Bestbetaalde voetballer bij Arsenal, maar volledig uitgerangeerd. Dat is het lot van Mesut Özil (32), een van de technisch vaardigste maar ook meest controversiële middenvelders van zijn generatie.
Meer dan zestigduizend toeschouwers zaten er nog in het stadion toen de sierlijke balgoochelaar Mesut Özil de laatste keer voor Arsenal op het veld stond. Dat was begin maart, net voordat de Premier League wegens de coronapandemie abrupt werd onderbroken. Ondertussen zijn we bijna acht maanden verder en lijkt het onwaarschijnlijk dat de Duitse routinier met Turkse roots de komende maanden nog zal opdraven voor de Londense ploeg. Want de Spaanse coach Mikel Arteta, sinds 20 december 2019 (en tot 2023) de sportieve eindverantwoordelijke én al winnaar van de FA Cup plus de Community Shield, liet de spelmaker uit zijn spelerskern van 25 namen voor de rest van de Engelse competitie. Nota bene een ex-ploegmaat. Eerder had Arteta dat ook al gedaan voor de EL-groepsfase. Het is duidelijk: de rol van Özil, in 2014 met Duitsland wereldkampioen in Brazilië, lijkt op zijn 32e al uitgespeeld.
Virtuoze assistgever
De linksvoetige Özil is een kind van het Ruhrgebied. Op zijn zevende tekende hij zijn eerste aansluitingskaart bij Westfalia 04 Gelsenkirchen. In 2005 verhuisde hij als the next big thing naar de jeugdopleiding van Schalke 04. Onder de vleugels van Mirko Slomka debuteerde hij er op 12 augustus 2006 als zeventienjarige in de Bundesliga. In zijn eerste volwaardige seizoen leidde dat meteen tot het vicekampioenschap.
Begin januari 2008 raakte via zijn impulsieve Turkse vader Mustafa, die in de jaren zestig vanuit Devrek als kind van gastarbeiders in Duitsland belandde, bekend dat Mesut zijn aflopende overeenkomst in 2009 niet zou verlengen wegens onenigheid met het bestuur van de Königsblauen over de modaliteiten.
Deze beslissing is enkel en alleen gebaseerd op het voetbalgedeelte. Ik neem hiervoor de volledige verantwoordelijkheid.’
Werder Bremen lokte het toptalent op 31 januari 2009, de allerlaatste dag van die mercatoperiode, voor 5 miljoen euro naar de havenstad. Na zijn doorbraak in Duitsland speelde Özil tussen augustus 2010 en september 2013 voor Real Madrid, tot Arsenal de toenmalige clubrecordtransfersom van 47 miljoen euro ophoestte. De wendbare en technisch vaardige pocketvoetballer, die zelfs in staat is met een kauwgom te jongleren, moest het voetballend vermogen optrekken. In 254 Engelse partijen groeide de Duitser uit tot een virtuoze assistgever, 77 stuks in totaal.
Arsène Wenger, die de Gunners in mei 2018 verliet, verklaarde recent tegenover de BBC dat het een verlies zou zijn voor speler en club om hem te begrenzen in zijn actieradius. ‘Mesut zit nu op een leeftijd waarop een voetballer met zijn potentieel het meest productief kan zijn’, verklaarde Le Professeur, om er meteen wel aan toe te voegen waarom Özil het tegenwoordig zo moeilijk heeft. ‘Omdat het moderne voetbal zich ontwikkelt, waarbij het steeds meer gaat om snelle Gegenpressing en directe omschakelmomenten. Spelers zoals Mesut worden daarbij genadeloos weggedrukt.’
Loyaliteitsbonus
Er zijn ook stemmen die beweren dat Özil zelf verantwoordelijk is voor zijn verwijdering. Al onder Unai Emery, de directe opvolger van Wenger in het Emirates Stadium, slinkte zijn teambelang. Emery begreep nooit zijn nonchalance en gebrek aan constante prestaties, ondanks die magische baltoets. ‘Een attitudeprobleem, die investering vergt’, oordeelde de Spanjaard. De Duitse regisseur van weleer beleefde zijn zwakste seizoen ooit, slaagde er niet meer in om doelkansen te creëren, ook al omwille van aanhoudend blessureleed.
Een laatste opflakkering kwam er in de winter van 2019, toen Emery de baan moest ruimen voor landgenoot Arteta. In zijn eerste tien partijen als sportief eindverantwoordelijke in de Premier League maakte de Bask in zijn basiself plaats voor de ervaren Özil. Maar toen kwam de lockdown. En sinds de voortzetting van de Engelse competitie midden juni speelde Ozïl geen minuut meer. Maar ondanks talrijke aanbiedingen kwam het bij hem nooit op om te wisselen van club. In augustus verklaarde de 92-voudig international, die in juni 2019 huwde met de Turks-Zweedse actrice Amine Gülse, tegenover The Athletic het volgende: ‘Ik zal hier blijven tot de laatste dag van onze overeenkomst. Voor deze club zal ik alles geven wat ik in mij heb.’
Critici insinueren dat Özil enkel nog wil cashen. Want sinds zijn deal met de Gunners in februari 2018 werd opengebroken tot 2021- deze zomer is hij dus einde contract – verdient hij meer dan 390.000 euro per week. En in september zou Özil bijkomend zijn onderhandelde loyaliteitsbonus van 8,89 miljoen euro hebben geïncasseerd.
Ik zal hier blijven tot de laatste dag van onze overeenkomst. Voor deze club zal ik alles geven wat ik in mij heb.’
25 miljoen Twittervolgers
Om de economische gevolgen van de coronacrisis te verzachten, besliste de spelersselectie, de technische staf en het bestuur van Arsenal in april om toe te stemmen in een tijdelijke salarisverlaging van 12,5 procent. Özil stemde – na zes weken praten – niet in, maar in tegenstelling tot wat de media schreven, beweerde hij niet de enige te zijn die dit voorstel afwimpelde.
Naar verluidt wou de middenvelder exact weten wat er met het uitgespaarde kapitaal concreet zou gebeuren. Maar hij kreeg geen antwoord. En dat terwijl Arsenal voor het seizoen ongeveer 86 miljoen euro spendeerde aan nieuwkomers, maar ook 55 werknemers ontsloeg. Eén van hen was Jerry Quy, die al 27 jaar lang deel uitmaakte van de clubwerking en bij de thuisduels het mascottepak van Gunnersaurus droeg. Via sociale media bood Özil aan Quy’s loon te betalen ‘zolang ik Arsenalspeler ben.’
Mesut Özil is iemand die sowieso polariseert, nog meer in Duitsland dan in Engeland. Dat heeft veel te maken met de manier waarop hij na het WK in 2018 afscheid nam van de Mannschaft. En dat na 92 selecties, 23 goals en 40 assists. Ook hierbij maakte de Turkse Duitser maximaal gebruik van zijn eigen sociale mediakanalen. Alleen al op Twitter heeft Özil 25 miljoen volgers via zijn account @MesutOzil1088. Meer dan anderen werd hij geviseerd en verantwoordelijk gesteld voor de afgang in Rusland. Van zijn kant beschuldigde hij de Duitse voetbalbond, specifieke sponsors en media naast een gebrek aan respect zelfs van racisme.
Voor sommigen is hij een strijdvaardige held, anderen zien hem eerder als een politiek naïeve profvoetballer. In Turkije is hij alleszins populairder dan in Duitsland, en bij moslims meer geliefd dan bij niet-moslims. Wat in Duitsland vaak met een meewarige lach wordt afgedaan, bejubelen velen in het geboorteland van zijn vader. Met vader Mustafa, net als afgelopen zomer met de sponsordeal van Adidas, brak Mesut trouwens al in 2013. Hij verweet hem, door zijn getroebleerde relatie met Real Madridvoorzitter Florentino Pérez, een gedwongen vertrek richting Londen.
Lastpak
Ook zijn uitlating van 13 oktober, een tweet over de oorlog in de Kaukasus tussen Azerbeidzjan en Armenië om de enclave Nagorno-Karabach, kreeg veel weerklank. Özil steunde zonder aarzelen de positie van de Turkse regering en identificeerde zich met de Azerbeidzjanen. ‘Hun zorgen zijn ook onze bekommernissen’, klonk het. In het Engels deinsde de profvoetballer er niet voor terug om als een echte politicus zijn buikgevoel te delen met zijn onwetende Twittervolgers. ‘Iedereen moet weten dat Nagorno-Karabach wettelijk en internationaal erkend wordt als een deel van Azerbeidzjan. Maar vandaag wordt het illegaal bezet.’ Een stevig statement, maar het is niet zo eenvoudig als het door Özil wordt voorgesteld. Het Armeens bevolkte Nagorno- Karabach splitste zich in 1991 niet af van Azerbeidzjan, maar wel van de ontbonden Sovjet-Unie. En in september waren het Azerbeidzjaanse troepen die de oorlog startten.
Meest van al wordt Özil zijn steun aan de Turkse president Erdogan verweten. Zelf betwist hij dat hij politieke redenen had toen hij Erdogan in mei 2018 een gesigneerd Arsenalshirt overhandigde, maar de Turkse president gebruikte die foto wel als propagandamiddel in de verkiezingsstrijd. Geen woord volgde er van Özil over de politieke vervolging in Turkije, ook geen enkele kritische opmerking over de dramatische inperking van de vrijheidsrechten.
Met zijn tweets en Instagramberichten (voor meer dan 20 miljoen volgers) zat Özil echter niet altijd volledig naast de kwestie. Waar hij de vervolging in Turkije nooit bekritiseerde, deed hij dat wel met moslimlanden, omdat die zich niet zouden uitspreken over de onderdrukking van de eveneens islamitische Oeigoerse minderheid in China, terwijl Westerse naties en media wél voor de Oeigoeren opkomen. Lastpak Özil haalde er zich de woede mee op de hals van de communistische dictatuur. Bij de zoekmachines volgden bij het intikken van zijn naam in China steevast foutmeldingen. De staatskrant bestempelde hem als ‘in de war’, de staatstelevisiezenders CCTV en PP Sports haalden de Arsenalwedstrijden uit hun programmaschema en zijn Chinese fanclub werd per direct ontbonden.
Özil werd gewist uit de Chinese virtuele wereld, waaronder een voetbalsimulatiespel. De distributeur ging op de knieën voor de staatsmacht en verontschuldigde zich uitgebreid voor ‘het extreme statement van de speler over China.’ Toen er opnieuw duels op de staatstelevisiezenders werden uitgezonden, weigerden de commentatoren pertinent zijn naam te vernoemen. Zo diep zat het ongenoegen.
Niet alles rond Mesut Özil roept controverse op. In de islamitische wereld staat de Arsenalgrootverdiener bekend om zijn gulheid. Zonder daarover te willen of te mogen spreken, door zijn geloof, is het algemeen geweten dat Özil veel hulpprojecten in Afrika financiert. Ook wees hij al heel vroeg op racisme en discriminatie in het voetbal, maar op dat vlak zaaide hij alweer verdeeldheid door de soms dwingende toon van zijn politiek en maatschappelijk geëngageerde tweets. Sensatiekrant Bild-Zeitung voerde op een bepaald moment zelfs campagne om Özil zijn Duits burgerschap te ontnemen.
Onmenselijkheid
Toen beslist werd dat Özil bij Arsenal niet meer zou ingezet worden, twitterde hij verbitterd, maar ook strijdvaardig: ‘Ik probeerde altijd positief te blijven. Tot nu hield ik me stil. Maar de niet-inschrijving voor de Premier League, daar ben echt teleurgesteld over. Londen voelt nog altijd aan als thuis. Ik tel veel goede vrienden in het team en ik voel een sterke band met de club en de supporters. Ik beloof jullie dat dit bericht mijn mindset niet zal veranderen: ik blijf me honderd procent inzetten op training en blijf vechten om een kans te krijgen. Mijn achtste seizoen hier laat ik niet op deze manier eindigen. Waar mogelijk ga ik ook mijn stem gebruiken tegen onmenselijkheid en voor gerechtigheid.’
Trainer Arteta reageerde snel. Dat hij niet het maximale rendement uit zijn meest creatieve speler kon halen, bestempelt de Spanjaard als een mislukking. ‘Het is mijn job om het beste naar boven te halen bij iedere speler van de selectie, om ervoor te zorgen dat iedereen zijn bijdrage levert aan de teamprestatie. Nu overvalt me het gevoel dat ik faalde. Deze beslissing is enkel en alleen gebaseerd op het voetbalgedeelte. Ik neem hiervoor de volledige verantwoordelijkheid. Het heeft dus niets te maken met zijn gedrag of, wat ik onterecht las, zijn weigering om loon in te leveren.’
Bij zijn waarschijnlijk laatste wedstrijd voor Arsenal op 7 maart wonnen de Gunners de Londense derby van West Ham United met 1-0. Alexandre Lacazette scoorde het enige doelpunt. En de laatste pass voor de winning goal? Uiteraard kwam die van Mesut Özil.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
