Lionel Messi op de Copa América: meer leider dan ooit

© AFP

Hij is bezig aan zijn zesde toernooi om de Copa América en hoopt op 11 juli zijn jongensdroom waar te maken. Lionel Messi heeft nog één ultieme wens: een prijs pakken met Argentinië.

Door Süleyman Öztürk (VI)

Alles over Lionel Messi is wel een keer gezegd, elk doelpunt wel een keer gemaakt, elke pass en elke dribbel zijn wel een keer uitgevoerd. Spannender is het de blik te verleggen naar zijn verborgen kant.

Een jaar geleden speelde Barcelona uit tegen Real Mallorca. Clubfotograaf Miguel Ruiz zat aan de andere kant van het veld toen het spel in de eerste helft stillag voor een drinkpauze. Hij zag Messi in het midden staan van zijn ploeggenoten en drukte af. De foto is van een afstand genomen, maar zoom je in op het tafereel, dan valt een aantal zaken op.

Als Messi spreekt, dan luistert iedereen. Er zit beweging in het beeld doordat sommige lichamen naar voren hellen. Ze zijn nieuwsgierig naar wat hun nummer 10 te zeggen heeft. Als kijker zie je de Argentijn op zijn rug. Hij is de enige van wie je het gezicht niet ziet. Met zijn linkerarm wijst hij naar links, naar een bepaalde plek op het veld. Mogelijk is hem iets opgevallen of haalt hij een wedstrijdsituatie aan om iets te verduidelijken. Opvallend is de concentratie in de ogen van de omstanders. Dat trainer Ernesto Valverde en zijn assistent ook te zien zijn, geeft de afbeelding een extra lading. Net als van de rest is hun blik gericht op de spreker. De verhoudingen zeggen iets over de hiërarchie binnen het team en de betrokkenheid van Messi als leider. Hij is synoniem geworden voor het elftal.

Lionel Messi op de Copa América: meer leider dan ooit
© GETTY

In een interview met de Argentijnse krant La Nación merkte Jorge Valdano enige tijd geleden op dat genieën automatisch leiders zijn, zelfs als ze dat niet willen. Messi oefent een enorme invloed uit op zijn omgeving. Zijn ploeggenoten zijn sponzen die de hele tijd naar hun aanvoerder kijken. Elke blik, elk gebaar en elk woord doet ertoe.

Na de eerste twee groepsduels van de ploeg tijdens de strijd om de Copa América trok de krant Clarín een interessante conclusie. ‘Más líder que nunca’, stond er boven een stuk over Messi. Meer dan voorheen lijkt hij emotioneel betrokken bij het team en voelt hij zich verantwoordelijk. Hij is, aldus het Argentijnse dagblad, meer leider dan ooit. Met doelpunten en assists heeft hij vaak het verschil gemaakt, ook tijdens het toernooi in Brazilië is dat weer zo. Het verschil is dat de Argentijnen nu een speler zien die opkomt voor de rest en zich niet afsluit zodra de bal niet in zijn buurt is. Die complimenten geeft aan jonge teamgenoten en nadrukkelijker in de groep staat in plaats van erboven te zweven.

Onrealistische verwachtingen

Zijn tovenarij zorgde vaak voor onrealistisch hoge verwachtingen. Er werd continu naar hem gekeken, Messi was de oplossing, voor iedereen, ook al ontbrak bij Argentinië de omkadering en een toekomstvisie om tot serieuze prestaties te komen. Hij was de verlosser die het land aan titels moest helpen.

En daar stopte het denken. Het was Messi en tien anderen, zoals het in het verleden Diego Maradona en tien anderen was. Alleen werkte dat voor Maradona wél en heeft dat voor Messi een verstikkend effect gehad. Vergelijken kun je ze ook niet, op de magie in de benen na. Maradona bloeide op als er chaos en verwarring was, hij genoot van het kameraadschap in de kleedkamer, van de gevechten met de gevestigde orde en had de druk van buitenaf nodig om tot grote hoogte te stijgen.

Messi is meer naar binnen gericht, zit te kotsen op het toilet voor spannende wedstrijden en kan er slecht tegen als op het veld iets niet gaat zoals hij dat voor ogen heeft. Hij heeft zijn eigen leiderschap moeten ontdekken, ook al draagt hij al tien jaar de aanvoerdersband van La Albiceleste.

De vaste volgers van de nationale ploeg zien dat hij zich van het leiderschapsjuk heeft kunnen verlossen. Hij heeft zich verzoend met zijn rol als captain, doet beslissende dingen op het veld en voelt zich meer op zijn gemak als hij voor de troepen uitgaat om zijn land te vertegenwoordigen. In de groepsduels met Chili, Uruguay en Paraguay viel op dat hij meer praat en wijst, en minder geïrriteerd is als er een keer iets misgaat. Bondscoach Lionel Scaloni heeft ervoor gezorgd dat Messi niet te vaak met grote veranderingen wordt geconfronteerd. Dat er duidelijkheid is over de manier van spelen en dat de samenstelling van de selectie niet telkens verandert. Onder Jorge Sampaoli werden de plannen bijna elke training overhoop gegooid en zóveel vergaderingen en tactische besprekingen belegd dat Messi zich op een bepaald moment afvroeg of hij naar school ging of een WK speelde.

Lionel Messi op de Copa América: meer leider dan ooit
© GETTY

Droom

Zij die hem al jarenlang van dichtbij volgen, zien een meer ontspannen en tevreden voetballer bewegen. Hij is zelfs zó ontspannen dat hij vorige week een fan uitnodigde bij het teamhotel. Messi had via een socialmediapost van het Argentijnse tv-station TyC Sports vernomen dat er een Braziliaan rondliep met een enorme tatoeage van hem op zijn rug. Daarop is te zien hoe hij zijn Barcelonashirt met rugnummer 10 omhooghoudt, een verwijzing naar de manier waarop hij zijn winnende goal vierde tijdens een Clásico, vier jaar geleden. ‘Terrible tatuaje’, reageerde Messi met een knipoog via Instagram. ‘Een verschrikkelijke tatoeage. Prachtig! Ik wil het zien en ondertekenen.’ De ontmoeting en handtekeningen volgden een paar dagen later.

‘Lionel Messi es la Selección Argentina’, luidde afgelopen week de eerste zin in een artikel over de sterspeler. En daarna: ‘Maar nu kan die uitspraak ook in alle veiligheid achterstevoren worden gelezen zonder angst voor een fout of overdrijving: het Argentijnse nationale elftal is Lionel Messi. De blauw-witte pilcha definieert hem net zo goed als het blauw en rood van FC Barcelona. De identificatie van het nummer 10 met het shirt van zijn land heeft een breekpunt overschreden.’

Zestien jaar na zijn debuut geldt Messi als de onbetwiste leider van dit Argentinië. Hij speelde vier WK’s, is bezig aan zijn zesde toernooi om de Copa América en stond afgelopen week tegen Paraguay voor de 147ste keer met het AFA-logo op zijn borst op het veld. Met dat interlandaantal evenaarde hij Javier Mascherano als recordinternational. In 147 wedstrijden scoorde hij 73 keer en gaf hij 51 assists. Vier goals is hij nog verwijderd van het Zuid-Amerikaanse doelpuntenrecord van Pelé. Vorige week, op 24 juni, werd hij 34 jaar en ondanks alle records en treffers, alle momenten van kippenvel en alle prijzen in clubverband, is er nog die ene onvoltooide. De droom waarover hij het al jaren heeft, de droom die hem al jaren achtervolgt, de droom die hem ook zoveel verdriet heeft gedaan. ‘Dit is al de vierde keer dat ik een finale verlies’, sprak Messi na afloop van de Copa Américafinale tegen Chili. ‘Ik heb alles gedaan om dat te doen wat ik het liefst wil: een prijs winnen met Argentinië. Helaas mocht het niet zo zijn, dat doet pijn. Het is een schande, het is verbazingwekkend, maar het is mij niet gegeven.’

Daarna voegde hij een aantal zinnen toe die insloegen als een bom, in Argentinië en ver daarbuiten: ‘Het nationale elftal is nu over mij. Dat is mijn besluit. Het is, denk ik, het beste voor iedereen. Het is niet voor mij weggelegd. Ik heb al veel geprobeerd. Het doet me meer dan wie ook pijn met Argentinië niets te winnen, maar het is zo.’

Lionel Messi op de Copa América: meer leider dan ooit
© GETTY

Staatszaak

De terugkeer van Messi als international mondde vanzelfsprekend uit in een staatszaak. Voetbal is in Argentinië het leven zelf, en waarschijnlijk nog belangrijker dan dat. Supporters verzamelden zich bij de obelisk in Buenos Aires. Ze huilden en hoopten dat het slechts een emotionele opwelling was. Op televisie ging het alleen nog maar over het afscheid van een speler in de bloei van zijn leven. Messi was per slot van rekening pas 29 en had een half jaar eerder de Gouden Bal gewonnen. Maar op de een of andere manier voelde hij zich niet prettig in het blauw-wit van zijn land. Het was eerder misgegaan in de finales om de Copa América van 2007 en 2015, terwijl hij in 2014 de eindstrijd van het WK in Brazilië verloor van Duitsland. Na de vierde keer brak er iets in hem, Messi was op, moegestreden, boos, in zijn ziel geraakt.

‘Het is, denk ik, het beste voor iedereen.’ In die paar woorden zit een hoop frustratie verpakt. Vlak voor het begin van de strijd om de Copa América in 2016 had Maradona gezegd dat Messi geen persoonlijkheid heeft. ‘Hij mist het karakter om een leider te zijn’, aldus Pluisje. Woorden die lang nagalmden, hem persoonlijk raakten en lang zijn nagedragen. Bij elke tegenslag met de nationale ploeg borrelde dat sentiment weer naar boven. Leuke voetballer – en dan kwam de komma – maar geen leidersfiguur.

Die komma is nu weggehaald. Zijn groei als persoonlijkheid is niet los te zien van zijn status bij FC Barcelona. Na het vertrek van Andrés Iniesta, in de zomer van 2018, werd hij tot de vaste capitán benoemd. Vanaf dat moment kon hij niet meer de magische voetballer zijn die louter met zijn voeten sprak. Hij moest de drempel van zijn eigen karakter over. In interviews bijt hij meer van zich af als iets hem niet zint, net zoals hij medespelers duidelijk maakt dat niet élke bal naar hem hoeft. Busquets weet precies wanneer Messi wel en niet aangespeeld kan worden, net als Iniesta, Dani Alves en Xavi in het verleden. Maar jongere ploeggenoten die speciaal voor hem de televisie aandeden, durfden hem in het begin niet over te slaan. Bij Barcelona was dat de laatste jaren heel erg zichtbaar en bij Argentinië is het nooit anders geweest. Nu zijn krachten iets afnemen, hij meer moet doseren, moet hij vertrouwen op de sterkte en zwakte van de ploeg. Messi weet dat als hij zijn droom wil verwezenlijken, hij dat mét tien anderen moet doen en niet vóór tien anderen.

Wandelend blijft hij intussen de momenten zoeken om het verschil te maken. Te beginnen in de kwartfinale tegen Ecuador. ‘Genieën zijn recidivisten, zelfs met een stok’, antwoordde Valdano op de vraag hoe hij het verval van Messi op het veld ziet. ‘De natuur zal de schijnwerpers wegnemen, maar hij zal altijd tijd en ruimte vinden voor een nieuw wonder.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content