Nicolas Lombaerts: ‘Het is moeilijk om nog jezelf te zijn’

Met Nicolas Lombaerts maakten we een wandeling door het grootste natuurgebied van West-Vlaanderen. Een gesprek over de rol van zijn grootvader, zijn gesloten persoonlijkheid en zijn eigen mening. ‘Soms moet je jezelf verloochenen om niet te worden verbrand.’

Aan de rand van de 540 hectare die het Vagevuurbos en groengebied Lippensgoed-Bulskampveld beslaan, ligt het huis van Nicolas Lombaerts (34). Hij liet het twee jaar geleden bouwen, vlak voor zijn terugkeer naar België. Vanuit zijn tuin in Hertsberge loopt hij zo het ene bos uit, het andere in: de wijde natuur in. ‘Soms kom ik hier voor een wandeling met mijn vrouw en dochter, maar meestal loop ik hier rondes van tien kilometer of maak een toer op de fiets’, zegt de verdediger van KV Oostende.

Hoe heb je je terugkeer naar België beleefd, na tien jaar in Sint-Petersburg?

Nicolas Lombaerts: ‘Het was wennen. Ik zal niet zeggen dat ik mensenschuw ben, maar ik ben graag op mijzelf. Daar ben ik vooral achter gekomen tijdens mijn jaren in Rusland. Ik zat er alleen, met mijn vrouw en op het einde met mijn dochter. Ik leefde in mijn eigen cocon; had niet te veel contact met anderen. In België is dat anders. Hier leef je minder anoniem: iedereen heeft je gezien, weet wat je doet en heeft daar commentaar op. Vandaar de keuze om landelijker te wonen. In het begin moest ik even de klik maken, maar nu is dit weer mijn thuis. Al mis ik Sint-Petersburg wel.’

Wat mis je het meeste?

Lombaerts: ‘Het leven in een grootstad. Dat is met niets te vergelijken hier in de buurt. Je gaat op in iedereen en bent ineens anoniem. Daar houd ik van.’

Is ooit weer in Sint-Petersburg wonen een optie?

Lombaerts: ‘Nee. Mijn vrouw is graag hier. Zij is blijer dat we terug zijn dan ik. Onze dochter Victoria is 2,5 en gaat nu juist naar school. Haar naam is Russisch en we noemen haar vaak Vika: de Russische afkorting van Victoria. Maar in Rusland naar school gaan… Dat is niet simpel en dat wil ik haar niet aandoen. Ik vind het jammer dat ik daar niet meer kan wonen, maar je kunt niet alleen aan jezelf denken. Mijn dochter is belangrijker dan ikzelf.’

HALVE RUS

Wat heb je meegenomen uit Rusland?

Lombaerts: ‘Ze beschouwden mij daar als een halve Rus. Niet te veel praatjes, niet vriendelijk doen om maar vriendelijk te doen. Russen zijn straight to the point en ze zullen zich enkel voor je openstellen als ze je vertrouwen. Het omgekeerde van de Amerikaan, die je direct my friend noemt en zijn hand op je schouder legt. Ik heb meer de Russische mentaliteit, heb ik ontdekt. Ik zal ook eerst op mijn gemak moeten zijn voor ik mij openstel. Mijn beste vrienden zijn nog altijd de vrienden van twintig jaar geleden. Maar tussen hen ben ik zeker niet de stilste van de bende.’

Met je vrouw ben je alweer dertien jaar samen. Wat maakt dat zij zo goed bij je past?

Lombaerts: ‘Het loopt zo smooth… Vanzelf. Ik hoef geen moeite te doen, moet mijzelf niet verloochenen. Zij weet hoe ik in elkaar zit en dat ze me moet laten doen, dat ze niet te veel complimenten moet verwachten. Ze weet dat ik haar graag zie, maar ik ben geen open boek. Ik zal niet snel vertellen hoe ik mijn dag beleefd heb.’

Ben je een gesloten persoon?

Lombaerts: ( denkt na) ‘Nu ik alles wat resumeer, ja: ik ben wel gesloten. Eigenlijk meer dan ik dacht. Als ik met iets zit, een gevoel rond iets heb, dan verwerk ik dat op mezelf. Ik zal dat niet delen. Ik denk dat mijn vrouw het liever iets anders zou zien, dat ik wat opener zou zijn, maar ik denk dat ze het ook accepteert. Ik ben een rustig type.’

HET HEELAL

Vind je die rust hier in België inmiddels ook?

Lombaerts: ‘Ja. Ik heb een grote tuin met drie hectare bos. Dat maakt me gelukkig. Ik kan echt genieten van de natuur. Van de geuren, om de vogeltjes te zien vliegen en mijn perk vol met bloemen is nu een mooi paars dek. Daar ga ik gewoon staan kijken naar de bijtjes. Bomen vind ik ook echt iets moois. Die in mijn tuin zijn ouder dan ik, 150 tot 200 jaar. Zij hebben een geschiedenis, een verhaal waarvan ik niets weet. Dat vind ik intrigerend. Ik heb iets met geschiedenis. Om de boom die ik heb geplant te zien evolueren… Binnen tien jaar heeft die een heel ander karakter. Dat is een langzaam proces dat je niet kunt forceren. Dat staat haaks op de manier waarop wij leven: gejaagd, geforceerd.’

Wat intrigeert je daarin?

Lombaerts: ‘Het leven is zodanig vluchtig waardoor we volledig opgaan in hetgeen waarmee we bezig zijn. Maar we zijn een niemendal. In het geheel zijn we eigenlijk niks. We zijn met zó veel. Al die belangrijke figuren… Wat stellen ze nu eigenlijk voor in het geheel? In al die eeuwen geschiedenis? Neem het klimaat. We helpen het nu zogezegd naar de kloten, maar het zal zich altijd herstellen, met of zonder ons. We verpesten het gewoon voor onszelf en andere diertjes en plantensoorten, maar vroeg of laat komt het weer goed. Over miljarden jaren ziet het er hier ook weer helemaal anders uit. Die blik verruimen, het geheel overzien… ( een stilte) Wat ik níét kan vatten, is het heelal. Dat dat oneindig is, dat het krimpt en dat het uitzet, maar in wat krimpt het dan? In wat deint het uit? Wat is er dan achter het heelal waarin dat zijn invloed heeft? Zulke dingen houden mij wel bezig.’

Denk je veel na over het leven?

Lombaerts: ‘Toch wel… Ik geloof niet in een god, voor mij is het klaar na de dood. Maar ik ben ervan overtuigd dat er nog ergens anders leven moet zijn. Als er miljarden sterren zijn, dan zijn er nog meer planeten. Ik denk niet dat wij, deze generatie en de eerstvolgende, het nog gaan meemaken zo iemand die daar leeft te zien. Dat hoeft ook niet. Het besef dat je eigenlijk nooit met zekerheid gaat kunnen zeggen wat er nóg is in de wereld… Dat vind ik fascinerend.’

Concentratiekamp

Je woont nu weer dicht bij de stad waar je bent opgegroeid, Brugge. Hoe zag je jeugd eruit?

Lombaerts: ‘Ik ben opgegroeid in Sint-Andries, juist achter het Olympiapark; ik kon te voet naar Club. Mijn jeugd bestond uit voetbal. We woonden aan een redelijk drukke weg, op straat spelen was moeilijk, maar meestal zwierven we rond in de buurt daaromheen. Ik was op jongere leeftijd ook veel bij mijn grootvader, Raoul Lombaerts. Hij is nog stadssecretaris geweest en was een heel wijze man aan wie ik veel had. Samen voetbalden we in de tuin, ook al was hij zelf geen liefhebber van het spelletje. Hij deed dat voor mij. Elke woensdag, in het weekend, tijdens vakanties… Het lag voor de hand dat ik naar mijn opa ging. Hij werd zo een heel belangrijk figuur voor mij. Iemand die mij levenslessen meegaf. Hij kon als de beste relativeren, omdat hij in het concentratiekamp gezeten had, vier jaar lang…’

Vertelde hij daar ook over?

Lombaerts: ‘Aan mij wel. Met zijn eigen kinderen was het moeilijker, misschien was het destijds nog verser, maar met mij deelde hij de ontberingen. Ik stelde hem daar ook vragen over en ik denk dat hij zijn belevenissen op een of andere manier toch kwijt wilde. Ze moesten ratten eten om te overleven en de Duitsers lieten hen klompen maken. Ze maakten de ene net wat groter dan de andere, om zo de Duitsers te saboteren. Maar ze saboteerden uiteindelijk zichzelf; de klompen bleken voor de mensen in het kamp te zijn…

‘Zijn broer is op een van de laatste dagen gestorven tijdens de dodenmars naar de Dode Zee ( de Duitsers dwongen de gevangenen tot deze dodenmars om zo de sporen van de kampen te verdoezelen, nvdr). Mijn opa toonde eens een foto van de tijd dat hij net terug was in België. Hij woog nog maar 38 kilo. Zijn pyjamapakske had hij bewaard, dat gekende tenue: wit met blauw met zijn nummer erop. Hij hield het bij zich om het na zijn dood op zijn kist te kunnen leggen. Hij zei me altijd: ‘Jongen, ik ben niet blij dat ik het meegemaakt heb, maar het is de mooiste levensles die ik kon krijgen.”

Wat was die levensles?

Lombaerts: ‘Dat je dankbaar moet zijn voor iedere dag in het leven en met niet veel tevreden moet zijn. Zo leefde hij ook. Hij was een heel bescheiden mens die nooit te veel uitgaf en toch aan alles plezier had.’

Ben je door zijn verhalen gefascineerd geraakt door de Tweede Wereldoorlog?

Lombaerts: ‘Zeker. Ik wilde rondom de verhalen van mijn grootvader een algemeen beeld scheppen, om zo de context te begrijpen. Want als je als kind die verhalen hoort, weet je niet wat er allemaal speelt, welke belangen er zijn, hoe het verlopen is. Ik ben me er meer in gaan verdiepen en het was extra interessant omdat ik de verhalen van mijn grootvader herkende in wat ik las. Vier jaar in een concentratiekamp… We kunnen ons dat nauwelijks voorstellen.’

Heeft hij ook verteld hoe hij daar terecht is gekomen?

Lombaerts: ‘Mijn grootvader was een echte royalist en was in die tijd pro Leopold III. Als student ging hij met zijn broer bij het verzet en samen deelden ze in de buurt flyers uit en staken brieven in de bus. Op een dag kwamen ze thuis en daar stonden de Duitsers hen op te wachten. Hun buurman had hen verraden. Ze werden opgepakt en afgevoerd, waarna hij onder meer in Dachau en verschillende andere concentratiekampen heeft gezeten.’

Heeft hij zijn buurman achteraf nog gezien?

Lombaerts: ‘Dat vroeg ik hem ook… ‘Kon je hem dit ooit vergeven?’ Ik kan me niet inbeelden dat ik die man niets zou aandoen. Zijn broer is tenslotte overleden in het concentratiekamp. Maar blijkbaar kon hij dat.’

Om in het verzet te gaan, moet je een duidelijke eigen mening en een sterke persoonlijkheid hebben. Herken je jezelf in die zin in je grootvader?

Lombaerts: ‘Mijn algemeen maatschappelijk beeld is onder meer gevormd door wat hij mij verteld heeft. Daardoor ben ik over dingen gaan nadenken, erover beginnen lezen en heb ik mijn mening over bepaalde zaken. Maar soms draaf ik wel wat door. Dan denk ik: goh, wat zit ik mij nu op te jagen? Ik vind het soms ook gewoon leuk om me te ergeren om het ergeren. Ik heb er af en toe nood aan om eens wat te vloeken. ( lacht) Maar ja: ik ben iemand met een eigen mening en daar ben ik fier op. Als ze mij die vragen, ga ik die geven, binnen mijn eigen kring. Mijn vrienden en familie weten wat ze aan mij hebben. Ik ga niet rond de pot draaien.’

Brede kijk

Wat was de invloed van de opvoeding van je vader en moeder?

Lombaerts: ‘Ik heb een brede kijk op het leven meegekregen, zodat ik voor alles zou openstaan en geen bekrompen persoon zou worden. We keken altijd samen naar het nieuws en naar programma’s als Terzake, waarin politieke debatten ter sprake kwamen. Ik zal niet zeggen dat wij thuis aan het debatteren waren, maar we vloekten toch eens: ‘Wat zegt die nu?’ Mijn ouders hebben er ook altijd op gehamerd dat ik moest blijven verder studeren zolang het kon. Ik was begunstigd met zowel de fysieke als de verstandelijke kwaliteiten. Dat is niet veel mensen gegeven en daar moest ik proberen alles uit te halen.’

Hoe heb je je studie Rechten aan de universiteit weten te combineren met drie jaar voetbal bij Gent?

Lombaerts: ‘Dat was niet simpel. Ik ging niet veel naar de lessen en moest het vooral van zelfstudie hebben. Tijdens de examens had ik mijn gewoontes en rituelen: van dan tot dan studeren, een dutje doen, eten, weer studeren, trainen, en zo verder. Mijn moeder deed de rest. Ik moest niets doen, enkel aan mijn studies denken. Zij wist exact wat mijn structuur was en op gepaste tijden stond mijn eten klaar, vers fruitsap erbij… Dat is ongelooflijk. Ik ben haar enorm dankbaar.’

En je vader?

Lombaerts: ‘Hij werkte als advocaat. Nog altijd. Mijn grootvader over wie ik vertelde heeft ook Rechten gestudeerd. Ik heb het uiteindelijk drie jaar gedaan, maar niet afgerond. Het belangrijke van je job is wat je ermee verdient en ik kreeg de kans om naar Zenit te gaan. De grootorde van het salaris dáár… Ik denk dat ik op tien jaar niet verdiend zou hebben wat ik daar op een jaar betaald kreeg. Dan zou het onverstandig zijn geweest om het omgekeerde te doen. Mijn vader dacht er net zo over. En ik denk iedereen die een beetje common sense heeft.’

Zou je na het voetbal iets in die richting willen doen?

Lombaerts: ‘Het heeft zeker nog mijn interesse, maar ook politiek interesseert me heel erg. Het maatschappelijke debat houdt mij bezig, maar om zelf politieker te worden… Dat is te hard. Dan gaat het niet meer om het maatschappelijke aspect, maar om iets anders.’

Wat valt je op in het huidige maatschappelijke debat?

Lombaerts: ‘Dat het heel hard is geworden en er veel polarisering is. In deze wereld is het moeilijk om anders te zijn. Een eigen mening mag precies niet meer; ik heb de indruk dat we ons moeten schamen voor wat we zeggen omdat de ander weleens op zijn tenen getrapt kan zijn. Je bent gemakkelijk een racist, tegenwoordig moet je al uitkijken wat je zegt over het klimaat. Iedereen moet precies hetzelfde denken, meegaan in dezelfde lijn.’

We leven in een wereld vol moraalridders…

Lombaerts: ‘Ja, en dat stoort me. Ik ben ook nogal een conservatief persoon, een nostalgisch mens. Misschien dat ik daarom Sint-Petersburg ook zo mis.’

Wat is er conservatief aan jou?

Lombaerts: ‘Ik ben een geschiedenisliefhebber en ik kijk graag terug op het verleden. Ik zal niet zeggen dat vroeger alles beter was, maar ik krijg een goed gevoel bij het beeld van mijn jeugd. Op straat, met een gerust gevoel, het buitenleven, zonder telefoon. Ik kan me niet inbeelden dat de jongeren vandaag nog zo leven.’

Imago

Wat zou er volgens jou moeten veranderen?

Lombaerts: ‘Meer terug naar de basis. Simpel doen, leven en laten leven. Iedereen is voor mij gelijk voor de wet, maar laat een vrouw een vrouw zijn, een man een man. Ik hoorde laatst een discussie over borstvoeding geven in het zwembad. Laat iedereen vrij, maar je moet het ook niet opdringen aan anderen. En ik vind: een schuine grap moet kunnen. Als ze die maken over mij, des te liever, dan kan ik iets terugzeggen.’

Hoe heeft die gevoeligheid in de maatschappij jou veranderd?

Lombaerts: ‘Ik moet zeggen dat ik me wel aanpas. Ik kom niet veel buiten, hier in België. Mij ga je niet veel zien feesten. Zou ik geen bekend figuur zijn, dan zou ik me iets vrijer voelen. In de media houd ik er ook rekening mee. Omdat ik niet anders kan, vind ik.’

Hoe vind je dat, dat je een stuk van jezelf moet terughouden?

Lombaerts: ‘Lastig. Vroeger kon je je mening makkelijker ventileren, was er meer ruimte voor de context. Nu valt die met de sociale media meestal weg, uit interviews worden oneliners gehaald en wat je zegt wordt opgeklopt. Je kunt in één zin je imago om zeep helpen. Tot nu toe valt het bij mij nog mee, omdat ik erover waak. Maar dat betekent dat ik soms zeven keer mijn tong moet draaien omdat ik weet dat er een gevoeligheid rondom mijn mening hangt. Soms moet ik mijn eigen waarden verloochenen om niet te worden verbrand.’

‘Als KVO het anders had aangepakt, was ik waarschijnlijk al weg geweest’

Het contract van Nicolas Lombaerts loopt nog één jaar door bij KV Oostende. De verdediger verwacht ook volgend seizoen gewoon aan de kust te spelen. ‘Als er niets beter komt, blijf ik gewoon’, zegt hij. ‘Maar wie weet krijg ik de kans voor nog een leuk avontuur. Ik sta voor alles open, maar het moet niet slechter worden dan hetgeen ik bij Oostende heb.’

Hoe vind je het dat je hoge loon zo ter discussie is komen staan?

Lombaerts: ‘Ik wist dat het genoemd zou worden toen ik naar hier kwam, maar dat het zó’n struikelblok zou zijn, had ik niet verwacht. Het is niet leuk dat het open en bloot wordt gezegd en misschien heb ik die meningen wel wat onderschat, maar het is pas een probleem geworden met het vertrek van Marc Coucke. Terwijl… In Rusland lag mijn loon veel hoger en heeft het merendeel van de mensen het nog veel moeilijker. Daar werd er nooit zo over gesproken. Hier maken ze er een issue van om van mij af te geraken, zodat ik het zelf zou afbollen. Maar ik heb gewoon een contract. Ik heb nooit iemand gedwongen dat te tekenen. Toen de nieuwe mensen kwamen, stonden de cijfers ook op papier.’

Hoe ging je om met de periode dat je niet speelde?

Lombaerts: ‘Ik zal niet zeggen dat het aan mij gevreten heeft, maar het was geen gemakkelijke periode.’

Wat werd als reden gegeven?

Lombaerts: ‘Ze zeiden tegen mij aanvankelijk dat het om sportieve redenen ging. Later zeiden ze weer dat het met mijn salaris te maken had. Ik had dit seizoen toch vooral de indruk dat het ging om dat laatste. Ze dachten: als hij niet speelt, gaat hij wel weg. Ik neem de trainer niets kwalijk, hij moet ook luisteren naar zijn bazen. Mijn mening is dat ze het verkeerd hebben aangepakt. Anders was ik waarschijnlijk al weg geweest.’

Hoe dan?

Lombaerts: ‘Door mij iets minder te geven dan de totaliteit van mijn salaris over de nog resterende periode, zodat ik elders terecht kon met een gelijkwaardig contract. Ik hoop dat de mensen begrijpen dat ik niet zomaar mijn boeltje pak naar het buitenland voor de helft van het geld. Ik ben hier dicht bij huis, familiaal zit ik op mijn plek; bij een vertrek moet daar wel wat tegenover staan. Ik moet voor mijzelf zorgen. In de voetbalwereld is het toch vaak ieder voor zich; ze aarzelen ook niet om me op de bank te zetten. De dag dat ik stop met voetballen, zullen ze mij ook niet komen vragen of ze een brood moeten kopen voor mij.’