‘Lessen uit de NBA: waarom we de vitamine D-status van de Rode Duivels in de gaten moeten houden’

Een te laag vitamine D-niveau is wereldwijd een van de meest voorkomende deficiënties. Bij atleten leidt het tot prestatieverlies en een verhoogde kans op blessures. Zeker in de wintermaanden worden ook bij voetballers tekorten genoteerd, vooral bij spelers met een donkere huid, aldus Thomas D’havé.

In mei verscheen er een interessant onderzoek bij 279 spelers die de voorbije jaren werden geselecteerd voor de NBA Draft Combine. Dat is een meerdaags evenement waarop basketbalspelers van Amerikaanse universiteiten getest worden op medisch, atletisch en technisch vlak én gesprekken moeten voeren met coaches, managers en scouts van de meest prestigieuze basketbalcompetitie ter wereld. De prestaties tijdens die NBA Draft Combine zijn vaak bepalend voor de latere status, het salaris en de carrière van de atleet. Bij liefst 73,5 % van hen werd een deficiëntie van vitamine D vastgesteld. Dat betekent dus dat slechts 26,5 % aan de norm voldeed.

Maar eigenlijk hoeft het niet te verbazen.

In de Premier League vertonen 65 % van de spelers in de winter een subklinisch tekort aan vitamine D, terwijl in Italië bij 42 % van de profvoetballers een deficiëntie van vitamine D werd geconstateerd.

Twee andere conclusies van het onderzoek bij voor de NBA Draft Combine geselecteerde basketspelers waren nog interessanter.

1 ) Bij spelers met een hogere vitamine D-status vond er een significant grotere doorstroming naar de NBA plaats. Zij konden ook significant betere contracten versieren. Dit suggereert een verband tussen vitamine D en atletische prestatie.

In de literatuur zien we inderdaad dat het prestatievermogen van atleten de vitamine D-curve volgt: er wordt gepiekt bij de hoogste 25(OH)D-status, die gemeten kan worden in de bloedbaan. Vitamine D verhoogt immers het aantal spiervezels dat verantwoordelijk is voor explosieve spiercontracties en dikt ze ook aan.

Dit is al bekend van in de jaren vijftig, hoofdzakelijk door Duits onderzoek, en wordt elke keer opnieuw bevestigd.

Ook zien we een toegenomen kracht van de quadriceps en een toegenomen sprongkracht.

2 ) Spelers met een hogere vitamine D-status liepen meer stressfracturen op dan de controlegroep. Dat is vreemd… want algemeen wordt aangenomen dat vitamine D een belangrijke rol speelt in de opname van calcium in de darm om het vervolgens te kunnen inbouwen voor sterke botten. Bovendien toonde onderzoek aan dat vitamine D de antagonist is van parathormoon (PTH), het hormoon dat botafbraak veroorzaakt om ervoor te zorgen dat er zich voldoende calcium in de bloedbaan bevindt. Pas bij 75 nano-mol per liter (nmol/L ) Vitamine D vindt afremming van het PTH plaats.

Dit hadden de onderzoekers dus helemaal niet verwacht. In de discussie suggereren ze daarom de hypothese dat de toegenomen atletische capaciteiten daaraan ten grondslag liggen: een hogere vitamine D-status resulteert dan namelijk in meer en intensievere wedstrijden zonder rust met een verhoogd risico op stressfracturen tot gevolg.

Ook bij 214 spelers van de National Football League (NFL) werd een veralgemeende lage vitamine D-status vastgesteld en werden er twee interessante conclusies getrokken.

1 ) Een lage vitamine D-status staat in relatie met een verhoogde kans op blessures aan de onderste ledematen, de rug en de buikspieren (x 1.86) en de hamstrings (x 3.61). Het verhogen van de vitamine D-status zou dus wel eens een belangrijke preventieve maatregel kunnen zijn. Dit kan zeker het geval zijn voor spelers met een bepaalde voorbestemdheid.

2 ) Bij de donkere spelers werd significant vaker een verlaagde vitamine D-status genoteerd.

Mensen met een donkere huid hebben een dikkere opperhuid. Het voordeel is een betere bescherming, maar het nadeel is dat ze tot tienmaal meer tijd nodig hebben om vitamine D te absorberen. Ze hebben dan ook meer zonlicht nodig om voldoende vitamine D te produceren.

In een eerdere studie waren zelfs alle atleten met een vitamine D-deficiëntie Afro-Amerikanen. In de NBA identificeert 76,7 procent van de spelers zich als ‘a person of color‘.

Ook op de Belgische velden zien we een behoorlijk aantal spelers met Afrikaanse roots, zowel bij de jeugd als bij de volwassenen. Zo ook bij onze Rode Duivels: Romelu Lukaku, Vincent Kompany, Axel Witsel, Marouane Fellaini, Michi Batshuayi, Mousa Dembélé, Dedryck Boyota, … In Nederland, Engeland en Frankrijk is het niet anders.

Het is onze taak hen hiervan bewust te maken!

De grote deficiënties bij atleten in acht genomen, strekt het tot aanbeveling te screenen op deficiëntie én op de aanvulling ervan. Zeker in de winter worden bij voetballers tekorten vastgesteld.

Hoewel de meeste atleten op het einde van de zomer ruim voldoende hoge vitamine D-levels vertoonden, zakte gedurende de wintermaanden 50 procent van hen naar insufficiëntie (50-70 nmol/L) en 20 procent naar deficiëntie (<50nmol>)

In bovenvermelde NBA- en NFL-studies namen ze 30 nmol/L als drempelwaarde om na te gaan of er sprake is van een vitamine D-tekort. Voor ons is die evenwel veel te laag, zeker bij atleten. We moeten een onderscheid maken tussen een klinisch tekort (om ziektes te vermijden) en een optimale waarde om het immuunsysteem te ondersteunen en sportprestaties te optimaliseren.

In een meta-analyse bij 11.321 proefpersonen werd aangetoond dat vitamine D-suppletie ook beschermt tegen een acute infecties aan de luchtwegen en griep.

Onze aanbeveling is de volgende:

Overweeg suppletie van dagelijks 500-100 microgram tijdens de wintermaanden. Het best doe je dat dan gedurende een zestal maanden. Vitamine D is na jodium en zink de meest voorkomende universele deficiëntie.

Symptomen waarbij we aan een vitamine D-tekort moeten denken, zijn: een gevoel van vallen, spierzwakte rond de heupen, lage rugpijn, krachtsverlies, vermoeidheid, drukpijn op de botten, bloedend tandvlees,… Maar zeker bij atleten moeten we ook denken aan subklinisch prestatieverlies.

Suppletie met 2200 IE (Internationale Eenheden) resulteerde bij 80 % van de atleten in voldoende hoge waarden. 5000 IE gedurende de wintermaanden verbeterde de afweer bij atleten door een verhoging van immunologische parameters als cathelicidine, een stof die toxisch is voor virussen en bacteriën.