wordt kampioen, wint de Europa League en schakelt een paar dagen na die winst Zenit Sint-Petersburg uit in de halve finale van de Russische beker. In de finale is tweedeklasse FC Khimki geen partij: Zjirkov is opnieuw de held.
Als Spartak de ploeg is van de jaren negentig, dan is CSKA die van het eerste decennium in dit millennium. Het wordt drie keer landskampioen, vier keer vicekampioen en wint vijf keer de beker. De grote concurrent komt uit Sint-Petersburg, dat drie jaar later in Manchester als tweede Russische club de UEFA Cup zal winnen.
Waarnemers waarschuwen in die periode voor wat Red Bull en de Arabieren achter Manchester City nu aan het doen zijn en de investeringsmaatschappij ENIC eerder ook al probeerde: Abramovitsj probeert een wereldwijd netwerk van voetbalclubs op te zetten. Chelsea als vaandeldrager in Engeland, CSKA als vuurtoren in Oost-Europa. Als Jiri Jarosik in 2004 al direct naar Londen komt, gaan er knipperlichten aan.
De vrees voor een va-et-vient is evenwel ongegrond. Zjirkov belandt uiteindelijk ook in Londen, maar pas in 2009. Tot intens transferverkeer tussen de twee clubs, zoals dat er later wel zal zijn tussen de Red Bulls van Salzburg en Leipzig, komt het nooit.
De Europese winst van toen is vandaag nog fel aanwezig in het stadion van CSKA. De VEB-Arena, waarvan de bouw een zeer moeilijke bevalling was, ging in 2016 officieel open en heeft een toren in de vorm van de UEFA Cup. Die wordt gebruikt door de administratie van een club, die de facto opnieuw in handen is van de overheid.
In 2017 al werd de naam van het stadion verkocht aan een door de overheid gecontroleerde investeringsmaatschappij, in 2019 nam die 75 procent van de aandelen in de ploeg over. Momenteel staat CSKA in de competitie vijfde, net op een Europese plaats.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier