Onterecht of niet, drie dagen na bekerwinst is het rijk van Thomas Tuchel bij Borussia Dortmund uit. De coach liet BVB beter en attractiever voetballen dan ooit, maar betaalt nu de prijs voor zijn tactische overdaad en veelvoudige conflicten binnen de club.
Tuchel is/was (over enkele jaren schrappen wat niet past) volgens Duitse media één van de hoofdfiguren van de verse lading moderne coaches die de voorbije seizoenen naam maakten in de Bundesliga. Halverwege vorig seizoen werd de 43-jarige trainer een revolutionair genoemd, omdat hij Borussia Dortmund na zes vette en één mager jaar onder Jürgen Klopp en ondanks heel wat kwaliteitsverlies nóg beter liet voetballen.
Zijn ontslag betekent niet dat er van die complimenten niets meer overschiet, maar wel dat we de adoratie voor de tactische genialiteit van (jonge) coaches in het juiste perspectief moeten blijven zien.
Meer variatie
Dat Borussia Dortmund vorig seizoen het beste voetbal bracht in Duitsland, was geen onterechte lofconclusie. De club pakte weliswaar geen prijs, maar na het rampseizoen waarin Klopp slechts zevende werd, onderging het spel in het overgangsjaar onder Tuchel een indrukwekkende verbetering. Klopp hanteerde hoofdzakelijk een soort fysieke Blitzkriegtactiek, met als tactische core business het snel heroveren van de bal. In hipstertermen ‘gegenpressing‘. Simpel gesteld: de counter tegen de counter.
Met het vertrek van Klopp en de komst van Tuchel werd er komaf gemaakt met die eentonigheid in het spel. De nieuwe coach implementeerde meer aanvallende variatie, waarbij het percentage balbezit aanzienlijk steeg. In de laatste twee seizoenen van Klopp had Dortmund gemiddeld 52 procent balbezit, onder Tuchel was dat op enkele uitzonderingen na altijd meer dan 60 procent. Tuchel koos niet langer voor het voetbal vanuit de reactie, maar wilde zijn wil opleggen aan de tegenstander.
In dat plan was Ilkay Gündögan zijn veldmaarschalk en sleutelpion. Die was in staat om het spel te dicteren, naar voren te verdelen en had ook een uitstekende dieptepass in de voeten. Bij diens vertrek trok Tuchel de kaart van Julian Weigl (21), een intelligente middenvelder met een uitstekende techniek en in de ogen van de coach geknipt voor de rol in het centrum. Het is mede de verdienste van Tuchel dat zowel hij als andere youngsters als Christian Pulisic, Raphaël Guerreiro en Ousmane Dembélé in sneltempo rijpten. De coach bewees zich als een uitstekende ploegbouwer, die bij transfers van sleutelspelers, er erg clever in slaagde om jonge talent vertrouwen te geven en meteen in te passen.
Overdaad
Duitse media zijn wild van de trainersgeneratie waar naast Tuchel ook Julian Nagelsmann (Hoffenheim) en Martin Schmidt (Mainz 05). Het betreft coaches die als voetballer geen verregaande achtergrond hebben en uitsluitend teren op vergaarde tactische kennis, data en statistieken, psychologie en voedingsleer. Tuchel leeft in de overtuiging dat hij zijn team tactisch in die mate kan laten rijpen, dat ze probleemloos meerdere systemen onder de knie krijgen en tijdens wedstrijden eenvoudig van spelwijze kunnen switchen.
Hoe aantrekkelijk het voetbal van Borussia Dortmund onder Tuchel ook mocht zijn, hoe aanzienlijk zijn aandeel was in de ontwikkeling van jonge talenten in selectie en hoe groot de pet ook is die media en fans van Tuchel ophebben, zijn veelvuldig tactisch gesleutel werkte de voorbije maanden vooral op het systeem van verschillende spelers. Volgens Bild ging onder meer sterspeler Pierre-Emerick Aubameyang voor een volle kleedkamer in tegen de voortdurende aanpassingen de speelwijze. Ook Marcel Schmelzer, nota bene de kapitein, uitte na de bekerzege meteen kritiek op z’n coach omdat die Nuri Sahin niet had laten spelen. “Wij staan helemaal achter Nuri”, klonk het. Marco Reus stond zijn aanvoerder bij.
Eerlijk is eerlijk: Sahin is niet meer dan kernvulling bij Borussia. Ook eerlijk: Tuchel gooide het roer effectief (te?) vaak om. In de Duitse pers wordt regelmatig verwezen naar de wedstrijden tegen AS Monaco in de kwartfinale van de Champions League, waarin Dortmund met een naïef acterende driemansdefensie over twee wedstrijden zes doelpunten tegen kreeg. Bovendien pakte Tuchel uit met veelvuldige snelle wissels, waarmee hij zijn de capaciteiten van zijn team wat betreft het snel overschakelen naar andere systemen ruimschoots overschatte. Een belangrijke nuance bij de dubbele nederlaag tegen de Monegasken is de bomaanslag op de spelersbus daags voor de wedstrijd, waarbij Marc Bartra met verwondingen werd afgevoerd, en de spelers mogelijk mentaal niet klaar waren om 24 uur later de wedstrijd al af te werken.
Conflicten
Tuchel leerde de voorbije maanden dat voetbal in hoofdzaak geen schaakspel tussen trainers is, maar in de eerste plaats een krachtmeting tussen spelers. Winnen of verliezen hangt zelden alleen af van het tactische plaatje. Hoe attractief Dortmund afgelopen seizoen ook voetbalde, het slikte 77 doelpunten over alle competities heen. Van dat aantal werden er 27 (35 procent) op een counteraanval gemaakt, wat doet besluiten dat schoonheid voorin de wanstaltigheid achterin zelden covert. Het hoeft geen nadeel of kritiek te zijn, maar het voetbal van Dortmund staat/stond eigenlijk haaks op dat van de oeroude Duitse filosofie waarbij je met een rommelende organisatie geen wedstrijden kan winnen.
Uiteraard liggen niet de spelers of de werkwijze van Tuchel aan de basis van zijn ontslag. Het zijn niet meer dan de spreekwoordelijke druppels die de emmer deden overlopen. De emmer die hij afgelopen zomer zelf begon te vullen, door zich negatief uit te laten over de transferpolitiek van de club. Met Gündögan vertrok zijn metronoom op het middenveld en met Mats Hummels het hart van de defensie. In elke linie zag hij één sterkhouder inrukken, maar dat de club geen volwaardige vervanger voor kapitein Hummels aantrok lag hem zwaar op de maag.
Een tweede dispuut volgde: Tuchel zou in de clinch zijn gegaan met hoofdscout Sven Mislintat, die nauwe banden heeft met technisch directeur Michael Zorc, en hem van het trainingscomplex verbannen hebben. Na de heenwedstrijd tegen Monaco lekte het nieuws over een derde aanvaring uit. Na de aanslag sprak Tuchel zijn wens uit om de wedstrijd tegen Monaco voor langer dan 24 uur en indien mogelijk zelfs een week op te schorten, maar CEO Hans-Joachim Watzke weigerde.
“De lengte van ons gesprek vertelt hoe het verlopen is”, zei Tuchel dinsdagochtend aan Bild toen hij terugkeerde van een seizoensevaluatie met de clubdirectie. De coach was net ontslagen, drie dagen nadat hij zijn eerste prijs als coach had veroverd. “Ik ben voor het eerst verliefd op een club”, zei hij vorig seizoen in volle euforie na een zege in de Kohlenpott-derby tegen Schalke 04. Wel, liefdes zijn als pannenkoeken: de eerste mislukt altijd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier