In mei 2016 werd Kosovo officieel erkend door de FIFA en de UEFA. Dat leverde op 3 juni van dat jaar zeer emotionele taferelen op bij een oefenwedstrijd in het Duitse Frankfurt.
De feiten
Niet Pristina, de hoofdstad van de republiek, maar het Duitse Frankfurt wordt het toneel van de eerste interland van het erkende Kosovo, een vriendschappelijke tegen de Faeröer.
Het is lang niet de eerste interland van de nationale ploeg, maar wel de eerste sinds het officieel is aanvaard door de UEFA (op 3 mei) en de FIFA (op 13 mei 2016). Van hen mag nu tijdens een interland voor het eerst de Kosovaarse vlag worden gehesen en vooraf het Kosovaarse volkslied gespeeld.
Als op vrijdag 3 juni de Belgische scheidsrechter Alexandre Boucaut om 20 uur de wedstrijd in het stadion van derdeklasser FSV Frankfurt op gang fluit, krijgt hij bij de toss een ‘landgenoot’ bij zich. Aanvoerder van de Kosovaren is Samir Ujkani, die in Kosovo wordt geboren, maar op zijn zesde met zijn familie naar België emigreert en in Tielt terechtkomt.
Ujkani, die bij Harelbeke en Anderlecht zal voetballen, telt 20 caps voor Albanië maar nu het mogelijk is om voor Kosovo uit te komen, stapt hij officieel over naar zijn vaderland.
In de tribunes zitten zo’n 5000 fans en zien we heel veel zwart en rood van Albanië. De Kosovaren hebben veel respect voor hun vroegere vlag, de vlag voor hun onafhankelijkheid in 2008. De Albanese vlag. ‘Tenslotte zijn we allemaal Albanezen’, zal Ujkani in september 2016 aan Sport/Voetbalmagazine verklaren. “Kosovaarse Albanezen.’
Het gros van de selectie is net als Ujkani opgegroeid in het buitenland: Duitsland, Zwitserland, Scandinavië,… De nummerplaten op de parkings rond het stadion ogen dan ook internationaal. Veel Duitse, ook een paar Belgische.
Ook de bondscoach heeft zo’n achtergrond: Albert Bunjaku week bij het exploderen van Joegoslavië in 1991 uit naar Zweden, waar hij zijn carrière in het voetbal verderzet. Hij verandert er zijn achternaam: Bunjaku wordt Bunjaki.
Het is zijn naamgenoot, Albert Bunjaku, die in Frankfurt net voor de rust voor een eerste doelpunt in de Kosovaarse voetbalgeschiedenis zorgt. Kosovo staat dan net met tien, Bersant Celina (op dat moment bij Manchester City), is zo’n tien minuten eerder voor een duw naar de kleedkamer gestuurd.
Vlak voor het einde van de match zorgt Elba Rashani voor een nieuwe vreugde-explosie en de 2-0. De fans vieren de zege alsof ze net wereldkampioen zijn geworden. Door de straten rond het stadion rijden toeterende wagens met supporters die met vlaggen uit de ramen hangen of op het dak zitten.
Making-of
De wedstrijd in Frankfurt is niet de eerste interland van Kosovo. Lang niet. Op 14 februari 1993 – Joegoslavië is dan gewelddadig geëxplodeerd – voetballen Kosovo en Albanië een eerste keer tegen mekaar. In Albanië. Het wordt 3-1 voor de thuisploeg. Dat is een symbolische wedstrijd, zoals er nog veel zullen volgen, veelal tegen het bevriende Albanië.
Sinds de eerste Balkanoorlog, en de daaropvolgende Vrede van Londen in 1913, het besluit op die oorlog, wordt Kosovo gezien als een provincie van Servië. Onder president Tito krijgt het in Joegoslavië het statuut van een provincie met autonomie, maar als dat land uit mekaar spat, wil iedereen onafhankelijkheid. Ook de Kosovaren.
Tussen droom en realiteit staan nog vele jaren. In juli 1990 roepen Kosovaarse Albanezen een eerste keer Kosovo uit tot een onafhankelijke staat. In september 1992 doen ze dat opnieuw maar na veel strijd, oorlog, gewelddadige intimidatie én tussenkomsten van de VN zal het tot 17 februari 2008 duren voor een meerderheid in het parlement de onafhankelijkheid definitief uitroept. Eenzijdig. België erkent de nieuwe republiek, heel wat landen niet.
Wat volgt is een nieuwe strijd, op sportvlak: daar erkenning krijgen. Kosovo is een van de armste regio’s in Europa, en mits erkenning kunnen er ook wat bedragen om de sport te ondersteunen worden losgepeuterd.
Op 6 mei 2008 dient Kosovo bij de FIFA een vraag tot erkenning in, maar de wereldvoetbalbond weigert. Te weinig landen en instanties erkennen de nieuwe republiek, Servië en aanhangers protesteren.
Op 13 januari 2014 is er een eerste stap op weg naar erkenning: de FIFA zet het licht op groen voor vriendschappelijke duels. Sepp Blatter koppelt er wel een aantal voorwaarden aan vast. Alleen zonder gebruik te maken van nationale symbolen (zonder vlag, zonder volkslied) en niet tegen deelstaten van het vroegere Joegoslavië.
Op 5 maart 2014 is Häiti in Mitrovica de eerste tegenstander in de eerste ‘erkende’ oefenmatch. Onder de lat staat die dag Samir Ujkani, die de overstap maakt van de Albanese voetbalbond. Er zijn heel wat bekende Kosovaren die voor buitenlandse topclubs spelen – Xherdan Shaqiri, Lorik Cana, Adnan Januzaj – maar uiteindelijk zullen slechts weinigen naar hun vaderland overstappen. Shaqiri blijft Zwitserland trouw, Cana blijft bij Albanië en Januzaj kiest voor de Rode Duivels.
De internationale erkenning komt er uiteindelijk acht jaar na de politieke onafhankelijkheid. In mei 2016 zet eerst de UEFA het licht op groen, tien dagen later de FIFA.
En daarna
Door de erkenning van de FIFA en de UEFA mag Kosovo, net zoals Gibraltar, vanaf september 2016 deelnemen aan de kwalificaties voor het WK in 2018. De groepen zijn door loting al samengesteld op 25 juli 2015 en dus moet de UEFA op 9 juni 2016 beslissen waar de nieuwe lidstaat terechtkomt.
Er zijn twee mogelijkheden: groep I en groep H, de groep van België. Omdat in die laatste groep ook al Bosnië-Herzegovina zit en dat land vanwege de etnische spanningen geen tegenstander kan zijn van de Europese voetbalbond, wordt Gibraltar in groep H geplaatst en komt Kosovo in groep I terecht.
De eerste officiële kwalificatiewedstrijden draaien voor Kosovo uit op een sportieve ramp. Het land heeft twee generaties topvoetballers verloren aan Albanië en Zwitserland en kan alleen bij zijn eerste emotioneel geladen duel in Finland gelijkspelen. De negen daaropvolgende wedstrijden verliest het.
Heel anders verloopt de campagne op weg naar EURO 2020. Bujaku wordt opgevolgd door zijn assistent, die de eerste echte thuismatch, in Mitrovica, wint met 4-3 van Letland. Stilaan begint de republiek wat te professionaliseren, en als de Nations League in september 2018 start, is het stadion in Pristina, de hoofdstad, klaar om voetballers te ontvangen. Op 10 september is alweer de nationale ploeg van de Faeröer er de eerste gast. Opnieuw verliest dat land met 2-0.
Het is dankzij goeie prestaties in die Nations League dat Kosovo twee (door corona drie) jaar later nog een kans maakt op deelname aan zijn eerste EK. Kosovo wint in die Nations League zijn groep, promoveert naar de C-klasse en mag barrages spelen, als het zich in de daaropvolgende kwalificatiecampagne voor het EK niet rechtstreeks kan plaatsen. Dat gebeurt ook niet, Engeland en Tsjechië zijn te sterk. Kosovo wint wel drie van zijn acht interlands en eindigt derde in de groep.
In de FIFA-ranking is het land, gecoacht door de Zwitser Bernard Challandes, inmiddels 115e. Op weg naar het EK zijn nog twee tegenstanders: in de eerste kwalificatie een duel tegen de buren uit Noord-Macedonië en daarna een finale tegen Georgië of Wit-Rusland. Die matchen moesten normaal in maart 2020 worden afgewerkt, maar daar stak corona een stok tussen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier