Eind vorig seizoen maakte Wembley de wederopstanding van Brentford mee. Na winst in de play-offs promoveerde de Bees na 74 jaar opnieuw naar de Premier League. Het mocht opnieuw met de grote jongen meedoen en dat was te danken aan natuurkundige en clubeigenaar Matthew Benham.
Aan het begin van de jaren 2010 zit Brentford dicht tegen de afgrond. Op sportief vlak stelt de club niets meer voor. De club uit de wijk Houslow zit te worstelen met zichzelf in de Engelse derde klasse. Het kijkt met heimwee terug naar de vooroorlogse succesen toen Brentford nog meedeed in de Premier League. Maar het moet ook strijden op financieel vlak, want de zakken zijn leeg. Het faillissement is slechts een tikkende tijdbom die alleen een koper, die uit de lucht komt gevallen, onschadelijk kan maken.
Maar wie is er gek genoeg om de Bees ter herlanceren? Matthew Benham. Waanzin is echter niet de eerste kwalificatie die in je opkomt als je het hebt over deze afgestudeerde natuurkundige aan de Universiteit van Oxford. Als vicepresident van de Bank of America, wil hij zijn leven radicaal veranderen en voegt hij zich bij een gemeenschap Parijse sportievelingen. Hij wordt ook een bookmaker die al snel bekend wordt omwille van zijn rekenkundige modellen die hij ontwikkelt. Maar zijn grootste daad volgt in 2012 wanneer hij Brentford overneemt voor slechts 800.000 euro. Bij de club waar de oude successen enkel nog op papier staan en waar het geld op is, heeft Matthew echter nog veel werk met zijn pronostieken.
De zakenman heeft er lak aan, heilig overtuigd van het feit dat de sport en zakenwereld elkaars buren zijn. Als een bedrijf overkop lijkt te gaan, moet je innoveren. Je moet met een revolutionair idee komen om op andere manieren aan geld te komen. Hij besluit zijn hele sportstrategie te rchten op een algoritmische benadering. Het is de eerste stap in de mars van keizer Benham.
Laboratten
Hoewel de ideeën in het begin nog bescheiden zijn, raakt alles in een stroomversnelling wanneer Benham ook het Deense Midtjylland in 2014 overneemt. Met twee levende labo’s tot zijn beschikking, kan de natuurkundige zich volledig uitleven. In Denemarken wordt zijn ontmoeting met de ingenieuze Rasmus Ankersen, een ex-voetballer die raadgever werd, beslissend voor de verdere loop van zijn clubs. Alles wordt opeens veel concreter. Beide mannen verstaan elkaar en weten dat de cijfers hen succes zal brengen. Gefocust op Brentford laat Benham de leiding van de Deense club over aan Ankersen, waar hij een drastische technische omschakeling doorvoert.
Hoe kan je de onzekerheid in de sportwereld wegwerken? Een van de basisprincipes van de filosofie van Benham, is dat er geen plaats is voor geluk. Alles is berekend. Succes kan alleen te danken zijn aan de kracht van voorspellende wiskundige modellen. Het ontcijferen van het onleesbare is mogelijk, acht de Brit. Op de lange termijn kunnen onverwachte factoren dus nooit een goed geolied Cartesiaans model volledig verstoren.
Om met zijn operatie te kunnen beginnen, ontslaat Benham veel van de medewerkers van de club om alleen op dataspecialisten te vertrouwen. Velen onder hen hebben geen enkele ervaring in de voetbalwereld, maar daar trekt de ex-bookmaker zich niets van aan. Het doel is om een aantal onberekenbare elementen op te stapelen om te anticiperen op gebeurtenissen. Niets ontsnapt aan het nieuwe team als ook spelers GPS-systemen mee krijgen in hun scheenlappen zodat alles perfect gemeten kan worden.
Expected Values
Benham veranderde radicaal de besluitvorming in het voetbal. De club wou zich nu voornamelijk beraden op prestatie-indicatoren. Vooral het nu erg bekende model van Expected Values dat aanduidt hoeveel punten, goals, assists, … een club had moeten krijgen. Het zorgt voor een heel andere kijk op het klassement, want het houdt geen rekening met de geluksfactor die het voetbal karakteriseert. De analyse van de ploeg is op die manier veel preciezer en juister en kan een lange termijnvisie opleveren waarbij onbedachte beslissingen gebannen worden. Bijvoorbeeld niet overhaast overstappen op een nieuwe speler of een succesvolle coach ineens ontslaan.
Het is op basis van dat model dat de Engelse eigenaar in de winter van 2015 beslist om coach Mark Warbuton op straat te zetten, samen met heel zijn staf. De Bees staan op dat moment op een vijfde plaats in de League One, op weg naar een plaats in de play-offs om promotie. Maar volgens Benham hingen de resultaten te veel af van geluk. Volgens zijn berekeningen zou Brentford namelijk pas elfde mogen staan. Heel ver verwijderd van waar het toen stond.
Benhams pragmatisme loont. En zijn kristallen bol had gelijk. Enkele maanden later, wanneer Brentford net naast promotie grijpt, wordt Midtjylland voor de eerste keer kampioen van Denemaken.
Geen academie meer
Ook op vlak van rekrutering stapt Brentford weg van de klassieke ideeën. Een club met weinig geld gaat zich concentreren op zijn jeugdopleiding en verkoopt dan de grootste talenten om financieel boven water te komen. Maar een heel andere strategie wordt gehanteerd bij de Bees.
De academie wordt afgeschaft en in de plaats wordt een B-elftal gevormd, bestaande uit overbodige spelers van andere clubs. Het idee is om de opvolging van de A-ploeg te verzekeren door die jongens de tijd te geven om te groeien. Volgens hun data duurt het namelijk 30 wedstrijden vooraleer je de echte waarde van een speler kan zien.
Daarbij lijkt rekrutering bijna zoals een beurs met wisselkoersen. Het principe is simpel: haal jonge ondergewaardeerde spelers die kunnen gedijen in minder hoogstaande competities. Nieuwkomers worden geselecteerd aan de hand van een bekende prestatie-indicator in de marketingwereld, de Key Performance Indicators. Opgezet door de trouwe rechterhand van Benham, Rasmus Ankersen, zijn dit verschillende statistische niveaus die moeten worden bereikt, afhankelijk van de plaats op het veld. Zo wordt een aanvaller natuurlijk niet gehaald voor de rozen die hij zo goed kan planten, maar wel voor de expected chances die hij creëert.
En dat werkt! De laatste jaren wist de scoutingcel van Brentford enkele prachtige deals te verwezenlijken. Neal Maupay en Ollie Watins werden voor minder dan 2 miljoen euro gehaald en leverden de club respectievelijk 22 en 28 miljoen euro op. Het is een weg die ook de jonge Fransman Bryan Mbeumo volgt. Zijn waarde is sinds zijn aankomst bij Brentford verdrievoudigd. En dan heb je ook nog Ivan Toney. De Engelse spits beleefde vorig seizoen een waanzinnig jaar in de Championship met 31 treffers. Hij is nu 28 miljoen euro waard.
Rustig seizoen in de Premier League
En ook in de Premier League gaat het seizoen voorlopig wel naar wens voor Brentford. Nadat de troepen van coach Thomas Frank op de openingsspeeldag meteen wonnen van het grote Arsenal, staat de club aan het begin van het nieuwe jaar op een dertiende plek, op 12 punten van de degradatiezone. Beter nog, als we kijken naar de tabel van expected points, is Brentford zelfs terug te vinden op een achtste plaats. Eigenaar Benham kan voorlopig dus wel op beide oren slapen.
Hoewel data en stats steeds meer de voetbalwereld overnemen, is het model van Brentford, waar alles wordt toevertrouwd aan berekeningen, erg radicaal. Plaats voor mensen en hun emoties is er eigenlijk niet meer. Daarom rijst de vraag: zou de kilheid van statistieken op een dag onze emoties kunnen bevriezen?
Toch heeft Matthew Benham zijn weddenschap gewonnen. En het was een grote combi waarvan waarvan alleen hij dacht dat hij het kon winnen. Door zijn eigen managementtool te ontwikkelen, loste hij het gebrek aan middelen op door het potentieel van elk individu zoveel mogelijk te optimaliseren. Op die manier kon de Engelsman zijn club redden van faillissement en de gloriedagen teruggeven. Tien jaar geleden, toen de fans niets meer hoopten, kostte de club nog 800.000 euro. Nu is dat al opgelopen naar 300 miljoen. Van een succesformule gesproken.
Door Valentin Raskin
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
