Hoe Witsel zich vlekkeloos integreerde bij Borussia Dortmund

Borussia Dortmund, volgende week dinsdag tegenstander van Club Brugge in de Champions League, is en blijft voor het desolate Ruhrgebied een middel om het zelfbewustzijn te verhogen. Verbazend snel heeft Axel Witsel zich daar in de harten van de supporters gespeeld.

Het moet in de geschiedenis van Borussia Dortmund nog maar zelden zijn gebeurd. De manier waarop een nieuwe buitenlandse voetballer al na twee wedstrijden werd bejubeld. Het regende superlatieven nadat Axel Witsel in zijn eerste officiële match voor Dortmund, voor de beker op tweedeklasser Fürth, in blessuretijd de gelijkmaker aantekende, nadat hij een kwartier daarvoor op het veld kwam. Zo verhinderde hij een pijnlijke uitschakeling want in de verlengingen trok Borussia alsnog de wedstrijd naar zich toe. En toen Witsel in de eerste wedstrijd in de Bundesliga, thuis tegen RB Leipzig, met een spectaculaire omhaal voor de 3-1 zorgde, vielen de monden open van verbazing. Zelfs de kwaliteitskrant Süddeutsche Zeitung, die niet snel van voetballers sterren maakt, sprak van een middenvelder die regisseerde alsof hij al jaren in Dortmund speelt. Vooral de rust die Witsel uitstraalt werd geprezen. Om zijn spel te accentueren werd er verwezen naar het kindersprookje van de haas en de egel. Als het spel in het middenveld op gang werd getrokken, was Witsel degene die de ballen verdeelde, als er vooraan een doelmogelijkheid kwam, dan tikte hij de bal in doel. En bij balverlies liet Witsel zich meteen tot diep in de eigen helft terugzakken. ‘Ik ben al aangekomen’, zei de egel toen hij de verbaasde haas in een onderlinge wedstrijd achter zich liet. Maar de egel was met twee, hij had vals gespeeld. Witsel doet alles alleen. Zo viel het in de Süddeutsche Zeitung te lezen. Een ode aan de Rode Duivel.

Vorige week maandag pakte het Duitse weekblad Kicker uit met een coverstory over Axel Witsel. Uitstraling, karakter en slimheid, zo werd de Luikenaar getypeerd. In het artikel viel te lezen dat Witsel in vier weken een gigantische populariteit verwierf. Vooral zijn eenvoud en toegankelijkheid werden in de verf gezet. Het is, zo staat er, alsof Witsel al eeuwen voor Borussia Dortmund speelt. Hij beweegt zich in zijn nieuwe omgeving met de vanzelfsprekendheid van iemand die er al jaren woont en praat met iedereen. De mensen die in de kantoren van Borussia werken, zeggen dat ze zoiets nog nooit hebben meegemaakt. Van die onbekommerde vriendelijkheid valt op het veld echter niets meer te zien. Dan straalt Witsel een natuurlijke autoriteit uit. ‘Hij brengt absoluut karakter in ons spel, zo iemand als hij hadden we echt nodig’, zegt aanvoerder Marco Reus. De twijfels die er waren omdat Witsel nog nooit in een topcompetitie had gespeeld, werden meteen van tafel geveegd.

EEN DEVOTE BEWONDERING

Borussia Dortmund is geen gewone club. Dat supporters Witsel zo in de armen sluiten, zegt veel over hem. Dortmund leeft op het ritme van geel en zwart. De kleuren van Borussia zijn overvloedig aanwezig in de kille binnenstad. De club is de plaatselijke trots, unser ganzer Stolz, zoals het zelfs op de ramen van tal van winkels te lezen staat. Dortmund ademt de geur uit van het voetbal, het is het absolute gespreksthema. Als de club verloren heeft, drukt dat op het gemoed van de stad, dan zie je somberheid in de straten, terwijl na een overwinning het geluk op de gezichten staat.

Inwoners van Dortmund zoeken naar een gevoel van zelfbevestiging. Dat heeft te maken met de troosteloosheid van de stad. Lang was deze streek economisch zwaar ontwricht. Toen de staalovens werden gesloten en de stad kreunde onder de crisis, was er niet veel om fier op te zijn. Vandaar dat er op een andere manier naar zelfvertrouwen werd gezocht. Dat vinden ze bij Borussia Dortmund. In die zin is de club een integratiefactor, een uitlaatklep, een soort religie. Elke wedstrijd groeit uit tot een volksfeest dat je nergens anders vindt. Borussia geniet een bijna devote bewondering. De spelers zijn helden. De club is een levensgevoel, een ideëel bezit van iedereen. De supporters houden van een ploeg die knokt en wroet. Ze willen de mentaliteit van de stad verankerd zien in de ziel van de club: liever zweet dan parfum, liever kracht en loopvermogen dan finesse en frivoliteit.

Heel zelden gebeurt het dat de ploeg wordt uitgefloten. Ook toen Borussia twintig jaar geleden aan de rand van de financiële afgrond belandde omdat er na het binnenhalen van de Champions League (in 1997) te veel geld in spelers was gepompt, betuigden ze in alle stilte hun hartstochtelijke liefde voor dit heiligdom. Bankiers stelden toen een keiharde diagnose: de club bevond zich niet op de afdeling intensieve zorgen van een ziekenhuis, maar in de wachtkamer van de palliatieve zorg. Borussia had toen in een beursgang 140 miljoen euro opgehaald, al het geld werd in dure spelers gestoken. Later werd er gesaneerd en volop de kaart van de jeugd getrokken. Het kwam ook tot een stijlbreuk op het veld aan de hand van Jürgen Klopp, de trainer die in Dortmund ook drie jaar na zijn vertrek volop wordt aanbeden en gecultiveerd. Er is voor hem net geen standbeeld opgericht.

POSITIEVE GROEPSSFEER

Jürgen Klopp predikte een aanvallend en op techniek geschoeid voetbal. Hij vormde een ploeg naar zijn evenbeeld. Respect, passie en een totale identificatie met de club zijn voor hem de sleutelwoorden. Hij liet zijn team dominant en fysiek zeer veeleisend voetbal spelen en legde de klemtoon op recuperatie en een snelle omschakeling. Als de bal is heroverd, volstaat vaak één pass om iemand in schietrijke positie te brengen. Telkens weer herhaalde hij dat op training: pressen, lopen, het spel verleggen en dat alles in een hoog tempo.

Maar Jürgen Klopp toonde vooral hoe een positieve groepssfeer de waarde van het individu verhoogt en het rendement van het elftal opkrikt. Hij motiveerde en maakte zijn spelers enthousiast. En hij duldde op training geen enkele verslapping. Onder Klopp werd Borussia meer dan ooit een merk. Er gingen per jaar zo’n 150.000 shirts de deur uit en voor iedere thuiswedstrijd liep het stadion (81.365 plaatsen) helemaal vol. Anderhalf miljoen toeschouwers passeren voor de zeventien competitiewedstrijden de loketten, een Europees record dat vandaag nog altijd overeind blijft. De restaurants en cafés die in de onmiddellijke nabijheid van het stadion liggen, zetten alleen rond de thuiswedstrijden ruim 20 miljoen euro per jaar om. Borussia heeft op Twitter 3,2 miljoen volgers en er zijn 15,2 miljoen fans op Facebook.

En successen waren er in de zevenjarige ambtsperiode (2008-2015) van de huidige coach van FC Liverpool: kampioen in 2011 en 2012, de beker in 2012. Toen Klopp vertrok omdat hij de indruk had dat zijn boodschap niet meer aansloeg, heerste er bij de supporters een rouwstemming.

MANISCHE TREKJES

Moeilijk had Borussia Dortmund het aanvankelijk om weer met de successen aan te knopen Onder Thomas Tuchel, die meer als een wetenschapper praat dan als een trainer, werd in 2017 nog wel de beker gewonnen, maar hij diende op te stappen wegens een meningsverschil met sterke man Hans- Joachim Watzke. Tuchel, na een sabbatjaar inmiddels aan de slag bij PSG, werd opgevolgd door de Nederlander Peter Bosz, maar een succes was dat niet. Na vijf maanden werd Bosz vervangen door de net bij FC Köln ontslagen Oostenrijker Peter Stöger. Ofschoon die in de Domstad uitstekend werk had verricht, sloeg zijn boodschap in Dortmund niet aan.

Nu is Lucien Favre de vierde trainer sinds het vertrek van Klopp, de vierde ook in een periode van vijftien maanden. De bijna 61-jarige Zwitser is een echte voetballeraar. Zijn manier van werken vertoont manische trekjes: hij wijst constant op details en laat bepaalde oefeningen tot in het oneindige herhalen. Tot alles loopt zoals het hoort. Maar Favre maakt spelers beter. Dat was al zo toen hij bij Servette Genève aan de slag was, bij FC Zürich, bij Hertha BSC Berlin maar vooral bij Borussia Mönchengladbach en de laatste twee seizoenen ook bij Nice. Favre is een perfectionist. Zijn ideeën over voetbal – gecontroleerd balbezit, compactheid, weinig ruimte weggeven, snel omschakelen – zijn duidelijk omschreven, maar flexibel. Hij wil dat een ploeg zich in alle onderdelen verder ontwikkelt. Of hij daar in Dortmund, na twee onrustige jaren, de tijd voor krijgt, valt nog te bezien. Geduld is niet de grootste eigenschap van deze club. Het imago dat Favre een twijfelaar zou zijn die in een supermarkt niet kan kiezen of hij nu vlees of kaas koopt, snelde hem evenzeer vooruit als dat van een excellente vakman die graag met jonge voetballers werkt.

COLLECTIEVE GEDACHTE

Borussia Dortmund begon dit seizoen aan een nieuw tijdperk. Het heeft heimwee naar de spelcultuur van vroeger. Dat de twee vorige trainers, Bosz en Stöger, het potentieel onvoldoende benutten, zorgde in bestuurskringen voor steeds meer irritatie. De vierde plaats die vorig seizoen werd behaald, met in extremis een ticket voor de Champions League, werd teleurstellend genoemd.

Het vergemakkelijkt de taak van Lucien Favre niet. Die moet nu vooral de evenwichtsstoornissen van vorig seizoen wegsnijden. Toen incasseerde de ploeg in de competitie 47 goals. De komst van Axel Witsel moet voor balans zorgen op het middenveld, net zoals de transfer van de Deen Thomas Delaney, die van Werder Bremen overkwam. Voor hem werd precies evenveel betaald als voor Witsel: 20 miljoen euro. Rond de 75 miljoen euro investeerde Borussia trouwens in nieuw materiaal, waarbij de bij Mainz 05 weggehaalde Franse verdediger Abdou Diallo met 28 miljoen euro de duurste aankoop is. Net voor het sluiten van de transfermarkt legde Borussia ook nog eens de Spaanse spits Paco Alcácer vast die door Barcelona voor een jaar werd uitgeleend.

Geld is al lang geen probleem meer voor Borussia Dortmund. Het budget bedraagt nu 536 miljoen euro. En de winst steeg vorig seizoen van 8,2 naar 28,4 miljoen euro. Dat had ook te maken met de verkoop van de topspelers Pierre-Emerick Aubameyang (Arsenal) en Ousmane Dembélé (Barcelona), die vedetteneigingen vertoonden die scheuren bracht in de collectieve gedachte die altijd het handelsmerk van de ploeg is geweest. Niet iedereen was rouwig om hun vertrek.

Het komt er voor Lucien Favre vooral op aan de ploeg te stabiliseren en de afstand tussen verdediging en aanval te verkleinen. Hij vraagt om geduld om in de ploeg de zekerheid te slijpen die vorig seizoen ontbrak. De start in het nieuwe Bundesligaseizoen was grillig. In de thuiswedstrijd tegen RB Leipzig werd een 0-1-achterstand snel in een 4-1-zege omgezet. Dat zorgde te snel voor euforie. Maar in de uitmatch op Hannover 96, anderhalve week geleden, hoopten de problemen zich tegen een fel jagende tegenstander weer op. Borussia maakte aanvallend weinig klaar, de (spel)discipline bleek ver te zoeken. Er was te weinig beweging en vooral onrustwekkend veel balverlies.

Dat er in twee competitiewedstrijden maar één tegendoelpunt viel, werd achteraf als een positief signaal uitgelegd. Maar er is duidelijk nog veel werk bij Borussia Dortmund, het is een kwestie van tijd voor het voetbal dat Favre wil aanslaat en de motor begint te draaien. Het valt af te wachten of Club Brugge daarvan kan profiteren.

Fiche Borussia Dortmund

Gesticht: 19.12.1909

Leden: 154.000

Titels: 8 (1956, 1957, 1963, 1965, 1996, 2002, 2011, 2012)

Bekers: 4 (1965, 1989, 2012, 2017)

Internationale titels:

Europacup voor bekerwinnaars (1966), Champions League (1997), WK voor clubs (1997)

Een wereldkampioen op de bank

Hoe rijk moet een club zijn die een voetballer als Mario Götze op de bank kan houden? De nog altijd maar 26-jarige aanvallende middenvelder was het die Duitsland in 2014 wereldkampioen maakte toen hij, als invaller, in de finale tegen Argentinië scoorde en tot een nationale held uitgroeide. Götze speelde toen voor Bayern München, maar keerde in 2017 terug naar Borussia Dortmund waar hij zijn profcarrière begon.

In de plannen van Lucien Favre lijkt Götze op dit moment niet te passen. Hij looft wel diens spelintelligentie, maar kiest in een 4-3-3-systeem voor een fysiek sterk middenveld. Maar afgeschreven is Mario Götze (63 interlands) nog niet. En telkens als hij niet speelt, wordt er de trainer naar de reden gevraagd. Het is een oneindige discussie die de Zwitser, niet echt een man van veel woorden, steeds meer irriteert.