Interview met Xavi: ‘Talent haalt het altijd van fysiek’

Sinds de zomer van 2015 speelt Xavi bij Al-Sadd in Qatar. Maar hij doet er zoveel meer dan alleen maar voetballen. Ontmoeting met het orakel in de woestijn.

Omdat ze ervan overtuigd waren dat Xavi Hernández de man met de ideeën was in de Spaanse nationale ploeg die de laatste grote revolutie in het voetbal teweegbracht, haalden de sjeiks van Qatar hem naar hun land in 2015. Sindsdien voetbalt de 37-jarige Catalaanse middenvelder bij Al-Sadd en treedt hij op als raadgever van de voetbalstrategen van het land. Vandaag de dag heeft hij meer aan zijn hoofd dan alleen maar voetballen: hij werkt samen met de Aspire Academy, neemt deel aan de organisatie van het WK 2022 en werkt in dienst van de Al-Thani, de familie van de emir, door hen raad te geven bij hun talrijke investeringen in het voetbal. Op bezoek gaan bij Xavi in de woestijn van Doha staat dus een beetje gelijk aan zich aandienen bij een orakel.

Vanwaar komen we en waar gaan we naartoe met het voetbal?

Xavi: ‘Ik denk dat de rol van de trainers soms heel zwaar is. We zijn er fysiek zo op vooruit gegaan dat het vandaag de dag heel moeilijk is om een verdediging te ontmantelen. Met uitzondering van Messi en Neymar kost het zelfs Luis Suárez, Cristiano Ronaldo of Gareth Bale moeite om een tegenstander te dribbelen omdat we fysiek op een niet te overtreffen niveau zitten. We trainen met een chip op de borstkas, we beschikken over afgelegde kilometers, topsnelheid, … Het is onmogelijk om fysiek beter voorbereid te zijn.’

Vind je dan niet dat het Barça van Guardiola ervoor verantwoordelijk is dat het moeilijker is geworden om aan te vallen, aangezien de ruimtes nu beperkter geworden zijn?

Xavi: ‘Zeker: het tactische niveau is ook geëxplodeerd. Guardiola hield rekening met alle details. Hij had alles onder controle. Ik had nog nooit getraind op een defensieve inworp, zelfs daarvoor gaf hij je instructies. Wanneer wij een inworp tegen kregen, stond iedereen in positie. Vaak hoorden we de tegenstander zeggen: ‘Verdorie, wat gebeurt er? Ik heb geen ruimte om in te gooien!’ Guardiola had alles onder controle. Vervolgens heeft zowat iedereen zijn stijl een beetje willen kopiëren. Of er zijn er die voor de antithese kozen, zoals Diego Simeone. Daar voetballen spelers met het talent van Koke achterin, om de ruimte zo klein mogelijk te maken.

‘Op fysiek en tactisch niveau is het voetbal ontploft. Wat nu nog beter kan, is de techniek, hoe je moet aanvallen. Dat heeft te maken met talent. En dat is nog niet voldoende ontwikkeld. Want in het topvoetbal zijn er meer Simeone’s dan Guardiola’s. Je ziet het in de Premier League: hoeveel ploegen voetballen zoals Guardiola? Drie? Vier? Zeventig procent speelt zoals Simeone: ze laten het balbezit aan jou. In de Spaanse liga gebeurt hetzelfde. Het excuus van die trainers is: ‘Ik kan toch niet opboksen tegen City of Barcelona.’ Maar ze spelen op dezelfde manier tegen Leganés!’

Vind je het in de Spaanse liga echt zo erg als in de Premier League?

Xavi: ‘In de Premier League is het dit jaar erger. Omdat Guardiola er nu alle wedstrijden domineert, zeggen ze: ‘Luister, de bal interesseert me niet, ik graaf me in.’ Er is te weinig durf. Als ik bij een kleine ploeg zou spelen, zou ik Barça proberen de bal te ontfutselen. De vraag is: hoe verdedig je tegen Barcelona? Zoals Paco Jémez ( de trainer van Las Palmas, nvdr) het doet: door hoog druk te zetten. Als je het veld aan hen laat, dan speelt Ter Stegen Piqué aan en drijft die de bal op naar het middenveld. Dat is voor mij de kroniek van een aangekondigde dood.’

Als je twee ploegen hebt die de bal willen controleren, sta je al snel met 22 spelers te drummen op 50 meter. Hoe kan je dat oplossen?

Xavi: ‘Daar trainden we in 2008 al op. En met Luis Enrique ook: tussen twee lijnen van vier spelers spelen en snel de ruimtes zoeken door van vleugel te veranderen. Niet op een linie de bal blijven rond tikken maar het spel verleggen naar de tweede of de derde linie. Barça voorzag dat soort situaties. We werkten op het positiespel tegen negen verdedigers: altijd op kleine ruimtes het balbezit oefenen, het herhalen van positiespelletjes met gerichte controles om twee of drie meter in een bepaalde richting op te schuiven, …’

Maar hoeveel spelers kunnen op zulke kleine ruimtes voetballen?

Xavi: ‘Dat kan getraind worden! Maar wat doen ze? De Mourinho van Real Madrid speelde de bal in onze rug. Hij zei aan zijn spelers dat ze de bal niet moesten stoppen. Ze voetbalden snel en dan doken Di María, Cristiano of Benzema in onze rug. Nu doen Bale en co dat. Ze wilden gewoonweg niet voetballen!’

Bij City zien we een vreemd fenomeen: het vestigt records zonder een diepe spits en zonder de gebruikelijke middenvelders. De Bruyne is eigenlijk een winger en Silva een nummer 10. Hoe is Guardiola erin geslaagd om van hen middenvelders te maken?

Xavi: ‘ De Bruyne en Silva hebben zich aangepast aan het middenveld omdat ze het soort spelers zijn die 360 graden kunnen draaien, ze zien het hele veld. Voor de manier van spelen van Guardiola heb je op de flanken pure wingers nodig, zoals Sané. Die kan moeilijk naar binnen komen omdat hij niet de capaciteit heeft om te draaien en ruimte voor zichzelf te creëren, zoals Messi, Iniesta, Silva, De Bruyne, Gündogan en zelfs Sterling dat wel kunnen. Sané kan dat niet, hij heeft ruimte voor zich nodig. Hij is zoals Bale: als je hem centraal zet, komt hij niet tot zijn recht. De Bruyne en Silva zijn spectaculaire spelers.’

Hoe kan je de creativiteit bij voetballers stimuleren?

Xavi: ‘Met rondo’s! De mensen denken dat de rondo een spelletje is. Nee! De rondo is een ongelooflijke oefening: met beide voeten voetballen, naar de volgende linie kijken, een balletje binnendoor spelen, de verdediger laten komen en dan bam, speel je de bal naar de andere kant… Het is onuitputtelijk. Je kan bijvoorbeeld zeven tegen twee spelen, maar ook vijf tegen twee. Of je kan een grote rondo maken met drie spelers in het midden: twee die druk komen zetten en eentje die achter hen de dekking doet. Dat verplicht je om rond te kijken, waar is de vrije man? Bij Barça zien we het voetbal als een spel van tijd en ruimte. Wie beheerst dat? Busquets, Messi en Iniesta zijn daar meesters in. Ze weten altijd wat ze moeten doen als ze ingesloten zijn. Er zijn middenvelders die dat niet begrijpen, zoals Casemiro. Maar Busquets kan dan weer niet de ruimte afdekken zoals Casemiro dat kan als er kop of munt gespeeld wordt.’

Kop of munt?

Xavi: ‘Als Real Madrid aanvalt, gaan er zeven naar voren en blijft Casemiro alleen centraal om de dekking te verzorgen. Dat is kop of munt. Dat kan Busquets niet, want zelfs ik ben sneller dan hij. Casemiro is heel snel. Maar met een aantal andere aspecten heeft hij het moeilijk omdat hij er nooit op gewerkt heeft. Hij heeft andere kenmerken: hij is verdedigend goed, pakt ballen af, komt in de zestienmeter, bestrijkt veel ruimte. Maar hij beheerst de tijd en de ruimte niet. Als je hem dat had aangeleerd op zijn 12, 13 of 15 jaar, dan had hij dat nu gehad. Waarom heeft Kroos dat wel? Omdat er in Duitsland op gewerkt wordt. Waarom heeft Thiago Alcántara het? Omdat hij opgeleid is bij Barcelona. Silva, Kroos, Modric, … Dat zijn spelers met het Barçaprofiel. Philipp Lahm, nog zo iemand. Die zag alles!’

Lahm en Alaba: twee backs die onder Guardiola middenvelders werden.

Xavi: ‘Guardiola is de hele dag aan het bepeinzen waar de ruimte ligt. Als je bijvoorbeeld tegen Levante speelt en je ziet dat de buitenspelers individuele dekking doen op je backs, wel, laat ze dan naar binnen opschuiven! Als de buitenspeler de back volgt, ontstaat er een gat zodat jouw centrale verdediger jouw buitenspeler kan aanspelen.’

Die positiewissels van alle spelers, zoals we dat zagen bij het Bayern van Guardiola en het Dortmund van Tuchel, creëren verwarring bij de tegenstander, maar betekenen ook een grote fysieke en mentale belasting bij je eigen ploeg. Hoe kan je dat vermijden?

Xavi: ‘Zo zie ik het niet. Want eigenlijk gaat het niet over positiewissels maar over het spelletje begrijpen. We moeten een speler niet tonen hoe hij van positie kan veranderen, maar hoe hij de dingen kan begrijpen. Een Qatarees bijvoorbeeld begrijpt sommige zaken niet. Als ik de bal heb, dan komt mijn ploegmaat naar me toe. Dan zeg ik: ‘Wat doe je nu? Zo gaan we botsen.’ Hij komt tot op één meter van mij en dan zeg ik: ‘Als Maradona en Pelé in dezelfde ploeg op één meter van elkaar zouden spelen, dan zou ik de beste verdediger ter wereld zijn.’ Zet Maradona en Pelé op vijftien meter van elkaar en dan zouden ze elkaar drie dagen lang pasjes kunnen geven zonder dat je als verdediger aan de bal komt. Cruijff sprak over de accordeon: het veld openen, begrijpen waar de ruimte ligt. Als Iniesta hier staat, kan ik niet op dezelfde plaats staan. Maar als Iniesta onder druk staat, kan ik hem wel gaan helpen. Het voordeel dat Barcelona heeft ten opzichte van andere ploegen, is dat zij dat jarenlang geoefend hebben.’

Het spelsysteem van Barça is het laatste dat het voetbal drastisch veranderd heeft. Wat zal het volgende zijn?

Xavi: ‘Talent wint het altijd van fysiek. De dag dat dat niet meer gebeurt, zijn we er allemaal aan voor de moeite, want dan wordt voetbal heel saai. En omdat ik écht denk dat talent altijd de bovenhand haalt, moet het volgende aspect nog verder ontwikkeld worden: dat de speler nadenkt over het waarom. Waarom ga je daar staan? Waarom ga je er op het juiste moment zijn? Want de dingen gebeuren niet zomaar.’

Het voetbal wordt steeds complexer. Wordt de rol van de trainer dan steeds belangrijker?

Xavi: ‘Ja, het voetbal begint steeds meer op American football te lijken. Niets is nog toeval. Maar er komt ook een moment dat wanneer Guardiola op vakantie ging, we als ploeg exact wisten wat we moesten doen. Het enige wat we als spelers niet deden, was de rivaal analyseren. Nu ja, ik deed dat wel. Ik dacht: Villarreal, hoe spelen die? Met een ruit op het middenveld zoeken ze altijd naar een manmeersituatie. Aangezien ze met twee spitsen spelen, gaan we tegen Dani Alves moeten zeggen dat hij mee opschuift naar het middenveld, want met drie achteraan is genoeg om Bakambu en Bacca in de gaten te houden. Dan hadden we toch al minstens een numeriek evenwicht. En dan zei ik tegen Messi: kerel, kom helpen op het middenveld…’

Hoe leest Messi wedstrijden?

Xavi: ‘Messi beheerst alles. De tijd, de ruimte, waar een ploegmaat zich bevindt, waar de tegenstander. Vroeger dribbelde hij op behendigheid en kracht. Nu laat hij eerst de tegenstander naar zich toe komen. Hij wacht tot er drie spelers op hem kleven en dan, op het juiste moment, geeft hij een pass. Dat zag ik ook bij LeBron James. Ik was er live bij in de finale tussen de Cavaliers en Miami in 2014. LeBron is niet louter een individuele speler. Als er twee man op hem afkwamen, gaf hij een pass naar een vrijstaande ploegmaat. Dat is wat Messi en Iniesta ook doen. Ze zuigen je aan tot er iemand vrij staat. Daar oefenden we al van kleins af op. Weten waar de ruimte ligt en waar de vrije man staat. Zelfs Ter Stegen weet dat. Hij traint erop. Die lange bal die hij soms verstuurt waarvan je denkt: nu heeft hij ‘m gewoon weg gekeild. Niks weg keilen. Toen Bayern in de Champions League naar Camp Nou kwam, speelden ze man op man en lieten ze Ter Stegen vrij. Die gaf een lange bal naar Luis Suárez, en dan was het drie tegen drie…’

Hoe denk je dat het WK gaat verlopen?

Xavi: ‘Ik stel vast dat Brazilië zich herpakt heeft. Wat een ploeg! En ze beschikken over het talent én de fysiek. Dat is moeilijk. Daarom heeft Spanje zoveel verdienste. Omdat het het WK gewonnen heeft bijna zonder fysiek.’

Wat vind je van Isco en Asensio?

Xavi: ‘Die jonge gasten zouden moeten weten wat Luis Aragonés me ooit vroeg: ‘Wat vind jij leuk: mooi voetbal of goed voetbal?’ Ik begreep hem niet: ‘Wat wil u daarmee zeggen?’ Hij zei: ‘Geef mij maar goed voetbal. Mooi voetbal, ja, maar alleen als je er vier spelers mee op het verkeerde been kan zetten.’ Ik wil geen namen geven, maar we hebben in de Spaanse competitie vaak met open mond naar spelers gekeken van wie we daarna niks meer gehoord hebben. Trucjes, ja, maar waarom? Welke trucjes doet Messi? Hij doet dat nooit. Hij gaat voor de doodsteek. Messi is goed voetbal, misschien is het in zijn geval zelfs zo goed dat het mooi wordt.’

Heeft Frankrijk de beste ploeg?

Xavi: ‘Ja. Ze zitten op het niveau van Brazilië en Duitsland. En laat ons Argentinië niet vergeten. Argentinië zit op het niveau van Spanje. Dat ze geen middenvelders zouden hebben, dat klopt niet. Voor mij is Ever Banega iemand die bij Barcelona zou mee kunnen. En kan Mascherano niet als nummer zes spelen? Hij heeft natuurlijk niet het technische niveau van Busquets, maar hij is verdorie wel verbeterd! Toen hij naar Barcelona kwam, had hij moeite. Hij gaf lange ballen of maakte er zich van af met de bal aan Piqué te geven. Maar bij Barça moet je meer kunnen. Je moet kijken, visualiseren, begrijpen welke speler vrij staat… Barcelona is het eindexamen voor een voetballer. Het is de moeilijkste en meest veeleisende club ter wereld.’

PSG is een referentie in het wereldvoetbal, maar het heeft nog maar weinig geschiedenis. Hoe bouw je aan een ploeg als de spelers belangrijker zijn dan de club?

Xavi: ‘De speler heeft nog altijd veel respect voor de trainer. Ook al verdient een voetballer twintig miljoen euro en zijn trainer slechts vijf, dan zal die speler toch nog altijd luisteren naar de coach. Natuurlijk zullen sommige vedetten zich weleens afvragen: ‘Wat is die hier allemaal aan het zeggen?’ Maar een trainer moet vooral een groep kunnen managen. Emotionele intelligentie is de basis. Als coach moet je de strijd niet aangaan met je spelers, je moet hen verleiden.’

PSG heeft altijd een heel professionele kern gehad. Met Neymar is er nu een levensgenieter bij gekomen die in staat is om naar de verjaardag van zijn zus te gaan in volle titelrace. Creëer je daarmee geen onzekerheid?

Xavi: ‘Neymar is een goeie kerel. Hij is wel een speelvogel. En Alves ook! De mensen denken dat Alves de hele dag feestjes afschuimt om wat hij op Instagram post. Maar hij is een professional. Het is zijn manier van leven.’

Alves was niet degene die de ploeg in de steek liet om naar de verjaardag van zijn zus te gaan…

Xavi: ‘Dan moet de trainer ingrijpen. In de tijd van Cruijff was er Romário. Cruijff moest hem in het gelid laten lopen en het was geen gemakkelijke kerel.’

Vind je dat Neymar een leider is?

Xavi: ‘Hij is een ongelooflijke leider. Op het veld is hij een beest. Hij heeft persoonlijkheid en is nergens bang van. Dat is wat van iemand een groot voetballer maakt. Dat je in de moeilijke momenten zegt: ‘Geef me de bal.”

Heeft Kylian Mbappé het grootste potentieel sinds Messi?

Xavi: ‘Ja, Mbappé gaat… Ik denk dat in het tijdperk na Messi en Ronaldo Neymar de referentie zal zijn. Hij is immers Braziliaan en Brazilië heeft alles om in de finale van het WK te staan. Er zal een tijdperk-Neymar zijn van drie of vier jaar. En daarna zal Mbappé komen. Hij heeft een ongelooflijk potentieel. Maar Neymar is zoals Messi: talent én fysiek. En ik denk dat Mbappé meer fysiek heeft dan talent. Diegenen die door de toverstaf zijn aangeraakt, hebben de twee: Maradona, Pelé, Ronaldo Nazario, Messi, Neymar, … Mbappé moet nog veel verbeteren, vooral op het vlak van het spel begrijpen. Omdat hij als jeugdspeler nooit heeft moeten nadenken, hij maakte gewoon de actie. Op kracht en snelheid. Maar waarom? Ik zou Mbappé graag eens zien tegen een verdediging zoals die van Atlético Madrid. Zoals ik het voetbal zie, zeg ik vandaag: Neymar is beter.’

Diego Torres/El Pais

Airco voor de arbeiders

De Qatarese sjeik Jassim Al-Thani (39) is heel betrokken bij het voetbal en hij praat veel met Xavi. ‘Jassim is de erfgenaam van zijn vader, maar hij deed daar afstand van ten gunste van zijn broer Tamim, omdat hij liever een leven in de schaduw leidt’, vertelt de oud-middenvelder van FC Barcelona. ‘Sinds hij het WK U20 in Qatar organiseerde in 1995 is hij niet gestopt. Daarna kwam PSG en haalde hij het WK 2022 binnen. Hij is een visionair. Net zoals zijn broer. Ze groeiden op in Londen en ze willen een referentie zijn op het vlak van onderwijs, cultuur, geneeskunde en sport. Veel van mijn ploegmaats bij Al-Sadd zijn zonen van immigranten en doen universiteitsstudies. Het is een nieuw land. Dertig jaar geleden hadden ze hier niks.’

Xavi, die deel uitmaakt van het organisatieteam voor het WK 2022 via het project Generation Amazing, komt op alle vlakken tussen: ‘Ik zei tegen sjeik Hasim: ‘Luister, hoe kan ik helpen? Er wordt gezegd dat jullie de arbeiders die de stadions bouwen niet verzorgen, dat ze in mensonwaardige omstandigheden moeten werken, …’ Hij antwoordde: ‘Dat is niet waar, Xavi.’ Waarop ik hem zei: ‘Dat is misschien niet waar omdat jij de waarheid niet hoort. Maar we moeten die arbeiders helpen. Gebruik mij daarvoor!

‘Qatar is geen democratie, maar de Qatari die ik ken, zijn gelukkig’, benadrukt de speler. ‘Ze zijn met 200.000 inwoners en de regering betaalt hen 3000 euro per maand vanaf hun geboorte. En op hun achttiende krijgen ze een huis cadeau.’ Die 200.000 Qatari zijn de top van de piramide, maar aan de basis zitten de arbeiders in de bouw, allemaal buitenlanders. Xavi heeft airco laten installeren in de bussen die de arbeiders vervoeren en hij heeft erop toegezien dat de huizen waarin ze leven, menswaardig zijn. ‘Hier is de koninklijke familie zich heel bewust van de zaken die ze verkeerd doet en proberen ze die op te lossen.’